نزدیکی به مصر، نافی دوستی با ایران نیست

تحولات منطقه ای به خصوص تحولات سوریه چه تاثیری در نقش حماس داشته است؟

 به نظر می رسد حماس بعد از این تحولات منطقه ای نقش حماس در رابطه با فلسطین، نقش فعال تر و موثر تری را به عهده گرفته است. خصوصا بعد از تغییراتی که در مصر به وجود آمده، حماس جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. توافقات حماس با فتح نیز بر اثرگذاری نقش و جایگاه منطقه ای حماس افزوده است. سفرهای اخیر آقای اسماعیل هنیه، نخست وزیر دولت فلسطین به کشورهای ترکیه و تونس نشان دهنده همین جایگاه ویژه است. خصوصا حمایتی که در تونس از فلسطینی ها انجام شد، کاملا با تحولات منطقه ای در ارتباط است.

 چه عواملی را در این نقش جدیدی که حماس طی تحولات اخیر به عهده گرفته است دخیل می دانید؟

 مهم ترین عامل این تغییر جایگاه و نقش، تحولاتی است که در منطقه ایجاد شده و باعث تغییر برخی از رژیم های عربی منطقه مانند مصر شده است. رژیم مبارک، همان طور که می دانید رژیم مبارک با اسرائیل همکاری نزدیکی داشت و هیچ گاه به حماسی ها اجازه نمی داد که نقش فعالی را ایفا کنند. اگر به این مسئله توجه کنیم که تنها راه خروجی فلسطینیان ساکن غزه از مصر است، اهمیت تغییر رژیم در مصر بیشتر نمایان می شود. با تغییر این رژیم برای حماس فضای تنفسی جدیدی ایجاد کرد که حماس می تواند با استفاده از این فضا خود را بیشتر مطرح کند.

یکی دیگر از عواملی که باز هم به تحولات منطقه ای بر می گردد، تحولاتی است که در تونس به وقوع پیوسته است. تونس هم به عنوان یک کشور طرفدار غرب که حتی اجازه تردد فلسطینی ها در آن کشور نمی داد، امروز از آقای هنیه استقبال مردمی جدی ای انجام می دهد. این ها همه عواملی است که حماس را در طی ماه های اخیر فعال تر و موثر تر وارد صحنه کرده است.با یک نگاه دقیق تر و کلی تر می توان روند به قدرت رسیدن اخوان المسلمین را شناسایی کرد. اخوان المسلمین در مصر و تونس از طریق انتخابات نقش مهمی را به عهده گرفتند. نباید فراموش کرد که حماس هم اخوانی است. هر چه اخوان المسلمین قوی تر شود می تواند در قدرت گیری و تاثیرگذاری حماس نقش ایفا کند. حتی در ترکیه هم حزب عدالت و توسعه به یک اعتبار اخوانی هستند.

 آیا بعد از تحولات منطقه ای تغییری در نگاه غرب نسبت به حماس رخ داده است و آیا می توان گفت که غرب تلاش می کند فضای بیشتری به حماس برای بازی دهد؟

طبیعی است که هر چه قدرت حماس در بعد سیاسی و یا ابعاد دیگر بیشتر شود، غرب هم به همان میزان در نگاه خود نسبت به حماس تغییر ایجاد می کند. لذا به نظر می رسد که در حال حاضر حتی غربی ها خصوصا اروپایی ها به حماس با چشم دیگری می نگرند و آن ها را به عنوان گروهی که دارای پایگاه مردمی قوی ای هست و همه تحولات منطقه ای به سود آن است روابط خود را با حماس تنظیم می کنند.

 به نظر شما تغییر مواضع خود حماس خصوصا در رابطه با نحوه مبارزه و مقاومت و هم چنین توافقات آشتی ملی تا چه حد توانسته در این مسئله تاثیرگذار باشد؟

 برای پاسخ به این سوال باید به مصاحبه ای اشاره کنم که در روزهای اخیر از آقای اسماعیل هنیه در تونس منتشر شد. او در این مصاحبه به طور صریح اعلام کرد که حماس یک گروه مقاومتی و جهادی است و هیچ گاه هم اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت. این موضع اعلامی آقای هنیه در تونس بود.

اما به نظر می رسد هر چه حماس در مشارکت در دولت با فتح سهم بیشتری را بگیرد، طبیعی است که باید ملاحظات بین المللی و منطقه ای را بیشتر مد نظر قرار دهد. البته این می تواند فقط روی نحوه بیان و مواضع اعلامی آن ها تاثیر داشته باشد. بنابراین به نظر می رسد حماسی ها هنوز آمادگی ندارند تا اسرائیلی ها را به رسمیت بشناسند یا دست از مقاومت بردارند. چون به هر صورت فلسفه وجودی حماس و ضرورت وجود آن همین مقاومت است. با توجه به این که در حال حاضر شرایط منطقه ای هم به نفع حماس است، به نظر نمی رسد که به این زودی ها تغییر موضعی در حماس صورت گیرد.

برخی تحلیل گران معتقدند که حماس در حال فاصله گرفتن از ایران و نزدیک شدن به مصر است. به نظر شما این مسئله تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟

 به نظر من این اظهار نظر در حال حاضر چندان واقعی نیست. روابط حماس با جمهوری اسلامی ایران به نفع حماس است و به نظر می رسد اگر هم حماس به مصر نزدیک شود (که با توجه به تغییراتی که در مصر ایجاد شده این مسئله طبیعی هم هست) نافی روابط حسنه حماس با ایران نیست. بنابراین به نظر نمی رسد که ارتباط حماس با ایران و مصر چندان با یکدیگر ارتباطی داشته باشد. حماس هم می تواند رابطه خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشته باشد و هم با مصر.

تهیه کننده: تحریریه سایت دیپلماسی ایرانی