مانوری برای قدرت نمایی ایران

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته مقامات ایرانی اعلام کردند یک پهپاد امریکایی دیگر را شکار کرده اند و به زودی دعوایی حقوقی علیه امریکا برای تجاوز به مرزهای خود اقامه خواهند کرد. امریکایی ها البته هنوز این پهپاد را متعلق به خود نمی دانند. با این حال تحلیل های متنوعی پیرامون این خبر وجود دارد. برخی این پهپاد را قاصد صلح می دانند و برخی دیگر جغد شوم جنگ. در این میان عده ای هم معتقدند وظیفه این پهپاد تنها جاسوسی از نیروگاه بوشهر بوده است. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با داود هرمیداس باوند بررسی کرده است:

برخی تحلیل گران معتقدند پهپادهایی که اخیرا توسط ایران شکار می شوند هم می توانند قاصد صلح باشند و هم  جغد شوم جنگ. به این معنا که یا زمینه مذاکره مستقیم را فراهم می آورند و یا توانایی دفاعی ایران را می سنجند. به نظر شما آیا رابطه ای میان مذاکره و این پهپادها وجود دارد؟

آن چه اتفاق افتاده این است که پهپادی وارد فضای ایران شده، در این شرایط دو حالت ممکن است به وقوع بپیوندد: اول این که این پرنده سرنگون شود و دوم این که به طریقی موفق به فرود آوردن آن شوند. ایران توانسته است این پهپاد را فرود آورد. اگر هواپیمایی هم بدون اجازه وارد حریم هوایی کشوری شود، کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته می تواند با هواپیماهای جنگی این هواپیما را مجبور به ترک خاک خود کند و یا او را مجبور به فرود در فرودگاه کند. اما پهپادها بیشتر برای عملیات عکس برداری و جاسوسی مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین ورود این پهپاد به حریم هوایی ایران نمی تواند ربطی به بحث گفت و گو میان ایران و امریکا داشته باشد. در روابط بین الملل باید به اصل تفکیک امور از یک دیگر توجه داشته باشیم. بنابراین در مورد مسئله مذاکره بین دو کشور با در نظر گرفتن شرایط بین المللی و منطقه ای تصمیم گیری می شود. کشورها بر اساس منافع ملی خود در مورد رابطه یا عدم رابطه با کشور دیگر تصمیم می گیرند و این تصمیم گیری مبتنی بر یک ارزیابی همه جانبه از شرایط مذاکره است. این که پهپادی وارد فضای کشوری شود و در این کشور سرنگون شود یا فرود آورده شود، بر اساس حقوق بین الملل پذیرفته شده است.

وزیر امور خارجه ایران، آقای صالحی گفته اند که ایران این مسئله را به صورت حقوقی پیگیری می کند. ایران به چه مرجعی می تواند شکایت کند؟

معمولا موارد زیادی از این گونه ورودها صورت می گیرد. کشورها می توانند به دبیرخانه سازمان ملل شکایت کنند. دبیرخانه این شکایت را میان اعضای سازمان ملل متحد توزیع می کند. رویه دیگر این است که از طرف کشور حافظ منافع یا سفارت کشور متجاوز مراتب اعتراض ابلاغ شود. این دو طریقه ای است که می توان نسبت به این گونه مسائل اعتراض کرد و بارها هم انجام گرفته است اما در داخل منعکس نمی شود.

البته نکته دیگری که وجود دارد این است که مرزهای آبی ایران که بر اساس خط مبدا مستقیم رسم شده مورد اعتراض آن ها است. آن ها معتقدند خط مبدا مستقیم ایران با گشاده دستی ترسیم شده و دوازده مایل دریای سرزمینی از این خط مبدا ترسیم می شود. بنابراین، این جا یک مسئله مورد اختلاف وجود دارد. در جریان قایق انگلیسی که با سرنشینان بازداشت شد نیز همین مسئله مطرح بود. اما به طور کلی این مسئله زیاد اتفاق می افتد و معمولا به جای درگیری به دبیرخانه سازمان ملل شکایت می شود و به موازات هم به حافظ منافع یا سفیر اعتراض می شود.

به نظر شما چرا ایران این بحث را به این صورت مطرح کرده و آن را پیگیری می کند؟

این که ایران توانسته است این پهپاد را به سلامت فرود آورد نشان دهنده توانایی ایران است. هدف از اعلام این بحث نیز نشان دادن توانایی ایران است. علاوه بر این ایران می خواهد به طرف مقابل بفهماند که از اقدامات جاسوسی و تحقیقاتی آن ها با خبر است. اما همان طور که اشاره شد، اگر به شکایت هایی که به دبیرخانه سازمان ملل متحد شده است نگاهی بیندازیم خواهیم دید که این مسئله بسیار اتفاق می افتد.

برخی تحلیل ها به این نکته اشاره می کنند که نیروگاه بوشهر در مراحل آخر راه اندازی است و به همین خاطر فعالیت های جاسوسی امریکا در سواحل خلیج فارس شدت یافته است. آیا از این طریق می توانند اطلاعاتی به دست آورند؟

فعالیت ها در نیروگاه بوشهر کاملا کنترل شده است. ایران بر اساس قراردادی که با روس ها دارد بایستی پسماندهای سوخت را به روسیه منتقل کند. آن چه ممکن است باعث مشکل شود همین پسماندهای سوخت است. آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز کاملا بر این نیروگاه نظارت دارد. بنابراین در مورد نیروگاه بوشهر نگرانی چندانی نباید وجود داشته باشد. مع ذلک برای صحت واقعیت امر ممکن است فعالیت های جاسوسی نیز انجام گیرد. با این حال پسماند های نیروگاه بوشهر از دو جنبه نمی تواند خطرناک باشد: اول این که روس ها متعهدند که پسماند های سوخت را به روسیه برگردانند و دوم این که در این مورد آژانس به خوبی نظارت و کنترل می کند.

امریکا تا به حال فرود آمدن پهپادش در خاک ایران را تایید نکرده است. چطور می توان ثابت کرد که این پهپاد متعلق به امریکا بوده است؟

اگر کشور دیگری مدعی شود که این پهپاد متعلق به آن است، مسئله منتفی می شود اما در غیر این صورت به زودی مشخص می شود که این پهپاد ساخت چه کشوری است. /12

انتشار اولیه: شنبه 18 آذر 1391 / بازانتشار: سه شنبه 22 آذر 1391