چاره جویی ایران برای بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: نشست مشورتی تهران در مورد سوریه با حضور  سی کشور و البته در غیاب کشورهایی چون لبنان و ترکیه برگزار شد. نشستی که در بیانیه پایانی خود راهکاری برای توقف درگیری ها در سوریه و نقشه راهی برای خروج از بحران پیشنهاد داده است. دیپلماسی ایرانی انگیزه ایران از برگزاری این نشست را در گفت و گو با داود هرمیداس باوند، تحلیل گر مسائل بین المللی بررسی کرده است:

هدف ایران از برگزاری نشست مشورتی برای سوریه چه بود؟

من فکر می کنم هدف ایران این بوده که در وضع موجود سوریه ساماندهی انجام گیرد اما به نظر می رسد برای این کار خیلی دیر شده است. یعنی روند امور منتهی به وضعیتی شده که ساماندهی داخلی را در چارچوب موجود غیر ممکن ساخته است. لذا تلاش بر این بوده که به شکلی ترتیباتی صورت گیرد که در سوریه بحران و کشتار مردم پایان گیرد. اما پیامدهای بحران داخلی و ارتباطات خارجی در جهتی سوق پیدا کرده که حفظ وضع موجود را بسیار مشکل کرده است.

به نظر شما اقدام به برگزاری این نشست می تواند به معنای تغییر نگاه ایران به بحران سوریه باشد؟

بله. از نظر ظاهری می تواند نوعی تغییر رویه محسوب می شود اما همان طور که اشاره شد، با توجه به وضع موجود و تحولات در جریان و نیز احتمالاتی که در پیش است، دیگران چنین تجمعی را مفید تشخیص نمی دهند و معتقدند که فرایند این جریان به طور گریز ناپذیری منتهی به یک تغییر خواهد شد. لذا چنین اقداماتی را بی فایده می دانند. آقای صالحی قبلا هم گفته بود که ایران آمادگی میانجیگری میان دولت و مخالفان را دارد. اما این پیشنهاد آقای صالحی با استقبال مواجه نشد. بنابراین الان هم به نظر می رسد برای تلاش برای برگزاری چنین اجلاسی بسیار دیر است. در حقیقت ایران باید با در نظر گرفتن واقعیات در صحنه بین المللی ارزیابی جدیدی صورت دهد.

چقدر فکر می کنید با توجه به شرایط جاری در سوریه، ایران به این جمع بندی رسیده است که سوریه در حال از دست رفتن است و باید مدیریت بحران برای بعد از این مقطع صورت گیرد؟

ببینید در فرایند بعدی نقش تعیین کننده را کسانی دارند که از جنبش مردمی یا به تعبیر دیگر معارضان سوری حمایت کرده اند. بنابراین با توجه به موضعی که ایران از ابتدای این بحران داشته و مبنا را بر ادامه حکومت بشار اسد قرار داده است من فکر نمی کنم ما در جایگاهی باشیم که در فرایند بعدی در سوریه نقش ویژه ای ایفا کنیم.

آقای جلیلی در سوریه و آقای صالحی در ترکیه تلاش های گسترده ای برای آزاد کردن گروگان های ایرانی در سوریه انجام داده اند. این اتفاق را تا چه اندازه در تغییر نگاه ایران به تحولات سوریه موثر می دانید؟

این مقوله دیگری است. احتمال دارد که ترکیه یا دیگران در آزاد سازی این افراد نقش ایفا کنند اما به نظر نمی رسد این مسئله توانسته باشد در نگاه ایران نسبت به جریان سوریه تاثیر گذار باشد. این یک مقوله ظاهرا انسانی است که به نفع ترکیه و دیگران است که بتوانند با میانجی گری در آن  برای آزاد کردن این افراد یک امتیاز به نفع خودشان بگیرند. به نظر من جریان در سوریه روند خود را طی خواهد کرد.در هر حال این مقوله تهدید کننده است. چون اگر آن طور که تهدید کرده اند دست به اقدام بزنند و این افراد را بکشند، ایران باید نسبت به آن واکنش نشان دهد. این واکنش هم طبیعتا به آن هایی بر می گردد که دست به چنین اقدامی زده اند. یعنی احتمالا واکنش ایران، بیش از پیش این کشور را گرفتار باتلاق سوریه خواهد کرد. بنابراین به نظر می رسد بهتر باشد این گروگان گیری به عنوان مقوله ای جداگانه تعریف شود و از نظر انسانی برای آزادی آن ها تلاش شود.

 به نظر شما در این مقطع ایران چگونه می تواند منافع ملی خود را در آینده در سوریه به بهترین شکل پیگیری کند؟

جلوی ضرر هر کجا که گرفته شود نفع است. برای این کار یک ارزیابی همه جانبه نیاز است. با توجه به آن چه آقای جلیلی اظهار کرده اند، به نظر می رسد که فعلا تجدید نظری در موضع ایران صورت نگرفته است. ظاهرا سیاست ایران هم چنان بر حمایت از بشار اسد استوار است. البته متصور است که در آینده با سیر تحولات تغییراتی در این موضع صورت گیرد اما به نظر می رسد که ایران تلاش خواهد کرد اگر هم قرار است تعدیلی در موضع خود صورت دهد، این تعدیل به نحوی باشد که چارچوب موجود سوریه چندان دگرگون نشود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12