پیامدهای نظم جدید در سوریه

نویسنده: دنیل ال. بایمن

دیپلماسی ایرانی: شرایط در شمال شرقی سوریه هنوز پیچیده و نامعلوم است، اما به نظر می رسد که قدرت های بزرگ نظامی دست کم به طور موقت در رابطه با وسعت و موقعیت منطقه حائل تحت کنترل ترکیه به یک چارچوب کلی دست یافته اند: مناسباتی حاصل شده که مورد تایید دولت ترامپ نیز قرار گرفته است؛ نیروهای دموکراتیک سوریه به نوبه خود به دولت بشار اسد و حامیان ایرانی و روسی آن متوسل شده اند که به معنای پایان خودمختاری ای خواهد بود که در چند سال گذشته از آن بهرمند بودند؛ بخش اعظم یا همه نیروهای ایالات متحده مجددا به منطقه اعزام خواهند شد و حضور ایالات متحده در عراق هم ادامه خواهد یافت.

این وضعیت جدید سراسر منطقه را تحت الشعاع قرار خواهد داد و به طور بالقوه پیامدهایی برای ایالات متحده و متحدانش به همراه خواهد داشت. با این حال، اقدامات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، نشان دهنده درک متفاوتی از شرایط و پیگیری اولویت هایی متفاوت از منافع دیرینه ایالات متحده در خاورمیانه است. خروج نیروهای آمریکایی از سوریه به نفع ایران و البته داعش تمام می شود و به اسرائیل و عربستان سعودی آسیب می زند و از هر جهت مغایر با نگرانی های دیرینه ایالات متحده در منطقه است. با این حال، به نظر می رسد که رئیس جمهوری خارج کردن نیروهای آمریکایی از مناطق جنگی فعال را در برابر این منافع دیرینه در اولویت قرار داده است.

در رابطه با منافع دیرینه ایالات متحده، می توان گفت پیامدهای بالقوه شرایط جدید و تغییر اولویت های دولت ترامپ به شرح ذیل خواهند بود:

درگیری مداوم در داخل سوریه: تا پیش از حمله ترکیه، دولت سوری به طور پیوسته در حال تثبیت قدرت خود بود، اگرچه هنوز بخش های وسیعی از کشور خارج در کنترل کامل دمشق نبودند. با این حال، ایجاد منطقه حائل به این معناست که ترکیه برای سال های متمادی در خاک سوریه خواهد ماند و احتمالا آوارگان سوری را در آنجا اسکان خواهد داد. این حضور به یک نگرانی ماندگار برای دولت سوریه و محور اصلی سیاست خارجی آن تبدیل خواهد شد.
 
بازگشتی نسبی داعش: آزادی احتمالی زندانی ها (که هنوز دامنه و مقیاس آن به طور دقیق مشخص نیست) و مهمتر از آن کاهش فشارهای اعمالی از سوی نیروهای دموکراتیک سوریه به منای فضا و آزادی مل بیشتر برای داعش برای اقدام خواهد بود. داعش احتمالا در صدد یافتن متحدان محلی برخواهد آمد و از هر کاهش فشاری استفاده خواهد کرد. با این حال، با توجه به اینکه فشارها از سوی عراق همچنان با قدرت ادامه خواهند داشت، داعش ضعیف خواهد ماند. روسیه، سوریه و ترکیه نیز به داعش حمله خواهند کرد، اگرچه بر خلاف نیروهای دموکراتیک سوریه، درگیری با داعش اولویت آنها نخواهد بود.

ایمان کمتر به ایالات متحده: عزیمت ناگهانی نیروهای آمریکایی و رها کردن نیروهای دموکراتیک سوریه و عدم هماهنگ سازی عقب نشینی نیروها با بریتانیا، فرانسه یا متحدان منطقه ای مانند اسرائیل و عربستان سعودی حاکی از نوعی تحقیر شرکای سنتی بود و به کاهش اتماد آنها به تضمین های امنیتی ایالات متحده منجر خواهد شد. احتمال اینکه آنها پیش از اقدام با ایالات متحده مشورت کنند خیلی کم شده و احتمال اینکه با آمریکا شریک شوند و خطر رها شدن در میانه راه را به جان بخرند تقریبا به صفر رسیده است. متاسفانه بی اهمیت بودن شرکا برای دولت ترامپ در دیگر صحنه ها نیز قابل مشاهده بوده و بی شک برای آمریکا عواقب اساسی و ماندگار در بر خواهد داشت.

روسیه به عنوان یک قدرت میانجی: اگرچه بسیاری از متحدان منطقه ای ایالات متحده چندان رابطه خوبی با روسیه ندارند، اما این کشور به دلیل تصمیمات قاطع و حمایتش از متحد سوری خود مورد احترام است. روسیه در شمال سوریه در روابط آنکارا و دمشق میانجی گری کرده است. اسرائیل، عربستان و سایر کشورهای منطقه نقش فزاینده روسیه (و نقش کاهش یافته ایالات متحده) را به رسمیت می شناسند و تعامل با مسکو را بیشتر خواهند کرد.

قطع روابط با ترکیه: چراغ سبز آشکار ایالات متحده به ترکیه و سپس اقدام آن به اعمال تحریم علیه این کشور و انتقادهای لفاظی می تواند بدترین اتفاق ممکن باشد و ترکیه را به اقدام در مغایرت با منافع ایالات متحده سوق دهد. آنچه که شرایط را پیچیده تر می سازد این است که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، هر دو سیاست گذاری و دیپلماسی را شخصی کرده اند و دشمنی بین آنها، سطح همکاری های دو کشور را پایین آورده است.

همه اینها نتایج منفی شرایط کنونی هستند. برخی از اینها نتیجه مستقیم تصمیم گیری های اخیر دولت ترامپ نبوده اند، اما اقدامات ترامپ آنها را شدت بخشیده است. در صورت روی کار آمدن یک دولت دموکرات پس از انتخابات ریاست جمهوری 2020، کاخ سفید جدید دشواری های بیشتری را در پیشبرد اهداف ایالات متحده در خاورمیانه متحمل خواهد شد.

منبع: بروکینگز / مترجم: طلا تسلیمی