آصفی:انگلیس فرصت ترمیم چهره خود را از دست داد

اعتماد : شاید کمتر کسی فکر می کرد که دیدار حسن روحانی و دیوید کامرون عمری چند ساعته داشته باشد: دیدار و گفت وگویی که شعف خیلی ها را برانگیخت و حتی به تبیین دستاوردهای این دیدار از سوی کارشناسان نیز منجر شد. اما آغاز صحبت های دیوید کامرون در مجمع عمومی ملل متحد و موضع گیری غافل کننده وی در قبال کشوری که چند ساعت قبل تر رو در روی مقام عالیرتبه آن قرار گرفته بود صحنه یی تعجب برانگیز را رقم زد. هرچند برخی بر این باورند که این رفتار کامرون برای کسانی که شناخت صحیحی از انگلستان داشته باشند تعجب برانگیز نیست، اما از غیردیپلماتیک بودن این رفتار نمی توان غافل شد. حمیدرضا آصفی از آن جمله افرادی است که این رفتار نخست وزیر انگلیس را غیرعادی نمی داند. وی دلیل رویکرد متناقض نخست وزیر انگلستان در رابطه با ایران را در ایستادن در حال و هوای شعار مخصوص بریتانیا که غروب در این امپراتوری غروب نمی کند، می داند. آصفی که در دوره یی سخنگویی وزارت خارجه دولت اصلاحات را بر عهده داشته در خصوص تاثیرپذیری روند مذاکرات هسته یی ایران از رویکرد این کشور نیز معتقد است که اگرچه این رفتارها فضا را متاثر و منفی و از حالت سازنده خارج می کند ولی آن گونه نیست که به صورت بنیادی تاثیرگذار باشد. گفت وگو با حمیدرضا آصفی در ادامه می آید.
    
    ساعاتی پس از دیدار تاریخی روحانی و کامرون ما شاهد موضع گیری منفی و بسیار تند نخست وزیر انگلیس در خصوص ایران و متهم کردن تهران به حمایت از تروریسم بودیم. دلیل این رویکرد متناقض وی را در چه مسائلی می دانید؟
    دولت انگلیس فرصت خوبی را از دست داد. فرصتی که می توانست طی آن برای جبران اشتباهات گذشته خود در ایران، خاورمیانه و کشورهای اسلامی به نوعی سابقه بسیار بد خود را در این کشورها تا حدی ترمیم کند و به بازسازی چهره خود بپردازد و جهت جلب اعتماد مردم ایران قدم بردارد. اما متاسفانه دولت انگلیس این فرصت خوب را از دست داد. البته برای این اقدام می توان چند دلیل را برشمرد. شاید از دلایل مهم این باشد که انگلستان هنوز فکر می کند در قرن 19 به سر می برد. این کشور هنوز بر مدار این شعار که «خورشید در امپراتوری بریتانیا غروب نمی کند» رفتار متکبرانه و خودخواهانه از خود نشان می دهد. دلیل دوم از چندین دلیل را می توان ناشی از این دانست که رویکرد انگلیس نسبت به جمهوری اسلامی ایران هنوز عوض نشده است. البته براساس اخباری که وجود دارد رییس جمهور کشورمان در دیدار با کامرون مواضع ایران را به صراحت به وی منتقل کرد اما با وجود برخی ژست های ظاهری، همچنان رویکرد انگلیس تغییر نکرده است. البته با توجه به محروم شدن انگلیس از داشتن رابطه خوب با ایران و از دست دادن فرصت های سیاسی و اقتصادی ناشی از این رابطه، این کشور درصدد است اشتباه گذشته خود در بستن سفارت در ایران را جبران کند. مواضع کامرون نیز از سوی دیگر دامن زدن به این مساله است. این مواضع ریشه در سیاست های ریاکارانه این کشور که بستر غیرقابل اعتماد سازی این دولت را نشان می دهد، دارد. البته آنهایی که با روش و منش انگلیسی ها آشنا هستند چندان از صحبت های کامرون در مجمع تعجب نمی کنند. شاید بتوان گفت در این ماجرا خود انگلیس بود که ضرر کرد و نتوانست از این دست دادن مقامات دو کشور استفاده کرده و اعتبار خدشه دار شده را بازگرداند.
    
    کامرون در شرایطی این سخنان را بر زبان آورد که کشورش یک ضلع از شش ضلعی مقابل ایران در مذاکرات هسته یی است و این مذاکرات کمتر از دو ماه برای به نتیجه رسیدن فرصت دارد. آیا این اظهارنظر های سیاسی می تواند بر فضای مذاکرات هسته یی تاثیرگذار باشد؟
    خیر. مذاکرات هسته یی روی ریل خود حرکت می کند و تروریسم که البته کشورهای غربی از حامیان جدی آن هستند، روابط منطقه یی و موضوعات مختلف بین المللی از جمله موضوع صلح آمیز هسته یی ایران با طرف های مقابل در ریل دیگری قرار دارند. اگرچه فضا را متاثر و منفی و از حالت سازنده خارج می کند ولی آن گونه نیست که بگوییم به صورت بنیادی تاثیرگذار است.
    
    بحث بازگشایی سفارتخانه انگلیس در ایران از قریب به یک سال گذشته و از زمان روی کار آمدن دولت روحانی به شدت تعقیب شده است، بسیاری هم این دیدار را بستر مناسبی برای تسهیل روند بازگشایی دانستند آیا این موضع گیری ها می تواند بر این روند مطلوب تاثیرگذار باشد؟
    تصور نمی کنم تاثیر بنیادی بگذارد. انگلیس مرتکب اشتباهی شد و آن هم بستن سفارتخانه خود در تهران بود. البته حرکتی که در ایران صورت گرفته نیز مورد تایید کسی نبوده و نیست. اتفاقی که درست منطبق با خواست دولت انگلیس بود. انگلیس نیز که به دنبال بهانه یی برای بستن سفارتخانه خود بود از این فرصت استفاده کرد اما بعد از این اتفاق بود که انگلیس به اشتباه خود پی برد. بعد از انتخابات یازدهم ریاست جمهوری اعلام مواضع دنیاپسند دولت جدید و رویکرد ایجابی در روابط بین الملل باعث شد انگلستان درصدد جبران اشتباه خود برآید. قطعا بازگشایی سفارتخانه از هر جهتی برای این کشور تبعات مثبتی در پی دارد. این کشور می تواند تحولات منطقه یی را از نزدیک ببیند. می تواند از رایزنی با ایران و گفت وگوها با مقامات کشور بهره بگیرد و حتی همکاری های اقتصادی را افزایش دهد. البته این بازگشایی برای ما هم خیلی خوب است که می تواند در چارچوب حمایت از شهروندان انجام شود. لذا تصور نمی کنم در روند بازگشایی سفارتخانه ها اختلال به وجود آید. شاید سرعت در روند بازگشایی را کم کند اما اتفاق عجیب و غریبی به وجود نخواهد آورد.
    
    سخنان باراک اوباما در قبال ایران در مجمع عمومی سازمان ملل را چگونه ارزیابی می کنید؟
    از آنجا که امسال موضوع تروریست و داعش در صدر اخبار قرار گرفته و این پدیده خشن و به دور از آموزه های اسلامی کل جهان را تحت تاثیر قرار داد، اوباما نیز سعی کرد بیشتر بحث خود را در این مورد مطرح کند. حتی در خصوص روسیه اگرچه مطلبی را عنوان کرد اما همه مسائل مطروحه وی تحت تاثیر داعش بود. بنابراین به سایر موضوعات از جمله موضوع هسته یی چندان در نطق اوباما پرداخته نشد و تا جایی هم که مطرح شد بسیار محتاطانه بود. اگرچه اوباما جملات منفی به کار نبرد به نوعی تهدید در آن وجود داشت. البته تهدیدی مودبانه. در مجموع در قیاس با سال گذشته ادبیات وی در قبال ایران نرم تر و معتدل تر بود. احتمالااو به امید و انتظار نشسته تا ببیند گفت وگوی وزرای خارجه بعد از اجلاس در موضوع هسته یی چگونه خواهد بود. در مجموع می توان گفت وی از ادبیاتی که مذاکرات هسته یی را تحت تاثیر منفی قرار دهد، پرهیز کرد.
    
    بنابراین ما شاهد تفاوت در لحن اوباما نسبت به سخنان سال گذشته وی در مجمع عمومی بودیم، این تفاوت موضع چه تاثیری بر تنش زدایی از روابط دو جانبه خواهد گذاشت؟
    روابط ایران و امریکا از کانال ادبیات مثبت و لفاظی عبور نمی کند. آنچه این روابط را متحول می کند و فصل جدیدی را به وجود می آورد ریشه در رفتار امریکا دارد. اگر تلاش کند رفتار خود را عوض کند و رویکرد جدیدی را در عمل و فعل- نه در گفتار -داشته باشد می توان انتظار داشت که روابط بهبود یابد. اما با لفاظی و اظهارنظر و سخنرانی در سازمان ملل خیلی اتفاق خاصی در روابط ما با امریکا نخواهد افتاد. مگر اینکه در عمل متوجه تغییر رویکردها شویم. موضوع داعش نیز یک مصداق جدیدی است که رفتار امریکا با ایران دوپهلو، متضاد، ریاکارانه، از موضع بالاو بعد از افشاگری رهبری منفعلانه بود. در واقع سنگ محک ما باید در ارتباط با امریکا رفتار امریکا باشد نه گفتار.
    
    تمرکز دستگاه دیپلماسی ایران در نیویورک و همزمان ورود رییس جمهور در پرونده هسته یی بیش از هر مساله دیگری در حاشیه و اصل مجمع عمومی می تواند به گره گشایی کلان از این پرونده در سفر نیویورک منتهی شود؟
    این امر بستگی به روزهای آینده دارد. یکی از اعضای هیات مذاکره کننده ایرانی گفته که در بعضی از موضوعات به تفاهم رسیده اند و وارد جزییات شده اند خبری که فی نفسه خوب است اما هنوز هم زود است که ارزیابی کرد آیا می شود به نتیجه رسید یا نه. طرف مقابل زیرکانه عنوان می کند که این ایستگاه آخر است و دیگر فرصتی نیست. اما این بیشتر شانتاژ و تحت فشار قرار دادن تیم ایرانی است. نیویورک ایستگاه آخر نیست این فرصت اگر به نتیجه برسد خیلی خوب است و اگر هم نرسد تصورم این نیست که همه چیز به آخر رسیده است. اینکه ما با طرف مقابل به کجا می رسیم به رویکرد منطقی و غیرمنطقی طرف های دیگر بستگی دارد. اکنون همه فهمیدند که مشکل هسته یی ما نه یک موضوع جهانی است و نه یک موضع جامعه بین الملل. بلکه یک موضوع تصنعی ساخته شده امریکاست. اگر هم امریکا به منطق روی بیاورد روزهای آینده فرصت خوبی است و اگر هم نه، طبیعتا در روزهای آینده ادامه مذاکرات دنبال خواهد شد.