نقش وزارت خارجه اسبق در توقیف الواح هخامنشی

رییس مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در آمریکا گفت: وقتی برای دفاع از پرونده ی الواح هخامنشی به دادگاه فدرال آمریکا رفتیم، رییس دادگاه از ما پرسید که این الواح متعلق به چه کسی است؟ پاسخ دادیم که به دولت ایران تعلق دارد. آن ها هم وکلای ما را بیرون و اعلام کردند، کسی باید از سرنوشت این الواح دفاع کند که مالک آن ها است.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این جملات بخشی از سخنان «گیل استاین» است که در حال حاضر برای شرکت در همایش بین المللی باستان شناسان جوان در ایران است. او که خود و مرکز تحت مدیریتش را امانت دار الواح هخامنشی می نامد، درباره ی سرنوشت پرونده ی مربوط به توقیف این الواح، در دادگاه فدرال آمریکا به خبرنگار ایسنا توضیح داد: وقتی الواح هخامنشی ایران توقیف شدند، مرکز شرق شناسی دومیلیون دلار هزینه کرد تا ایران در دادگاه آمریکا حاضر شود و از پرونده ی الواح خود دفاع کند؛ اما متأسفانه این اقدام در زمان مناسب از سوی ایران انجام نشد.

او ادامه داد: در سال 2005 دوبار به وزارت امور خارجه ی ایران نامه نوشته شد تا برای دفاع از الواح هخامنشی به آمریکا بیایند؛ اما آن ها در آن زمان، این کار را انجام ندادند و ایران در دادگاه حاضر نشد. در حالی که اگر ایران در همان جلسه ی نخست دادگاه حضور داشت، رأی دادگاه به نفع ایران می شد.

وی درباره ی روند توقیف الواح هخامنشی در دادگاه آمریکا نیز اظهار کرد: چند سال پیش که حکومت ایران به دادگاه آمریکا پاسخ نداد و حاضر به حضور در دادگاه نشد، دانشگاه شیکاگو نخست دو وکیل گرفت تا بتواند از پرونده ی الواح هخامنشی ایرانی دفاع کند. پس از دو سال که ایران وکلایی را برای این پرونده گرفت، دیگر به وکلای مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو اجازه ی ورود داده نشد. به همین دلیل، اکنون مسوولان این مرکز فقط نظاره گر روند این پرونده هستند و اطلاعات را از وکلای ایرانی پرونده می گیرند.

وی تصریح کرد: سرنوشتی که اکنون الواح هخامنشی با آن روبه رو است، نتیجه ی تعلل وزارت امور خارجه ی ایران در زمان مقرر است. ما فقط نگهدارنده ی الواح بودیم، نه مالک و صاحب آن ها. البته حالا وزارت امور خارجه ایران متوجه شده است که اگر مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در زمان مناسب دو وکیل خود را به دادگاه نمی فرستاد، در همان دور نخست دادگاه، الواح ایرانی از دست رفته بودند.

استاین در پاسخ به این پرسش که با توجه به تغییر رابطه ی ایران با غرب، چرا هنوز گره این پرونده باز نشده و نتیجه ای بهتر از «توقیف» درباره ی این پرونده به دست نیامده است؟ اظهار کرد: بحث قوه ی قضاییه در آمریکا، از وزارت امور خارجه و دولت اوباما کاملا جدا است. این پرونده یک مورد قضایی است و باید مراحل قانونی خود را طی کند. بنابراین فکر نمی کنم خوب شدن روابط، در سرنوشت این پرونده تأثیرگذار باشد. برای مثال، سیستم قضایی آمریکا کاملا مستقل است؛ مدتی پیش، دو استاندار مهم آمریکا که از افراد مهم کشوری بودند، به دلیل انجام برخی اقدامات اشتباه، به زندان فرستاده شدند و سیستم قضایی به هیچ عنوان تحت تأثیر موارد سیاسی قرار نمی گیرد.

وی تأکید کرد: با توجه به روند این پرونده، امیدواریم تا یک ونیم سال آینده، این قضیه به خوبی برطرف شود.

رییس مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در ادامه، درباره ی مطالعه و بررسی الواح هخامنشی در این مرکز، توضیح داد: الواحی که مرکز شرق شناسی از ایران امانت گرفته است، اکنون در پروژه ی مستندنگاری هستند. دولت آمریکا دومیلیون دلار بودجه به این مرکز اختصاص داد تا دستگاهی با هدف مستندنگاری الواح هخامنشی خریده شود. اکنون این دستگاه خریده شده و کار مستندنگاری الواح هخامنشی توسط هیأتی شامل دانشمندان در حال انجام است. این دستگاه در مستندنگاری هر لوح، 20 تا 30 نقطه ی شیء را در آن واحد، اسکن و از آن ها عکس برداری می کند.

استاین همچنین درباره ی زمان بندی پایان این پروژه نیز توضیح داد: کارشناسان هر روز در حال کار روی الواح هستند. حدود 10هزار لوح سالم در دست داریم که کار مستندنگاری هر کدام از آن ها تقریبا هشت ساعت در روز زمان می خواهد. وقتی خروجی به کامپیوتر داده می شود، مانند یک عکس سه بعدی از هر طرف می توان آن شیء را دید.

وی با تأکید بر این که نتایج خوبی از پژوهش های انجام شده در این زمینه تا کنون به دست آمده است، با اشاره به پایان کار مستندنگاری پنج هزار لوح از این تعداد، افزود: در حال شناختن موارد کشف شده در الواح بررسی شده هستیم. براساس این اطلاعات، افراد و ملت های مختلفی درگیر معاملات و مدیریت در تخت جمشید بودند و به اقصی نقاط خاورمیانه رفت وآمد داشتند.

و اضافه کرد: پس از پایان مستندنگاری همه ی الواح، مدارکی که مستندنگاری می شوند، در معرض نمایش قرار می گیرند.

رییس مرکز شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در پاسخ به این پرسش که آیا قصد نمایش نتایج پژوهش های به دست آمده را دارید؟ گفت: با توجه به این که این الواح در توقیف دادگاه هستند و اکنون امکان نمایش آن ها را نداریم، فقط می توانیم این آثار را مستندنگاری کنیم.

وی همچنین درباره ی لزوم ایجاد یک دیپلماسی فرهنگی در حوزه ی میراث فرهنگی در روابط ایران و آمریکا، اظهار کرد: در اقداماتی که در این چند روز انجام شد، تفاهم نامه هایی را امضا کردیم که رابطه ی آکادمیک دانشگاه های ایران، سازمان میراث فرهنگی و موسسه ی شرق شناسی دانشگاه شیکاگو را تحت تأثیر قرار می دهند. امیدوارم این اقدام برای آینده مطلوب باشد.

استاین همچنین در پاسخ به پرسشی درباره ی دلیل سفر نکردنش به ایران در طول هشت سال گذشته، بیان کرد: حضور من در ایران پس از هشت سال، نتیجه ی دیپلماسی فرهنگی است. در طول هشت سال گذشته، گرفتن ویزا و آمدن به ایران تقریبا کاری غیرممکن بود، وگرنه من پیش از این هشت سال، در دولت آقای خاتمی، به ایران آمده بودم.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که اهدای جام «شیردال» از سوی آمریکا به ایران را چطور ارزیابی می کنید، بخصوص درپی بحث هایی که مبنی بر اصالت نداشتن این شیء مطرح شد؟ گفت: اقدامی که دولت آمریکا در سفر رییس جمهور ایران به نیویورک کرد و این جام را به رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داد، یک عمل بسیار خوب بود. به عنوان یک آمریکایی بسیار خوشحالم که این اقدام باعث شد، رابطه ای بهتر در سطح دنیا میان ایران و آمریکا برقرار شود.