آیا تحریم نفتی سوریه کارساز است؟

دیپلماسی ایرانی: لیبی و سوریه هر دو کشوری نفتی محسوب می شوند که در ماههای اخیر دچار بحران بوده اند. بحران لیبی نقطه اوج خود را رد کرده است و رو به کاهش است و بحران در سوریه در حال بالا گرفتن. در مورد تاثیرات این بحران ها در بازار نفت و اقتصاد جهان با مهندس امیر حسین توکلی، کارشناس مسائل اقتصادی به گفتگو نشستیم که حاصل آن را می خوانید:

سقوط نظام لیبی و پایان نسبی بحران لیبی تا چه حد بر اقتصاد جهانی تاثیر می گذارد؟

هر چند نظام سابق لیبی ساقط شده است، اما هنوز مشخص نیست که جایگزین آن چه چیز خواهد بود. این امری مهمی است، که شاید مهمتر از سقوط دیکتاتوری 42 ساله قذافی است. روز اولی که قذافی و همدستانش قدرت را به دست گرفتند هم قرار نبود چنین باشد که شد و بود. پس در واقع باید گفت که سقوط نظام دیکتاتوری لیبی هر چند فی ذاته برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن کشور، شمال افریقا و کشورهای مسلمان مثبت ارزیابی می شود، اما تنها هنگامی می توان نسبت به آن نظر محکمی داد که بدانیم جایگزین این نظام چیست و آیا مردم لیبی پس از این دوره انتقالی که در پیش دارند موفق به دستیابی به یک تفاهم همه جانبه ملی که منجر به ثبات لیبی است می شوند یا خیر؟ البته امید همه ما بر این است که مردم لیبی بتوانند به چنین تفاهم گسترده و همه جانبه ای دست بیابند.

آیا صدور مجدد نفت لیبی می تواند به کاهش قیمت نفت منجر شود؟

نقش لیبی در سطح اقتصاد جهانی چندان مهم نبوده و نیست. نفت لیبی از لحاظ حجم حدود 1.6 میلیون بشکه در روز تولید داشته است که خیلی زیاد نیست. اما آنچه نفت لیبی را متمایز می سازد کیفیت بالای آن است. این نفت با داشتن کیفیت بالا با دیگر نفت ها مخلوط شده و سپس پالایش می شد تا به لحاظ اقتصادی محصول مناسبی به دست آید. البته تا چند سال پیش ظرفیت تولید لیبی تقریبا دو برابر این رقم بود که به دلایل مختلف از جمله تحریم هائی که طی چند سال متوالی اعمال شد به رقم حاضر کاهش یافت. بنابراین، نقش لیبی با تقریبا 5 میلیون نفر جمعیت و این حجم تولید نفت در روز برای اقتصاد جهانی چندان حیاتی نبوده و نیست. اما این که صدور مجدد نفت منجر به کاهش قیمت نفت شود هم مسئله جالبی است. به نظر می رسد که تاسیسات نفتی لیبی در درگیری ها آسیب جدی ندیده باشد. پس می توان انتظار داشت که با حضور پررنگ تر موسسات نفتی بین المللی خیلی سریع لیبی بتواند هر گونه کاهش تولید و صدور خود را جبران نماید. طی مدت درگیری ها هم هر یک از دو منطقه نفتی در اختیار یکی از طرفین بود و صدور نفت به طرق مختلف برای تامین هزینه های هر یک از ایشان کم و بیش ادامه داشت. بنابراین افزایش مجدد تولید در لیبی تاثیر چندانی بر قیمت نفت در سطح جهانی نخواهد داشت. بد نیست اشاره کنم که قیمت نفت جهانی صرفا از طریق عرضه و تقاضا مشخص نمی شود و عوامل متعدد مالی و اقتصادی جهانی هم بر تعیین قیمت نفت تاثیرگذار هستند. شاید بتوان در فرصت های مناسب به این مسئله هم پرداخت.

 آیا بالا گرفتن بحران در سوریه می تواند بر بی ثباتی در بازار نفت منجر شود؟

بحران داخلی سوریه هم تاثیر اقتصادی سنگینی در سطح اقتصاد جهان نخواهد داشت. این کشور با حدود 22 میلیون نفر جمعیت و درآمد سرانه حدود 5 هزار دلار در سال در زمره اقتصادهای برجسته و یا حساس منطقه محسوب نمی شود. سوریه بر خلاف اغلب کشورهای منطقه مانند عراق و کویت دارای منابع نفتی راهبردی هم محسوب نمی شود.

تا چه اندازه سوریه به در آمدهای نفتی وابسته است؟ تحریم های نفتی آمریکا علیه سوریه می تواند به ناتوانی اقتصادی این کشور منجر شود؟

نفت سوریه و درآمدهای حاصل از آن برای مدیریت اقتصاد ملی سوریه ارزش بالائی دارد چون درآمدهای نفتی این کشور بخش عمده ای از درآمدهای ارزی آن کشور، حدود یک سوم، را تامین می کند. کل تولید روزانه نفت سوریه 200 هزار بشکه و تولید گاز این کشور هم حدود 22 میلیون متر مکعب در روز است که در مقایسه با تولید کشورهای بزرگ منطقه مانند ایران و عربستان چندان تاثیرگذار در سطح جهانی محسوب نمی شود. البته سرمایه گذاران بین المللی در این صنایع، مانند چین که بزرگترین سرمایه گذار خارجی سوریه است، احتمالا نگرانی ها و دغدغه هائی در مورد حفظ سرمایه های خود در این صنایع در سوریه دارند. به هر حال، در صورت ادامه بحران داخلی در سوریه و یا شدت یافتن این بحران و تحولات جدی تر می توان انتظار داشت که این تحولات تاثیر جدی بر بازار نفت نداشته باشد، اما تاثیری جدی بر اقتصاد سوریه خواهد داشت.