خط لوله دوم گازى ايران و ترکمنستان افتتاح نشد، چرا؟

دیپلماسی ایرانی: قرار بود خط لوله‌ دوم گاز ایران به ترکمنستان با حضور احمدی‌نژاد و بردی محمداف تا پایان سال جاری میلادی افتتاح شود. ولی این کار تا کنون تحقق نیافته است. برخی از کارشناسان دلیل آن را ضعف مدیریت دیپلماسی ایران ارزیابی می‌کنند.

در طول هفته گذشته روسای جمهوری چین و روسیه به ترکمنستان سفر کردند تا گاز این کشور را خریداری کنند. خط لوله‌ ترکمنستان به چین که طولانی‌ترین خط لوله‌ جهان به حساب می‌آید با حضور هو جین تائو رئیس جمهوری چین افتتاح شد. چین قول چهار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را در میدان گازی یول آتان به ترکمنستان داد. این میدان گازی پیش از این قرار بود به شرکت ایرانی پتروپارس سپرده شود. دمیتری مدودف رئیس جمهوری روسیه نیز در سفر کاری به ترکمنستان با عقد قرارداد جدید گازی، صدور گاز ترکمنستان به کشورش را امکان‌پذیر کرد. از اول ژانویه ۲۰۱۰ گاز ترکمنستان به مقدار ۳۰ ملیارد متر مکعب در سال به روسیه صادر خواهد شد. ولی از خط لوله‌ جدید ترکمنستان به ایران که قرار بود تا پایان سال جاری میلادی افتتاح شود تا به ‌حال خبری نیست.

به گزارش دویچه وله، ایران با برخورداری از مرز طولانی زمینی و آبی به طول ۱۲۵۰ کیلومتر با ترکمنستان تا به ‌حال نتوانسته است از فرصت‌های استراتژیک جغرافیایی خود استفاده لازم را بکند. توسعه‌ همکاری ایران با ترکمنستان حتی در سطحی پائین‌تر از ترکیه است که صدها کیلومتر با مرزهای ترکمنستان فاصله دارد. کارشناسان همچنین گفته‌اند، موقعیت جغرافیایی ایران و نزدیکی مرزی با میدان‌های گازی کشور همسایه شمالی در قیاس با چین و روسیه این امکان را به ایران می‌دهد، با مدیریتی صحیح و کارشناسانه و با صرف کمترین هزینه بزرگترین موفقیت را به‌دست آورد.

با توجه به حضور روسای جمهوری چین و روسیه در ترکمنستان برخی از کارشناسان ترکمن گفته‌اند که انتظار می‌رفت محمود احمدی‌نژاد نیز به عشق‌آباد سفر کند.

امین گلی کارشناس امور ترکمنستان و ایران در این باره می‌گوید: «تا به ‌حال روسای جمهوری چین و روسیه به ترکمنستان سفر کرده‌اند ولی از احمدی‌نژاد خبری نیست. به‌ نظر من این مسئله به دلیل ادامه‌ نارضایتی‌ها در داخل ایران می‌تواند باشد که وی سفر خودش را لغو کرده یا این که سران جمهوری اسلامی ایران به خط لوله‌ جدید اهمیتی نمی‌دهند که این به ‌نظر من از ضعف مدیریت دیپلماسی ایران ناشی می‌شود.»

ولادیمیر سوکور کارشناس موسسه‌ تحقیقی جیمز تاون فوندایش در واشنگتن معتقد است که بخشی از گاز دولت آباد که قرار است به ایران فروخته شود، آن مقدار گازی است که پیش از این به روسیه صادر می‌شد و اکنون نیازمندی‌های ایران را تامین می‌کند. با توجه به اینکه ایران دومین کشور ذخایر گازی دنیا به حساب می‌آید، چرا گاز وارد می‌کند؟ سوکور به این سئوال چنین پاسخ می‌دهد: «در استان‌های شمالی ایران کمبود گاز هست و برای تامین آن این کشور نیاز شدیدی به گاز ترکمنستان دارد. برای ایران احداث خط لوله از جنوب که منابع گازی این کشور در آن واقع است به شمال بسیار پرهزینه است».

تا به ‌حال نیازمندی‌های گازی ایران در شمال کشور بوسیله خط لوله‌ کرپچه - کردکوی تامین شده که سقف آن حدود ۱۸ میلیارد متر مکعب در سال درنظر گرفته شده بود. ظرفیت خط لوله‌ جدید نیز ۱۴ میلیارد مترمکعب گاز در سال برآورد می‌شود. به وسیله این دو خط لوله می‌توان برابر با آن مقدارگاز صادراتی ترکمنستان به روسیه در سال ۲۰۱۰ به ایران گاز صادر کرد.

ولادیمیرسوکور به سیاست‌های تحریم علیم ایران نیز اشاره می‌کند و می گوید: «احداث خط لوله‌ دوم ترکمنستان به ایران نشان می‌دهد که تحریم گازی علیه ایران غیرممکن است.»

سوکور معتقد است که خط لوله‌ دوم گازی دیر یا زود از سوی روسای جمهوری ترکمنستان و ایران افتتاح خواهد شد. وی تاکید می‌کند، غرب از بردی محمداف تا به ‌حال استقبال خوبی کرده. وی شریک مهمی برای شرکت های نفت و گاز امریکایی و اروپایی است و در همین حال همین بردی محمداف از احمدی‌نژاد استقبال گرمی می‌کند و قصد دارد مشترکا با او خط لوله‌ دوم را افتتاح کند.

این کارشناس معتقد است که ایران بخشی از این منطقه به حساب می‌آید و نه تنها نمی‌توان این کشور را در عرصه‌ انرژی منزوی کرد بلکه باید در این زمینه با این تهران همکاری هم کرد.

ساخت خط لوله دوم ترکمنستان به ایران ادامه دارد ولی آن گونه که پیش‌بینی می‌شد در موعد مقرر به پایان نرسید و دلایل عدم پایان نیافتن آن نیز از سوی مقامات هر دو کشور اعلام نشده است.