روحانی بهترین گزینه برای اروپاست

 هنوز معلوم نیست حسن روحانی که چندی پیش به عنوان رییس جمهور جدید ایران برگزیده شد، چه تغییراتی را در سیاست داخلی و خارجی این کشور ایجاد خواهد کرد، اما مشخص است که می خواهد سیاستی متفاوت از احمدی نژاد داشته باشد.

به گزارش سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی به نقل از نشریه آلمانی اشپیگل، روحانی چند روز پس از انتخاب شدنش درخواست کرد که دسترسی به اینترنت در ایران آزاد شود. همچنین در تلویزیون گفت: «دولت قوی دولتی نیست که همه جا دخالت کند.»

چندی پیش روحانی گفته بود که دولت باید دخالت در زندگی خصوصی مردم را متوقف کند و تقریبا در همان زمان از طریق توییتر از صدا و سیما انتقاد کرد: «بی دلیل نیست که عدم دریافت مزد توسط کارگران توجه کسی را به خود جلب نمی کند چرا که صدا و سیما در همان زمان مستندی درباره ی تولد خرس پاندا در چین پخش می کند.»

حرف های او درباره ی برنامه ی اتمی ایران نیز توجه رسانه ها و دیگر دولت ها را به خود جلب کرد. روحانی گفته بود: «درست نیست که فقط چرخ کارخانه هسته ای نطنز بچرخد، اما چرخ بقیه ی کارخانه های کشور نچرخد.» وی با این حرف، به صورت غیررسمی دور بعدی گفتگوهای اتمی را بین تهران و ۵ + ۱ آغاز کرد. این تغییر غافل گیر کننده نیست. روحانی ۶۴ ساله روحانی معتدل است که از آغاز تاسیس جمهوری اسلامی نقش فعالی داشته و به عنوان یک شخص عمل گرا شناخته می شود.

روحانی در مبارزات انتخاباتی توانست با موضوع های مربوط به سیاست داخلی امتیاز جمع کند. کاستن از سانسور، اجرای میثاق حقوق بشر، افزایش حقوق زنان و به ویژه اصلاح بنیادی اقتصاد فرسوده نمونه هایی از آن است. اما حل مشکل اقتصادی را نمی توان بدون گفتگو با آمریکا و امتیازدهی در مناقشه ی اتمی به دست آورد. روحانی برای احتیاط با بیان مواضعی با امیدواری های زیاد مردم در نسبت با اصلاحات می ایستد: «مردم نباید انتظار داشته باشند انبوه مشکلات هشت سال ریاست جمهوری احمدی نژاد ظرف چند روز یا چند ماه حل شود.»

درحالی که ایران همواره تاکید می کند که هدفش از ادامه برنامه ی اتمی استفاده ی صلح آمیز از انرژی هسته ای است، اقتصاد ایران به دلیل مجازات های اقتصادی جهانی زمین گیر شده و کشورهای غربی این کشور را متهم می کنند که به دنبال دسترسی به سلاح های هسته ای است. به این علت هم غرب و هم سازمان ملل تحریم های شدیدی را علیه ایران وضع کرده اند. اتحادیه ی اروپا در سال ۲۰۱۲ واردات نفت و گاز را از ایران ممنوع اعلام کرد.

در سال ۱۹۸۰ آمریکا بعد از حمله به سفارت این کشور در تهران تقریبا تمام مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با ایران قطع کرده بود، اما در پی این تحریم ها واحد پول ملی ایران ارزش خود را به شدت از دست داد. به گفته ی وزارت خارجه ی آلمان تورم ایران در سال گذشته حدود ۳۰ درصد بوده است. مارکوس پوتسل رییس بخش خاورمیانه در وزارت خارجه ی آلمان تخمین می زند که درآمدهای نفتی ایران به نصف رسیده است. این در حالی ست که وی می گوید از هر سه ایرانی یک نفر بیکار است.

روحانی در سال ۲۰۰۳ نشان داد که علی الاصول آماده است تا به نفع اقتصاد باثبات برنامه ی اتمی ایران جلو ببرد و ازآن سود جوید. وی در زمان رییس جمهور سابق محمد خاتمی، در سمت مذاکره کننده ی ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی به توافق رسید که کشورش برنامه ی غنی سازی اورانیوم را به حالت تعلیق درآورد. رییس جمهور منتخب ایران در مقاله ی مهمان برای مجله ی «تایم» در سال ۲۰۰۶ آشکارا هرگونه تلاش برای دسترسی به سلاح اتمی را محکوم کرد: «ایرانِ دارای سلاح اتمی، منطقه را بی ثبات می کند و باعث رقابت تسلیحاتی می شود و منابع کم موجود را به هدر می دهد.»

مشخص نیست که روحانی بتواند حرف خود را در ایران به کرسی بنشاند. هِنِر فورتیگ رییس موسسه ی مطالعات خاورنزدیک گیگا در هامبورگ می گوید: «دقیقا به این دلیل که وی اصلاح طلب نیست شانس دارد.» به گفته ی این کارشناس، روحانی از حمایت رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای برخوردار است. همچنین بزرگترین فراکسیون مجلس یعنی «اصول گراها» از او حمایت می کنند. این مساله به روحانی امکان می دهد تا تغییرات نرمی را ایجاد کند. فروتیگ انتظار تغییرات آرامی را در سیاست ایران داشته و بر این باور است که روحانی در سیاست داخلی برخلاف احمدی نژاد بر قانون گرایی و حقوق بشر اصرار می کند و سمت ها را بیشتر بر اساس توانایی افراد و کم تر به دلیل وفاداری آن ها به خود خواهد داد. همچنین حرف های یهودستیزانه ای که از احمدی نژاد می شنیدیم، از روحانی بروز نخواهد کرد. فروتیگ می گوید: «شکل و سیاق تغییر خواهد کرد، اما محتواها کمتر.»

وزارت خارجه ی آلمان امید دارد که سرانجام در دوره ی روحانی «گفتگویی اساسی» با ایران در مناقشه ی هسته ای و دیگر مسایل سیاست خارجی انجام گیرد. به تعبیر وزارت خارجه ی آلمان، ایران به این شکل می تواند در بحران سوریه نقش کلیدی را در منطقه داشته باشد.

این که با روحانی نیز نمی توان انتظار تغییرات بنیادی در نظام ایران داشت، قطعی است. با آن که او شبکه های بسیاری داشته و پیش از این معاون مجلس بود و در عین حال در دهه های گذشته در هیات ها یا مجمع های مهم ایران عضویت داشت، اما رییس جمهوری است که به لطف شورای نگهبان که از بین ۶۸۶ نفر تنها هشت نفر را تایید صلاحیت کرد، به رقابت ها راه پیدا کرد.

هرچه باشد انتخاب روحانی، برخلاف سال ۲۰۰۹ پذیرفته شد. میرحسین موسوی و مهدی کروبی کاندیداهای اصلاح طلب آن دوره هنوز در حصر به سر می برند. پذیرش روحانی شاهدی بر این مدعاست که دست کم طبقه ی حاکم ایران از وی انتظار انقلاب ندارد. اما در مجموع، به نظر وزارت خارجه ی آلمان، روحانی برای اروپا «بهترین» گزینه از میان نامزدهای تایید صلاحیت شده است.