حمله به سوریه شوخی نیست آقایان

دیپلماسی ایرانی: اکنون که ایالات متحده به شدت نشانه هایی از خود نشان می دهد که یک حمله محدود دریایی علیه سوریه را در پاسخ به استفاده از سلاح شیمیایی علیه غیرنظامیان سوری را رهبری خواهد کرد؛ شما جمله ای را در مورد این کشور بارها و بارها خواهید شنید و آن این است که این کشور خیلی پیچیده است. و این یک شوخی نیست، نقشه بالا این موضوع را کاملا اثبات می کند.

این نقشه که توسط دانشگاه کلمبیا تهیه شده است گروه های مختلف قومی و زبانی را در منطقه ای از خاورمیانه نشان می دهد که تحت سلطه سوریه، لبنان و اسرائیل است. هر رنگ نماد یک گروه است. همانطور که می توانید ببینید گروه هایی زیادی در این قسمت به هم تنیده شده اند.

البته ضعف های قومی و زبانی تنها بخشی از پیچیدگی سوریه است اما موارد بسیار مهمی هستند. بزرگترین گروه این کشور که با رنگ زرد مشخص شده است اعراب سنی هستند. قوم کرد که برای مدت طولانی در سوریه تحت فشار قرار داشتند و علیه نظام حاکم دست به سلاح برده اند با رنگ قهوه ای روشن مشخص شده اند. اقوام دیگر شامل دروزی ها که یک فرقه مذهبی هستند، اعراب مسیحی و قوم ارامنه و ... است.

سوریه توسط علوی ها اداره می  شود، فرقه اقلیتی از اسلام که بشار اسد و تعداد زیادی از اعضای حلقه نزدیک به وی را شامل می شود. این قوم نزدیک سواحل مدیترانه قرار دارند و با رنگ سبز مایل به خاکستری نشان داده شده اند. اگرچه علویان تنها 12 درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند اما آنها با حمایت از نظام اسد در این جنگ نقش مهمی را ایفا کرده اند.

چندین راه برای اینکه بفهمیم این نقشه درباره جنگ داخلی سوریه چه می گوید وجود دارد، فراتر از استدلال های استراتژیک مانند نقطه قوت اسد کجاست (سراسر سواحل علوی نشین) یا اسد در کجا ضعف دارد (در مناطق کردنشین).

اولین دلیل برای فروپاشی سوریه همانطور که فرید زکریا می گوید این است که سوریه مانند خیلی از کشورهای خاورمیانه و افریقا دارای مرزهای بسیار غیر واقعی هستند که توسط قدرت های استعماری اروپا ایجاد شده بودند. این قدرت ها تمایل داشتند که اقلیت و حکومتی را از این طریق ترویج کنند. این تاکتیک به شدت برخی از تنش های فرقه ای موجود را تشدید کرد. همچنین حکم رانی اقلیت بر اکثریت، این کشورها را به سوی عدم تعادل در قدرت سوق داد. اگرچه اسد اینگونه به قدرت نرسید بلکه پدرش از طریق کودتا قدرت را در دست گرفت. با این حال تز زکریا این است که آنچه ما در سوریه می بینیم یعنی باز پس گیری قدرت توسط اعراب سنی از اقلیت علویان به نوعی حفظ اجتناب ناپذیر قدرت از طریق خطوط قومی و مذهبی است. وی این وضعیت را با عراق 2003 مقایسه می کند؛ در آن زمان اعضای اکثریت شیعه با اعمال خشونت قدرت را از دست اقلیت سنی که صدام بر آنها حکم می راند، گرفت. این می تواند دلیل اینکه اکثر کشتارها در سوریه قومی هستند را توضیح دهد.

با در نظر گرفتن این دیدگاه کاری زیادی از دست کسی برای پایان دادن به این کشتارها برنمی آید، این یک فرایند دردناک و غیرقابل توقف است.

منظر دوم که می توان به این ماجرا نگاه کرد این است که این در وهله اول یک جنگ است و بعدا یک درگیری قومی. خصومت های قومی و مذهبی سالهاست که در مشرق زمین از جمله سوریه وجود دارد.

آنچه که در حال رخ دادن است ممکن است این باشد که جنگ به دلایل سیاسی شروع شد: مردم علیه نظام حاکم تظاهرات کردند، نظام حاکم معترضان را با اعمال خشونت تحت فشار بیش از حدی قرار داد، اوضاع از کنترل خارج شد تا به یک جنگ داخلی منجر شد. اما جنگ باعث شد مردم خصومت های قومی و هویتی خود را از سر بگیرند و اختلافات قدیمی عمیق تر و بدتر شوند. با این همه درگیری های فرقه ای می توانند منطق خود تقویت کننده ای خود را داشته باشند: علویان به دلیل ترسشان که بدون دلیل هم نیست با هم متحد شده اند؛ آنها نگران این هستند که در صورت سقوط اسد مورد کشتار انتقامی سنی ها قرار گیرند. سنی ها شبه نظامیان علوی را می بینند و فکر می کنند که همه علویان دشمنان آنها هستند بنابراین شروع به حمله به اعضای این فرقه مذهبی می کنند و این بقیه علویان را مجاب می کنند که جذب گروه های شبه نظامی دیگر شوند.

البته چیزی به پیچیدگی درگیری قومی در یک کشور با گروه های مذهبی و قومی فراوان را هرگز نمی توان با یک تئوری تمیز تعریف کرد. احتمالا عوامل متعدد دیگری هم پشت اتفاقاتی که در سوریه در حال اتفاق افتادن است وجود دارند. اما این نقشه راه مفیدی برای درک این موضوع است.

برای مشاهده عکس با اندازه اصلی روی عکس کلیک کنید

منبع: واشنگتن پست/ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی

انتشار اولیه: پنجشنبه 7 شهریور 1392/ باز انتشار: دوشنبه 11 شهریور 1392