تاثیر روانی جنبشهای اخیر خاورمیانه در جمهوری آذربایجان
موضوع محاکمه رهبر و اعضای حزب اسلام آذربایجان چه بوده است؟
تقریبا هشت ماه پیش به دنبال ممانعت برخی از مدارس باکو از ورود تعدادی از دانش آموزان دختر محجبه به علت عدم پوشش لباس فرم مصوب و اعترا ض برخی از خانواده‌ها ی مومن به این موضوع، محسن صمداف رهبر حزب اسلام و اعضاء وهواداران این حزب نیز اعتراض تندی نسبت به این موضوع نمودند که متعاقبا منجر به بازداشت و محاکمه وی وچند تن از یارانش گردید. روز گذشته نیز جلسه رسیدگی به پرونده کیفری رهبر و چند اعضای حزب اسلام آذربایجان در دادگاه جرایم سنگین باکو برگزار شد. در این جلسه متهمین به عدم تامین خواسته‌های آنها از سوی دادگاه اعتراض کردند.
اتهام آنها چیست و برای چه مورد محاکمه قرار گرفته اند؟
آنها به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و نگهداری سلاح گرم مورد محاکمه قرار گرفته اند. اخیرا نیز اتهام تلاش برای کشتن یهودیان به اتهامات قبلی افزوده شده است که بسیار قابل تامل است. البته هیچ یک از متهمین اتهامات مطرح شده علیه خود را قبول نکردند.
وضعیت گروههای اسلامی در آذربایجان چگونه است؟
گروههای اسلامی بصورت منسجم و تشکیلاتی در آذربایحان آنگونه که باید وجود ندارد. برغم اینکه هفتاد درصد مردم آذربایجان شیعه اند اما فعالیت اهل تسنن که بیست درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند سازمان یافته تر است. وهابیها با حمایت عربستان سعودی در این کشور فعالیت منسجمی دارند. قریب یکسال است که حساسیت دولت باکو نسبت به وهابی گری بیشتر شده است. هرگونه فعالیت صرف مذهبی از هرنوع که باشدتاحدود زیادی آزاد است اما نباید جنبه و هدف سیاسی داشته باشند.
حزب اسلام از هواداران قابل توجهی برخوردارنیست. موضوع حجاب هم برغم اینکه ظرف دودهه اخیر مورد توجه قرارگرفته اما اکثریت زنان این کشور درحال حاضر طرفدار آن نیستند.
حمایت برخی از رهبران احزاب آذربایجان از قبیل عیسی قنبر و علی کریملی از محسن صمداف و انتقاد از دولت باکو به دلیلی دستگیری وی صرفا به علت حمایت از آزادی بیان صورت گرفت. چرا که این احزاب و اکثر احزاب مخالف یا منتقد دولت باکو تمایل به فرهنگ غرب دارند و از حامیان حجاب اسلامی محسوب نمی شوند و حتی با آن مخالفند. اگر هم مخالف نباشند اصراری برآن ندارند و مدل فعلی ترکیه را بیشتر می پسندند.
جنبشهای اخیر جهان عرب چه تاثیر در فعالیت گروههای اسلامی‌در آذربایجان داشته است؟
جنبشهای کشورهای عربی بصورت اعم در کشورهای اسلامی دارای تاثیرات روانی است و می تواند مایه قوت قلب مسلمانان سایر کشورها بویژه کشورهائی که از آزادی بیان کمتری برخوردارند شده است و چه بسا در سایر کشورها به این حرکتهای مردمی استناد می شود. طبیعی است که در جمهوری آذربایجان هم نه تنها در میان گروههای اسلامی بلکه در میان احزابی که دغدغه دین و مذهب هم ندارند تاثیر گذار خواهد بود.
احزاب اسلام گرا تا چه حد از مقبولیت برخوردارند؟
در این کشور اکثر احزاب اعم از حاکم، مخالف و موافق تمایلات غربی دارند و به جدائی دین از سیاست معتقدند. تنها حزبی که تمایلات اسلامی دارد حزب اسلام است که ازطرفداران قابل توجهی برخوردار نیست.
چرا این احزاب از طرفداران زیادی برخوردار نیستند؟
آنچه مشخص است آذربایجان پس از ایران و عراق سومین کشور شیعه در جهان محسوب می‌شود، اما باید توجه داشت که ملت آذربایجان تحت تاثیر تزاریسم و سوسیالیسم و کمونیسم ادعائی در دو قرن اخیر بویژه در یک قرن اخیر در دوره حاکمیت دیکتاتوری شوروی از حیث مسائل فرهنگی و دینی با چالش‌های جدی مواجه شده و در دو دهه اخیر پس از فروپاشی شوروی و استقلال نیز، این کشور در معرض تاثیرات فرهنگ غربی و قرائت‌های مختلف از دین اسلام و مذاهب تسنن و تشیع بوده است. لذا با سردرگمی‌های زیادی مواجه شده است.
در بررسی این موضوع ملاحظات دیگری نیز وجود دارد که باید به آنها توجه دقیق‌تری صورت گیرد، از جمله اینکه برغم اینکه اکثریت مردم آذربایجان مسلمان و شیعه مذهب هستند، اما با توجه به چالش‌های تاریخی و دین‌ستیزی در دوران شوروی از حیث آشنائی با معرف اسلامی هنوز به درجه‌ای نرسیده‌اند که بتوانند رفتارهای فردی، اجتماعی و سیاسی خود را بر اساس معارف اسلامی تنظیم کنند. بنابراین در جمهوری آذربایجان همه نگرش‌ها موجود است. بر اساس قانون اساسی و نگاه مقامات و دولت، اسلام غیر‌سیاسی است. رویکرد اکثریت مردم به اسلام سنتی است و بیشتر در حوزه رعایت آداب و رسوم قابل مشاهده است.
نظر شما :