عراق از ایران فاصله می گیرد؟

ديپلماسي ايراني: كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس پس از سرنگوني نظام صدام حسين، رئيس جمهوري سابق مخلوع عراق و روي كار آمدن نظامي جديد در اين كشور كه مبتني بر اكثريت حقيقي جامعه عراق بود، وارد مرحله انزواي سياسي خود شدند و خود را از عراق دور كردند. اتفاقي كه به ايران كمك كرد تا هر چه بيشتر بتواند در عراق نفوذ كند و جاي پاي خود را در اين كشور مستحكم سازد. اين بار به نظر مي‌رسد كه پس از بحران‌هاي متعدد اقتصادي و بين‌المللي كه ايران دچار آنها شده و البته بيشتر ناشي از فشارهاي غرب بر اين بر سر برنامه هسته‌اي‌اش است و همچنين مشكلاتي كه نوري مالكي، نخست وزير عراق با كردها و كشور همسايه شمالي‌اش تركيه پيدا كرده و در عين حال بحران سوريه كه روز به روز تشديد مي‌شود و خطرها را براي مناطق غربي عراق بيشتر مي‌كند، كشورهاي عربي خليج فارس، در راس آنها عربستان نقشه تازه‌اي براي نفوذ مجدد در عراق كشيده‌اند و قصد دارند مجددا در اين كشور خود را با ايران درگير كنند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، هوشيار زيباري، وزير امور خارجه عراق در ديدار با فهد عبدالمحسن الزيد، سفير غير مقيم عربستان در عراق بر اهميت توسعه روابط دو جانبه تاكيد كرد و دو طرف توافق كردند كه توافق‌نامه‌اي براي تبادل زندانيان و افراد بازداشت شده دو كشور امضا كنند.

اين اتفاق زماني مي‌افتد كه كويت نيز پذيرفته است كه همه مشكلات خود را با عراق حل و فصل كند و راه خروج عراق از بند 7 منشور سازمان ملل را فراهم آورد.

تحليلگران و ناظران مسائل خاورميانه معتقدند كه كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس طرحي را به رهبري عربستان دنبال مي‌كنند كه به موجب آن عراق كه چند سالي است از سايه نفوذ كشورهاي عربي خارج شده و به جمع كشورهاي حامي ايران پيوسته است، از اين دايره جدا شده و مجددا به جمع كشورهاي عربي مورد علاقه پان‌عربيست‌هاي عربستان مي‌پيوندد. به گفته اين افراد كشورهاي عربي از اين كه بغداد را از دست داده‌اند و مي‌بينند كه همچنان تحت نفوذ ايران قرار دارد، به شدت ناخرسندند و مي‌خواهند كه فرصتي بيابند تا عراق را از اين دايره جدا كنند. به اعتقاد آنها پايتخت‌هاي عربي اكنون مدعي‌اند كه ايران با بحران‌هاي اقتصادي ناشي از تحريم‌ها دست و پنجه نرم مي‌كند و دولت فعلي بغداد نيز با كردها و تركيه دو قدرت مهم داخلي و منطقه‌اي درگير است، در عين حال بحران سوريه نيز ادامه دارد، براي همين وضعيت فعلي را بهترين فرصت براي عملي ساختن نقشه خود مي‌دانند.

در بيانيه‌اي كه وزارت امور خارجه عراق منتشر كرده، آمده است كه بغداد و رياض بر تعميق و عادي سازي روابط در تمامي زمينه‌ها تاكيد كردند و همچنين تصميم گرفتند كه درباره تبادل زندانيان ميان دو طرف و همچنين يافتن راه حلي براي پايان دادن به اعدام‌ها در خاك يكديگر همت كنند تا بدين ترتيب زمينه‌هاي لازم براي گسترش همكاري‌هاي دو جانبه فراهم شود. همچنين دو طرف درباره همكاري‌هاي اقتصادي و بازرگاني و سرمايه‌گذاري تجار و بازرگانان عربستاني در عراق و بازگشايي مرزهاي دو كشور با هدف افزايش مبادلات تجاري با يكديگر مذاكرات مفصلي انجام دادند.

پس از آن كه بغداد و رياض دوره‌اي از تشن در روابط را ميان يكديگر گذراندند، اكنون به نظر مي‌رسد كه مي‌خواهند فصلي تازه در روابط خود بگشايند تا بدين ترتيب زمينه نفوذ عربستان در عراق نيز مهيا شود.

طي ماه‌هاي گذشته بغداد و رياض شاهد اعدام اتباع يكديگر به اتهام دست داشتن در فعاليت‌هاي تروريستي و بزهكاري بودند كه اين مساله بر تنش‌هاي سياسي ميان دو طرف افزود. قبل از آن سفرهاي مكرر طارق الهاشمي، معاون بركنار شده رئيس جمهوري عراق كه در حال حاضر در تركيه ساكن است، به عربستان و ديدارهاي مفصل و ضد دولتي‌اش با مقام‌هاي عربستاني باعث شده بود تا روابط دو كشور در مرحله رويارويي ديپلماتيك تمام عياري قرار گيرد.

اكنون عربستان كه در حال حاضر بيش از هر زماني روابطي تيره با ايران دارد و نقشه‌هاي خود را در سوريه عقيم مي‌بيند و لبنان را نيز از دست رفته براي خود تصور مي‌كند، قصد دارد بار ديگر در عراق فعال شده و در اين كشور مقابل ايران بايستد. به خصوص كه انتخابات سراسري استانداري‌هاي عراق كه معمولا زمينه برگزاري انتخابات سراسري مجلس اين كشور را فراهم مي‌كند، نزديك است و عربستان قصد دارد از اين فرصت نهايت استفاده را ببرد.

پيش از اين و در سال 2010 كه نوري مالكي با فهرست دولت قانون كه از حمايت ايران برخوردار است، توانست حريفان خود به ويژه فهرست العراقيه به رهبري اياد علاوي، نخست وزير اسبق كه مورد حمايت قاطع عربستان سعودي است را شكست دهد، عربستان خود را شكست خورده تحولات عراق در برابر ايران دانست. زماني كه امريكا نيز از مالكي در برابر اياد علاوي حمايت كرد، رياض بيش از هر زماني احساس كرد كه ديگر جايي در عراق ندارد، براي همين پس از اين سرخوردگي وارد فاز انزواي سياسي و سكوت علني در برابر تحولات عراق شد كه تا كنون نيز ادامه داشته است. اكنون به نظر مي‌رسد رياض از اين فضا فاصله گرفته است و مي‌خواهد رويه‌اي جديد را در عراق دنبال كند. رويه‌اي كه بي‌شك يكي از اهداف اصلي آن رويارويي با ايران در خاك عراق است.  

البته عربستان هنوز در عراق سفارت‌خانه ندارد و سفير غير مقيم آن نيز در اردن مسئوليت خود را دنبال مي‌كند. از اين رو پيش‌بيني مي‌شود در راستاي طرح جديد عربستان كه بي‌شك بايد ردپاي بندر بن سلطان، شاهزاده عربستاني و رئيس سازمان امنيت و شوراي امنيت ملي عربستان را نيز در آن جستجو كرد، تحولات و تحركات تازه‌اي از سوي رياض در بغداد صورت بگيرد.