غرب از یک احمدی نژاد دیگر می ترسد

دیپلماسی ایرانی:  همه گزینه ها همچنان روی میز است. این جمله ایست که سالهاست باراک اوباما رئیس جمهور دموکرات ایالات متحده بر زبان می آورد و البته که هدف وی از بیان ان متقاعد کردن مخالفان و موافقان توسل به دیپلماسی در برابر ایران است . بر روی این میز همه نوع ابزار تشویق ، تنبیه و البته تهدیدی وجود دارد. از گزینه نظامی که خوشایند بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسرائیل است تا تشدید تحریم ها که به مذاق برخی چهره های تندرو در کنگره خوش می آید و البته دیپلماسی که جمیعی از دیپلمات های کهنه کار امریکایی و البته شخص باراک اوباما و جان کری وزیر امور خارجه کابینه اش به آن اعتقاد دارند. در این میان توافقنامه ژنوی بر روی میز است که آخرین سند همکاری های ایران با 1+5 در قالب مذاکرات هسته ای به شمار می رود. سندی که شش ماه حیات آن وابسته به  صبر سیاسی و ذکاوت دیپلماتیک طرفین است. از زمان امضای این توافقنامه در ژنو در نوامبر 2013 تا به امروز دو بار امریکایی ها اقدام به تنبیه شرکت ها و افرادی کرده اند که تحریم های ایران را به ابزار گوناگون دور زده اند. هرچند اطرف ایرانی این حرکت را خلاف روح توافقنامه ژنو می داند اما امریکایی ها اعتقاد دارند که این حرکت ارتباطی به مفاد توافقنامه ژنو ندارد. در این میان اتفاق در خور توجهی که اخیرا در سنای امریکا رخ داده است منجر به تعلل تحلیل گران در براوردهای جدید سیاسی خود شده است . در تازه ترین دور رای گیری در سنای امریکا ، پس از اینکه سناتور رابرت منندز، یکی از طراحان تحریم های جدید علیه ایران از فشار جمهوری خواهان برای رأگیری سریع درباره این تحریم ها انتقاد کرد، "کمیته روابط عمومی اسرائیل و آمریکا" با انتشار بیانیه ای مخالفت خود را با رأی گیری اعلام کرد. در همین حال المانیتور در گزارشی می نویسد:" تل آویو در حال تطبیق دادن خود با توافق هسته ای مقدماتی بین ایران و گروه 1+5 است که تغییرات بنیادینی را موقعیت امنیتی و دفاعی ایران ایجاد می کند.به بیان دیگر رفتار اسرائیل دستخوش تغییراتی شده و به نظر می رسد با انجام عملیات غنی سازی محدود در ایران نیز کنار بیاید." اما پس از آنکه خبرگزاری های خارجی از تغییر موضع آیپک در روز پنجشنبه در حمایت از تحریم ها خبر دادند، مایکل کاسن ، رییس آیپک روز جمعه با انتشار بیانیه ای گفت که رسانه ها از موضع این لابی طرفدار رژیم صهیونیستی بد برداشت کرده اند و حمایت آیپک از طرح تحریم ها تغییر نکرده است. کارشناسان تغییر مواضع و اظهارنظر های متفاوت از سوی مسئولان اسرائیل را ناشی از نوعی تشتت در آرا و شکاف به وجود آمده در میان آنها قلمداد می کنند. شکافی که بر آمده از گفتمان ایران در عرصه سیاسی خارجی است. حسین رویوران کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با دیپلماسی ایرانی در این خصوص می گوید:  شکاف به وجود آمده فرصت خوبی برای ایران است تا اجماع بوجود امده را از میان بردارد. متن این گفتگو به شرح زیر است :

تنها ساعاتی پس از اینکه ۴۲ سناتور آمریکایی خواهان رأگیری فوری درباره تحریم های ایران شدند، بزرگترین لابی حامی اسرائیل در آمریکا مخالفت خود را با وضع تحریم های جدید اعلام کرد. آیا تلاویو در حال تطبیق دادن خود با توافقنامه هسته ای ایران با گروه 5+1 است؟

از زمان به قدرت رسیدن آقای روحانی گفتمان ایران تغییر پیدا کرده است. گفتمان ایران مبتنی بر تعامل بوده و سعی بر اعتمادسازی داشته است. در کنار فتوای مقام معظم رهبری، دولت همکاری های کاملی با آژانس برای اثبات صلح آمیز برنامه هسته ای ایران انجام داد. این گفتمان حتی قبل از توافق کلی، کارکرد پیدا کرد. یعنی وزرای خارجی کشورها و همچنین هیات های اقتصادی به ایران آمدند که نشان می دهد، بسیاری از کشورهای دنیا، تعهد و گفتمان جدید ایران را قبول کرده و بر  اساس آن رفتار خود را تنظیم می کنند و این عملا آمریکا را در انزوا قرار داده است.

پیشتر نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل اهانتی به رییس جمهور ایران کرده و گفته بود روحانی گرگی در لباس میش است. با این دید چگونه صهونیست ها  می تواند موضع خود را در قبال دولت جدید تعدیل کنند؟

در حال حاضر آمریکا منزوی شده است. یکی از دلایلی که آمریکا تحریم های جدید علیه برخی شرکت های غربی را اعمال کرده، تلاش برای حفظ سکان مدیریت شرایط است . زیرا تحریم ها کارساز نیست. اکنون یک نوع عدم انضباط در دنیای غرب اتفاق افتاده است که اگر آمریکا خودش را هماهنگ نکند و در جهت معکوس، تحریم های جدیدی علیه ایران اعلام کند، قطعا دچار مشکل دوچندانی خواهد شد. به همین دلیل بسیاری از نهادها، توصیه هایی را مبنی بر اینکه افزایش تحریم ها بر ایران اثر خاصی نخواهد داشت، مطرح می کنند. این برای آمریکا یک رسوایی خواهد بود. انتشار این بیانه از سوی آیپک نیز به چند زاویه  نگاه کردن آن ها بر می گردد. یکی از زاویه ها خود آمریکا است زیرا آنها شهروندان آمریکا هستند و دیگر شکاف پیش آمده در درون آیپک _ بخشی تحت عنوان " جی استریت " از این لابی جدا شده و هماهنگ با اوباما و در مقابله با " باز " ها در کنگره هستند_ که می خواهند از هم پاشیدگی خود جلوگیری کنند. علاوه بر این مساله اگر با گفتمان مطرح شده از سوی ایران که مبتنی بر احترام به مقررات بین المللی و همکاری با جامعه بین المللی است، به یک فرصت نگاه نکند، قطعا آنچه در زمان آقای خاتمی اتفاق افتاد تکرار خواهد شد. یعنی بعد از آقای خاتمی آقای احمدی نژاد آمد و بعد از آقای روحانی هم آقای احمدی نژاد دیگری خواهد آمد که به زیان غرب است. مجموعه  این عوامل ایجاب می کند، بسیاری سفارش کنند که تحریم های بیشتری علیه ایران اعلام نشود.

شاهد بودیم که اسرائیل و نتانیاهو همواره تاکید بر برچیده شدن کامل برنامه های هسته ای ایران داشته اند. اما الان با یک تغییر مواضع از سوی لابی صهیونیستی مواجه هستیم که به اعتقاد برخی مسئولان دولت آمریکا و به بیان مشاور امنیت سابق جرج بوش، اسرائیلی غنی سازی محدود در ایران را خواهد پذیرفت. دلیل پذیرفتن این مساله از سوی اسرائیل چیست؟

اسرائیل دنبال برچیدن برنامه هسته ای ایران است. آمریکا هم بر اساس وضع موجود وارد گفت و گو شده است. آقای اوباما می گوید ایران به غنی سازی ادامه دهد ولی بیش از 5 درصد نباشد. این یعنی راهبرد آمریکا متفاوت است. آمریکا دنبال حفظ وضع موجود و اسرائیل به دنبال تغییر وضع موجود است. توافق ایران و آمریکا و اصرار آمریکا مبنی بر اینکه تنها راه همین بوده و منزوی شدن اسرائیل، در این زمینه اسرائیلی ها را وارد به بازنگری کرده است. تنها معترض به توافق، اسرائیل بود اما این اعتراض پایگاه چندانی در دنیا پیدا نکرد. تنها کشوری که با اسرائیل همراه شد، عربستان بود و بقیه کشورهای عربی هم از این توافق حمایت کردند. اینها نشان می دهد که اسرائیل برای خروج از انزوا سعی می کند به گونه ای در کنار آمریکا قرار بگیرد و به نحوی مخالف آمریکا نشود.

آیا اظهارات وزیر امور خارجه ایران از زمان تصدی دستگاه دیپلماسی مبنی بر تبریک سال نو یهودیان و همچنین مصاحبه با رسانه آلمانی که بیان کرد: در صورتی که فلسطینی ها با اسرائیل به توافق برسند هیچ کسی در خارج از فلسطین نمی تواند مانع روند صلح شود، تاثیری بر مواضع اسرائیل داشته است؟

تصور می کنم بله. گفتمان وزیر خارجه در این فرایند تاثیر گذار بوده است. متاسفانه در دنیا به حقانیت گفتمان نگاه نمی کنند. به منطقی بودن گفتمان نگاه می کنند و منطق از زاویه دید غرب با زاویه ای دید ما فرق می کند. بنابراین گفتمانی که آقای ظریف مطرح می کند، گفتمان قابل دفاع و منطقی هم از لحاظ حقوق بین الملل و هم در چارچوب روابط بین الملل است. این گفتمان قابل پذیرش در سطح دنیا کمک زیادی در ارتباط با تحول موجود در پرونده هسته ای کرده است.

آقای منندز که ارایه دهنده طرح اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران است، در خواست فوری برای رای گیری طرح را داشت اما آیپک در بیانه رسمی خود اعلام می کند که نیاز فوری برای رای گیری وجود ندارد. آیا رفتارهای ایران به توافق رسیدن با 6 قدرت جهانی و تماس های مستقیم میان روسای جمهوری ایران و آمریکا توانسته عامل شکاف میان لابی صهوینیستی در کنگره و نمایندگان باشد؟

رفتار ایران موجب بروز چند شکاف شده است. یکی شکاف در غرب است. اکثر کشورهای اروپایی و روسیه، با توجه به فتوای رهبری آن را یک ضمانت دانسته و گفته اند حضور بازرسان و بازرسی های صورت گرفته ثابت می کند که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز بوده و گمانه زنی های مطرح شده از سوی آمریکا در باره آینده، چندان اعتباری ندارد. روسیه همکاری خود با ایران را قبل از برداشته شدن تحریم ها با امضای قرارداد گاز و نفت نشان داده است. این نشان می دهد که اروپا تا حدودی گفتمان ایران را قبول کرده و آمریکا هم در این باره مردد است. شکاف دیگر در درون آمریکا است. یعنی دورن حزب دموکرات، میان دلتمردان آمریکا و کنگره. همچنین شکاف درون لابی صهیونیستی _ آیپک _ و جدا شدن جی استریت از این نهاد. زمانی که اجماع از بین برود، شکاف ها به سود ایران است. تصور می کنم این یک امتیاز بسیار مثبتی برای ایران و برای دستگاه دیپماسی ایران به شمار می آید.

پیش از امضای توافقنامه عربستان و اسرائیل هیچ حرف مشترکی با هم نداشتند. اما بعد از توافقنامه می بینیم که مسولان اسرائیل از یک فصل مشترک میان خود و عربستان حرف می زنند یعنی ایران. با این حال باز شاهد فاصله گرفتن اسرائیل از عربستان هستیم که می توان این را در بیانیه منتشر شده آیپک مشاهده کرد. با این تعدیل مواضع آینده عربستان و اسرائیل چه خواهد شد، آیا باز هم فصل مشترک وجود خواهد داشت؟

بعد از توافق ایران و گروه 5+1، عربستان تا حد زیادی هماهنگی خود را با اسرائیل افزایش داد. اما اکنون عربستان دچار مشکل جدی شده است. از این لحاظ که ایران خیزی برای ایجاد اجماع منطقه ای و بین المللی علیه تروریسم تکفیری و حامیان آن که عربستان در راس آن هاست، برداشته است. در حال حاضر عربستان به سرعت عقب نشینی کرده است. فرمان پادشاه عربستان در چند روز قبل مبنی بر اینکه هر کسی در کنار سلفی ها مشارکت و آموزش بدهد یا اظهارنظری دال بر حمایت از آن ها بیان کند، از یک سال تا 20 سال زندانی خواهد ، خود گویای این مساله است .  این موضع عربستان موضع جدیدی بوده که نشان می دهد از مواضع قبلی عقب نشینی کرده است. زیرا احساس می کند در کنار اسرائیل و تروریسم بودن عربستان را در معرض اجماع منطقه ای و بین المللی قرار می دهد. به همین دلیل شاهد عقب نشینی های عربستان هستیم. هزینه هم پیمانی عربستان با اسرائیل هم به لحاظ سیاسی و هم مادی به شدت بالاست و بعید می دانم دولتمردان عربستان خود را قربانی یک جنایتکار به اسم اسرائیل کنند.

انتشار اولیه:یکشنبه 20 بهمن 1392 / باز انتشار: شنبه 26 بهمن 1392