خاورمیانه چگونه تقسیم می‌شود؟

دیپلماسی ایرانی: امسال سومین سالی است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه نگار مشهور لبنانی را که ماحصل سفر هر ساله وی به امریکا است، با هماهنگی او ترجمه و منتشر می کند. یادداشت هایی که در پی دیدارهای او با مقام های امریکایی در واشنگتن و نمایندگی های جامعه جهانی در نیویورک نوشته شده اند و به دلیل به روز بودن آنها اهمیت خاصی دارند. همانند همیشه نعوم نامی از مصاحبه کننده نمی آورد اگر چه سمت او را ذکر می کند، و به رویه همیشگی اش مصاحبه اش بیش از آن که مصاحبه باشد، گفت وگو و بحثی خواندنی است.

نعوم در مقدمه امسال یادداشت های خود آورده است: در طول 15 سال شاید هم بیشتری که هر سال در ماه مارس به واشنگتن سفر می کنم و نزدیک به پنج هفته ای را که هر سال در آن جا می گذرانم، به اداره های مختلف امریکایی و مراکز پژوهشی متنوع و صاحب نامی که ارتباطات بسیاری با سیاست خارجی و داخلی امریکا دارند، سر زده ام. امسال نیز به عادت هر ساله نزد همه آنها رفتم و به نیویورک که بعضی ها به آن لقب جهان داده اند، نیز سر زدم. با مقام های عالی رتبه نهادهای بین المللی چه اعضای سازمان ملل، چه دیپلمات های کشورهای مختلف و چه پژوهشگران مشهور مراکز پژوهشی فعال در ایالات متحده نیز دیدار کردم و همانند همیشه با برخی از چهره های ذی نفوذ در نهادهای امریکایی و حتی صهیونیستی هم دیدار کردم و به گفت وگو نشستم. در سلسله جدید از یادداشت هایم درباره شرق و غرب جهان عرب و همچنین تحولات خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس، همچنین ایران اسلامی و ترکیه به طور مفصل خواهید خواند. البته افغانستان و پاکستان و کشوری که به تازگی تهدیدی برای امنیت ملی امریکا شده، یعنی کره شمالی نیز از قلم نینداخته ام. درگیری های فلسطینی – اسرائیلی را نیز فراموش نکرده ام.

در زیر چهل و هفتمین بخش از سلسله نوشته های جدید سرکیس نعوم را می خوانید:

دیپلمات فعال در کاخ سفید که امور مبارزه با تروریسم را پیگیری می کند و به رابطه آن با سوریه و قضایای منطقه ای می پردازد، درباره آن چه در سوریه می گذرد، گفت: «آن چه در سوریه می گذرد تا لبنان و اردن و عراق گسترش خواهد یافت. مصر به لرزه در خواهد آمد، عربستان و منطقه، همه اش. حزب الله لبنان درگیر سوریه است و اسلام گرایان سنی لبنانی نیز در آن جا درگیر هستند. بشار اسد پیروز نخواهد شد. امریکا این اجازه را نخواهد داد، دیگر سوری ها نیز همین طور. اما خون های بیشتری ریخته خواهد شد. کشور علوی ها در سوریه مثل کشور مارونستان مسیحی هایی است که در لبنان در خلال جنگ های 1975 تا 1990 در لبنان بر پا شد، آن هم موقتی خواهد بود.»

پرسیدم بر سر کشورهای دیگر چه خواهد آمد؟ گفت: «گفته می شود که سودان شمالی به 5 کشور تقسیم خواهد شد. تا حالا که نشده است. یک تجزیه در آن شد و کشوری در جنوب به وجود آمد. ملت سودان نشان دادند که بیش از همه می توانند بر روی آتشفشان بازی کنند بدون این که درون آن بیفتند. حق را بگوییم آن چه اکنون در سوریه رخ می دهد نباید فقط به حساب امریکا نوشته شود، ترکیه هم در آن شریک است. جنگ سنی – شیعی طول خواهد کشید. در نهایت اکثریت در دو جهان عربی و اسلامی برنده خواهد شد و شیعه لبنان اقلیت باقی خواهند ماند. شاید هم به آنها خودمختاری در چارچوب سوریه بزرگ داده شود. اقلیم کردستان در سوریه همانند همان چیزی که در عراق به وجود آمده است در سوریه نیز به وجود خواهد آمد. امریکا تا آخر از اسرائیل دفاع خواهد کرد و از منابع نفت پشتیبانی خواهد کرد، و همه را تنها رها خواهد کرد تا برای مدتی طولانی با هم بجنگند تا این که قدرتشان تحلیل رود و خودشان خسته شوند. مصر در ناآرامی باقی می ماند اما پابرجا خواهد ماند. حکومت اردن در معرض تهدید است. پادشاه ضعیف و حکومت فاسد است. اردنی های کرانه باختری او را دوست ندارند. شمال در سوریه در اختیار جبهه النصره و هم پیمانانش باقی خواهد ماند. جنوب و مرکز نیز در اختیار اسلام گرایان معتدل مثل گردان های الفاروق و ادریس و غیره باقی خواهد ماند. سوریه همچنان درگیر کشتار و آشوب به بهانه مبارزه با حکومت مرکزی باقی می ماند.»

وی که از نزدیک با پرونده عراق نیز درگیر است، در ادامه گفت: «تلاش می کنیم که به شیعیان عراقی بگوییم که تدابیر لازم برای تامین نیازهای هم وطنان سنی تان را که ماه ها است تظاهرات می کنند، اتخاذ کنید. مثلا فکری به حال سازمان پاکسازی حزب بعث کنید و آن دسته از زندانیانی که حکم قضایی علیهشان صادر نشده است را آزاد کنید. اگر این کار را نکنید خشم سنی ها بهانه ای به دست القاعده می دهد که تحرکی از خود نشان دهد و بسیاری از مردم را به سوی خود جذب کند. القاعده مجموعه ای است که هنوز در عراق حضور دارد و آماده است تا دوباره کنترل اوضاع را به دست گیرد و بر سنی های عراق اعمال نفوذ کند. آنها همچنین آمادگی دارند که به جای امریکا که اکنون از عراق عقب نشینی کرده است با شیعیان و حکومتشان بجنگند. هم زمان به سنی ها نیز می گوییم که باید با شیعیان به تفاهم برسید و وارد درگیری های خونین مذهبی نشوید. شاید ایجاد محدودیت دو دوره ای برای تصدی یک نخست وزیر در مقابل محدودیت ریاست مجلس دو دوره ای پیشنهاد مقبولی باشد.»

نظر دادم: «این پیشنهاد مرا به یاد لبنان می اندازد. نمونه لبنان به نظر من شکست خورده است و محلی برای اعتماد مجدد به آن وجود ندارد. وقتی در لبنان شکست خورده است چگونه می تواند در عراق موفق شود؟» جواب داد: «می دانیم که در لبنان شکست خورد و می دانیم که کار دموکراتیکی نیست. اما در وضعیت فعلی عراق باید حداقلی وجود داشته باشد تا موعد انتخابات فرا برسد.»

پرسیدم: چرا فدرالیسم در عراق اجرا نمی شود و تا این اندازه با آن مخالفت می شود؟ گفت: «امکان انجام آن بسیار بالا است اما مساله ای وجود دارد؛ آن گاه مناطق نفت خیز فقط به فکر خودشان خواهند بود و محلی به دیگر برادرانشان در دیگر مناطق غیر نفت خیز نخواهند کرد.» نظر دادم: در آن موقع دیگر کشور عراقی وجود نخواهد داشت. جواب داد: «کسانی که مالکی را وابسته به ایران می دانند، اشتباه می کنند، کسانی هم که ما را به دلیل همکاری با او ملامت می کنند نیز اشتباه می کنند، او عراقی است (Nationalist).

انتشار اولیه: یکشنبه 10 فروردین 1393/ باز انتشار: شنبه 16 فروردین 1393