اولیانوف: اروپا جدیت خود را برای حفظ برجام نشان داد/مشکل اساسی آمریکا رویکرد فوق العاده ایدئولوژیکی ایران است

دیپلماسی ایرانی: در اتفاقی که به ندرت تا کنون اتفاق افتاده است ایالات متحده در رای گیری شورای امنیت سازمان ملل برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل علیه ایران به ویژه بازگرداندن تحریم های تسلیحاتی شکست خورد. حتی کشورهای اروپایی که معمولا در پرونده های مختلف با ایالات متحده همراه هستند این بار در کنار امریکا قرار نگرفتند. بی شک در این اقدام روسیه و چین، دو یار ایران، در عرصه بین المللی نقش مهم و تاثیرگذاری داشتند. برای بررسی این موضوع با میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مجامع بین المللی به گفت وگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید: 

درباره علل انزوای آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که شکست کم سابقه ای را ایالات متحده متحمل شد، نظر شما چیست.

نتیجه بررسی این مسئله در شورای امنیت واقعا تاثیرگذار بود، اکثریت قاطع اعضا با امریکا مخالفت کردند. به نظر من دو علت دارد، نخستین و مهمترین علت عبارت است از اینکه از نظر اکثر اعضا، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بزرگترین دستاورد دیپلماسی بین الملل بود. توافق هسته ای نشان داد که حتی پیچیده ترین و حساس ترین مشکلات در حوزه عدم اشاعه را می توان از طریق اراده سیاسی و دیپلماتیک حل کرد. برجام شاهکار دیپلماسی چندجانبه محسوب می شود و به ما این امکان را داد تا یک تعادل واقعی از منافع تمام طرف های شرکت کننده در مذاکرات داشته باشیم. هیچ کس حاضر به قربانی کردن این دستاورد نیست. وضعیت (جایگاه) لغو محدودیت همکاری های تجاری با ایران یکی از بندهای قطعنامه 2231 شورای امنیت است که قطعنامه تاییدکننده توافق هسته ای است. در همین خصوص تحقق پیشنهادهای آمریکا در واقع به معنای زیر پا گذاشتن تصمیم شورای امنیت و همچنین توافق هسته ای است. همچنین واکنش منفی کشورها به پیشنهاد امریکا را مورد تاکید قرار می دهم.
علت مهم دوم به نظر من عبارت است از اینکه ایالات متحده بسیار گستاخانه و ناپسند عمل کرد. رفتار دیپلماتیک امریکایی را بطور عمدی نقض کرد. همچنین تدابیری بود که بر روحیه اعضای شورای امنیت سازمان ملل تاثیر داشتند. به نظر من خود امریکایی ها می دانستند که تلاش آنها درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از طریق تصویب یک قطعنامه جدید در شورای امنیت که مورد توجه نخواهد بود، اما تاکید می کنم که هدف آنها از این کار این بود که به هر صورت که شده گام های بعدی را برای فعال سازی اسنپ بک یا مکانیزم ماشه را که بازگشت تمام تحریم های سازمان ملل علیه ایران را موجب می شد باصطلاح ٬توجیه کنند٬. همانطور که می دانید این تلاش ها نیز ناموفق بود و اکثریت قاطع اعضا شورای امنیت بار دیگر از حمایت امریکا خودداری کردند و مستقیما اعلام کردند که واشنگتن را بعنوان عضوی از برجام که براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت حق فعالسازی مکانیزم ماشه را داشته باشد نمی دانند.

آیا برجام می تواند بر نتیجه انتخابات آمریکا موثر باشد؟

البته این مسٔله نمی تواند عامل تعیین کننده ای در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا باشد؛ اما مطمینا نقش مشخصی را در انتخابات بازی می کند. کافی است به سخنان کاندیداهای اصلی ریاست جمهوری امریکا گوش کنید که گاه گاهی از جمله در رقابت های انتخاباتی خود به این موضوع می پردازند.

رفتار طرف های اروپایی برجام را در گذشته چگونه ارزیابی می کنید و درباره رفتار آنها در آینده چه فکر می کنید؟

به نظر من طرف های اروپایی برجام در شرایط بسیار دشوار بسیار شایسته رفتار کردند و پایبندی خود را به برجام نشان دادند. و نه تنها با حرف بلکه عملا پایبندی خود را به توافق هسته ای نشان دادند. البته آنها توانستند به سختی و به قیمت از دست دادن متحد اصلی خود پای برجام بایستند، اما آنها استقلال سیاسی خود را به دست آورده و با اتخاذ موضع اصولی منافع و حقوق بین الملل را در حوزه امنیت و عدم اشاعه تحقق بخشیدند. من فکر می کنم که موضع آنها شایسته احترام است. 
درباره رفتار آنها در آینده، صحبت کردن درباره آن سخت است. این به عوامل زیادی بستگی دارد. رویکردهای کنونی کشورهای اروپایی باید حفظ شود. آن طور که من فهمیدم، مشکل اصلی درباره اروپایی ها این است که ایران کاهش عمل به تعهدات خود را در برجام آغاز کرد، برخورد روسیه با این واکنش ایران توام با درک موقعیت بود و قبول داریم که تعادل واقعی منافع و معادله شرایط اقتصادی و اتمی برجام در اثر اقدامات غیرمسئولانه امریکا نقض شد. اگرچه جهان بدون اشتیاق خاصی با این کار آنها برخورد کرد اما باز بی توجهی آنها ادامه یافت و برای اروپایی ها نیز عدم اجرای بخشی از تعهدات توسط ایران، ‌هم از طریق روابط خود و هم از نظر همکاران ما، ‌می بینیم که برای آنها برجام به نوعی ارزش خود را از دست داده است، در مقایسه با دو سال پیش که ایران به صورت کامل به رفتار امریکا در پایبندی به برجام نگاه می کرد و تمام تعهدات خود را در برجام اجرا می کرد و البته شرایط می تواند بر رفتار اروپایی ها موثر باشد. ما باید تلاش کنیم تا این تقابل هرچه سریع تر حل و فصل شود.
یادآوری می کنم که در پایان ماه فوریه در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین یک درک مشترکی درباره این که این مشکلات باید براساس اصول مشترک حل و فصل شوند بدست آمد. متاسفانه در سال جاری به علت همه گیری بیماری کرونا امکان برگزاری جلسات فراهم نشد. اما ما از توافقات سریع میان تمامی اعضای برجام، از جمله اروپایی ها و ایران برسر مسائلی که برای همه طرف ها مهم است و براساس منافع طرف ها بر پایه احترام متقابل و تصمیمات اتخاذ شده استقبال کردیم.

روسیه چه رویکردی به امضای توافق جدید درباره کنترل تسلیحات با  امریکا دارد؟

باید توجه داشت که در سال های اخیر ایالات متحده از بسیاری از توافقات حیاتی و مهم در حوزه کنترل تسلیحات خارج شده است. از جمله قرارداد موشک های کوتاه برد و میان برد، برجام و خروج از توافقات مهم در حوزه ژئوپلیتیک منطقه ای، آسمان باز. در دهه های اخیر توافقات زیادی بین امریکا و روسیه در حوزه استراتژیک منعقد شده است. اما واشنگتن تمایل خود را در ماه های گذشته برای گفت وگو درباره توافق جدید نشان داده و ما نیز به خودی خود از این گفت وگوها استقبال می کنیم. در این زمینه چند دیدار نیز میان هیئت هایی از دو طرف برگزار شده، تا به صورت جزئی در این مورد گفت وگو کنند. بار دیگر تاکید می کنیم از توافقی که نه تنها منافع امریکا بلکه منافع روسیه را دربر بگیرد استقبال می کنیم. توافق تنها در صورتی می تواند حاصل شود که تعادل میان منافع دو طرف را در زمینه امنیتی در آن حفظ کنیم. هنوز چنین چیزی اتفاق نیفتاده است اما ما برای ادامه گفت وگو آماده هستیم. اما مشکل همانطور که اشاره کردم مربوط می شود به اینکه در ماه نوامبر اعتبار این توافق به پایان می رسد، در این مورد ما آماده ایم تا این توافق را همانطورکه پیش بینی شده بود تا ۵ سال تمدید کنیم، تا زمانی که بدون عجله و با جدیت روی توافق احتمالی جدید کار کنیم. اما صادقانه بگویم تاکنون از طرف امریکایی آمادگی برای انجام این روش عاقلانه وجود نداشته است. البته هنوز فرصت وجود دارد، ‌اما هر روز کمتر و کمتر می شود.

مهم ترین مشکل آمریکا با ایران چیست؟

این سوال را بهتر است از دولت امریکا بپرسیم. اما نظر شخصی من این است که مهمترین مشکل اساسی و بنیادی آمریکا رویکرد فوق العاده ایدئولوژیکی ایران است که اجازه نمی دهد دولت امریکا بطور عینی و هوشمندانه اوضاع را ارزیابی کرده و رویکردی نسبت به ایران اتخاذ کند.
البته دولت اوباما توانست عمل گرایی خود را به نمایش بگذارد و به توافق هسته ای دست یابد. دیدگاه های کنونی دولت امریکا کاملا متفاوت است و بجای اینکه از اعتبارات موفق برجام بهره مند شود و همزمان غفلت هایی که امریکا را به خروج از برجام هدایت کرد را از بین ببرد، امریکایی ها نه تنها از این توافق خارج شدند،‌ بلکه آنها از طریق سیاست فشار حداکثری تلاش کردند تا برجام را نابود کنند و با اولتیماتوم خواسته های امریکا را به ایران تحمیل کنند. ابزار اصلی در این سیاست عبارت است از تحریم های غیرقانونی خارجی و فراسرزمینی است که همه چیز را خراب کرد. اما آن طور که این اتفاق نشان داد، این مسیر هیچ چشم اندازی ندارد، ‌تنها مشکلات جدیدی را ایجاد می کند و بر روابط بین الملل و امنیت در منطقه خلیج فارس داشت تاثیر منفی دارد و این یک واقعیت است.
موضع روسیه بسیار شفاف و علنی است مبتنی بر ادامه پایبندی بر برجام است و همزمان بر اساس گفت وگو میان دولت های حوزه خلیج فارس با هدف ایجاد یک سیستم امنیت جمعی در این منطقه است.

چه ارزیابی ای از تاثیر پروژه خط لوله ۲ در روابط آینده روسیه و اروپا دارید؟

این سوال از حدود صلاحیت من به عنوان نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین خارج است. با این حال به کوتاهی پاسخ می دهم. با این حال می توان فهمید که این پروژه صرفا تجاری است و نمی تواند جنبه سیاسی پیدا کند. به عنوان یک پروژه دارای منافع مشترک هم برای طرف اروپا هم برای روسیه است چرا که منجر به تقویت امنیت انرژی در اروپا می شود. ایالات متحده به طور آشکار برای شکست این پروژه از طریق فشارهای سیاسی بر اروپایی ها، ‌و بیشتر از همه بر آلمان تلاش می کند. و تحریم های فراسرزمینی را علیه متحدان اروپایی امریکا وضع کرده است. این نمونه ای از رقابتی است که ایالات متحده تلاش می کند روسیه را از بازار گاز اروپا بیرون رانده و اروپا را به سمت گاز مایع خود با قیمتی بالاتر متمایل کند.
همانطور که سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفت این موضوع برای اعضا ان به پایان رساندن به صرفه ساخت خط لوله است. و این پروژه نباید و نمی تواند وارد بازی های سیاسی شود.

منبع: رادیو روسی