اگر حزب الله نبود، داعش لبنان را هم گرفته بود

دیپلماسی ایرانی: اکثریت مردم سنی لبنانی داعش و جبهه النصره را دوست ندارند، و آن طور که خودشان می گویند تمایل ندارند که تحت حکومت آنها زندگی کنند، به دلیل حکم رانی سوریه اسد بر لبنان، چه در دوران پدر چه در دروان پسر، و به همراه او جمهوری اسلامی ایران به واسطه فرزند ایدوئولوژیک آن، حزب الله و به دلیل حساسیت ها و اشکالات مذهبی میان سنی و شیعه که تا به امروز ادامه دارد، و همچنین خواب طولانی ای که لبنان را فرا گرفته است، یاران این طیف (سنی ها) به دنبال ایجاد یک پیمان سه گانه هستند. این پیمان اولا باعث می شود که آنها از وضعیت فعلی خلاص یابند و در برابر لبنان وضعیت جدیدی گشوده شود که حداقل فشار کمتری را متحمل آنها کند و می توانند یک سری تصمیم ها را خود بگیرند. ثانیا آنها خوب می دانند به دلایل بسیار نمی توانند حضور خود را به خصوص در حفظ قدرت دائمی احساس کنند. برای این که طبیعت ملت مسلمان عرب همیشه دمدمی مزاج بوده است و تسلیم امر واقع شده اند، علاوه بر آن تعددگرایی در اکثر جوامع کشورهای عربی چنین اجازه ای را به آنها نمی دهد، همچنین اجازه نمی دهد که آنها نقش کشورهای بزرگ منطقه ای و بین المللی را خود ایفا کنند. برای همین بیشتر کسانی که اوضاع را پیگیری می کنند می گویند که زمینه تمایل اعراب به داعش و جبهه النصره وجود دارد. به همین دلیل بخش مهمی از اقلیت سنی لبنان به دلایل گوناگون از جمله دلایلی که در بالا ذکر شد با آغوش باز از داعش استقبال می کنند. با این حال می توان نکات زیر را درباره سنی های لبنان بیان کرد.

• وضعیت امنیتی در شهر طرابلس تا حدودی باثبات است، به ویژه در شمال کشور که عموما سنی نشین هستند، بعد از آن که ارتش لبنان طرح امنیتی خود را در آن جا پیاده کرد و اراده خود را بر آن جا تحمیل کرد، اوضاع آرام شد. به ویژه که دولت و گروه های سیاسی سنی از وقوع انفجار بزرگ امنیتی و سیاسی در آن جا نگران بودند و می ترسند که طرح امارت اسلامی به ویژه از محله "باب التبانه" ایجاد شود. اما این ثبات چندان هم تمام و کمال نیست، برای این که در مناطقی از طرابلس و مناطق شمالی همچنان گروه های تروریستی و اقلیت کوچکی از مسلمانان سنی که معتقد به دستورات اسلام گرایان تندروی سنی هستند، به داعش تمایل دارند، ارتش لبنان نیز به دلیل ترکیب دموگرافی لبنان که این منطقه نمونه ای از آن است، نتوانسته روند تسلیحاتی لازم را در آن جا پیاده کند و همه عناصر تنش زا و فتنه انگیز را از بین ببرد. این مساله به آن معنا است که هر آن ممکن است اتفاقی بزرگ و ناگهانی رخ دهد یا از عمد جنگی پیش بینی نشده در بگیرد و شاید حتی بتوان گفت فتنه ای که مردم را تحریک کند و صلح متزلزل فعلی را از بین ببرد، وجود دارد.
• نگرانی از این که شهر "عرسال البقاعیه" و مناطق آن به عرصه جنگ میان ارتش لبنان با داعش و جبهه النصره تبدیل شود نیز همچنان وجود دارد. از یک سو کاملا روشن است که حداقل تا کنون بازپس گیری منطقه القلمون به رغم درگیری های شدیدی که در آن جریان دارد، توسط حکومت سوریه چندان آسان نیست. از سوی دیگر روشن شده است که داعش واقعا به مرزهای شرقی و جنوبی لبنان نزدیک شده است. و چه بسا احساس کند که لازم است دوباره عرسال را که خود در گذشته معمار اشغال آن بوده، دوباره اشغال کند. اگر روی گردانی اهالی این شهر از داعش نبود و پافشاری آنها بر حفظ امنیت و ثبات آن وجود نداشت، داعش این شهر را به طور کامل به تصرف خود در آورده بود. آن چه باعث می شود داعش به فکر اشغال آن بیفتد نیاز به سوخت و ذخایر غذایی و کمک های حیاتی به دلیل نزدیک شدن به فصل سرما است. شاید تنها ترس از حزب الله که در سوریه توانسته داعش را به زانو در آورد و هزینه های سنگینی را بر آن تحمیل کند، عامل اصلی خودداری داعش از ورود به خاک لبنان و اشغال مناطق ذکر شده باشد.
• نگرانی از گشوده شدن جبهه شبعا با عبور نیروهای جبهه النصره از مناطق مرزی سوریه با اسرائیل و ورود به مناطق مرزی اسرائیل با لبنان از دیگر نگرانی های موجود است. آن چه مخاطرات را در این زمینه افزایش می دهد احتمال شعله ور شدن جنگ مذهبی در لبنان به واسطه ورود حزب الله و شیعیان و به دنبال آنها دیگر مردم لبنان در جنگ با گروه های افراطی سنی است.

این امور سبب شده است که اسلام گرایان بارز لبنانی و مطلع از مسائل داخلی و عربی و اسلامی لبنان علی رغم شناختی که از اوضاع دارند، از آینده کشور بسیار نگران باشند. اکثریت مردم لبنان به ویژه در مناطق شمالی از آرامش حاکم بر کشور و مناطقشان احساس آرامش می کنند. در حال حاضر تایید داعش و النصره و تمایل به آنها در این مناطق بسیار کم شده است. اگر چه دستگاه های امنیتی گوناکون لبنان توانایی نقش آفرینی در عرصه سنی های شمال لبنان را ندارند. اما پافشاری های شخصیت های سیاسی و دولتی لبنان که بر نیروهای مسلح قانونی تاکید دارند و از مسلح شدن افراد غیر قانونی جلوگیری می کنند در این زمینه بسیار موثر بوده است. از سوی دیگر هیئت علمای مسلمین که اخیرا تاسیس شده و فعالیت های خود را به تازگی آغاز کرده نقشی مهم و فعال در طرابلس و شمال لبنان و به طور کلی در عرصه سنی این کشور داشته است، آنها توانسته اند سهمی مهم در آرام کردن اوضاع و رفع تنش ها ایفا کنند. در عین حال جریان المستقبل نیز تلاش های تازه ای را برای گردآوردن طرفدارانش آغاز کرده و تلاش دارد زیان های سابق را که به دلیل کمبود های مالی بود، جبران کند. همچنین عامل پنجم دیگری نیز در این زمینه نقش داشته و آن قبول ارتش لبنان به دیدار با گروه های اسلام گرا و سنی در طرابلس و قبول خواسته ها و مطالبات آنها و حل مشکلاتشان و قبول به همکاری با آنها بوده است.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: سه شنبه 9 دی 1393 / دوشنبه 15 دی 1393