تاثیر اینستکس بر کنار زدن نظام مالی آمریکا چقدر است؟

تنش بین آمریکا و ایران با شدت گرفتن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران در حال تشدید است و اروپا در وسط این مناقشه گیر افتاده است.

به گزارش خبرنگار اقتصاد بین‌الملل خبرگزاری فارس به نقل بلومبرگ، زورآزمایی تهران و واشنگتن با لغو معافیت‌های تحریمی ارائه شده به 8 کشور خریدار نفت ایران وارد فاز جدیدی شده و اروپا نیز در وسط این مناقشه گیر افتاده است.

آمریکایی‌ها با شدت دادن به تحریم‌ها تنش را شدت داده و در ایران نیز مقامات از مقابله به مثل با آمریکا سخن می‌گویند.

اتحادیه اروپا در کنار کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان از هر دو طرف مورد انتقاد قرار گرفته است.

آمریکایی‌ها به تداوم تعامل تجاری اروپا با ایران انتقاد دارند و ایرانی‌ها نیز مواضع منفعلانه اتحادیه اروپا علیه آمریکا را برای جلوگیری از یک اختلاف بزرگ سیاسی مورد انتقاد قرار می‌دهند.

یکی از بخش‌هایی که بیشترین توجه را هم از طرف آمریکا و هم از طرف ایران جلب کرده اینستکس است.

این کانال مالی در ماه ژانویه توسط پاریس، برلین و لندن ایجاد شد.

هدف از ایجاد این کانال مالی واضح بود: تداوم تجارت بین ایران و اروپا بدون وابستگی به تراکنش‌های مالی بین مرزی که ممکن است مورد تحریم آمریکا قرار گیرند.

اگرچه این کانال مالی یک شبکه برای دور زدن کامل تحریم‌های آمریکا نیست اما با هدف تسهیل روابط تجاری با ایران، ایجاد شده است.

به طور کلی همین اقدام آمریکا در قطع دسترسی ایران به نظام بانکی جهانی و سوئیفت در کنار تحریم دوباره این کشور بود که اروپایی‌ها را مجاب کرد اینستکس را ایجاد کنند.

در واقع اینستکس قرار است شبیه یک اتاق کلیرینگ مرکزی عمل کرده و خریداران و فروشندگان در ایران و اروپا می‌توانند بدون اینکه تراکنش‌ها را به خارج از ایران منتقل کنند مبادله خود را انجام می‌دهند.

اگرچه این سیستم پیچیده است اما منطق آن بسیار ساده است.

به طور مثال اگر یک اروپایی بخواهد از ایران گاز بخرد و یک طرف اروپایی دیگر بخواهد به ایران قطعات هواپیما بفروشد به جای اینکه پول بین طرف‌های اروپایی و طرف‌های ایرانی رد و بدل شود طرف ایرانی خریدار قطعات هواپیما پول را به طرف ایرانی فروشنده گاز تحویل می‌دهد و از آن طرف نیز خریدار گاز ایران پول را به فروشنده قطعات هواپیما در اروپا تحویل خواهد داد.

اگر بخواهیم واضح‌تر سخن بگوییم هم اکنون اینستکس برای تعاملات بشردوستانه کار می‌کند اما اروپایی‌ها گفته‌اند که در بلندمدت کارکرد آن را گسترش خواهند داد.

شکل دادن اینستکس فریاد بلندی از سوی اروپایی‌ها به آمریکایی‌ها بود که این مفهوم را بیان می‌کرد که کشورهای اروپایی می‌خواهند راه خود را بروند.

از منظر آمریکا اینستکس راهی برای شکست تحریم‌های آمریکا و کمک به ایران در دور زدن تحریم‌هاست اما از منظر ایران نیز تاکنون فقط یک اهرم سیاسی روی کاغذ بوده است.

ظریف می‌گوید اروپا پا پس کشیده و پرواضح است که تمایلی به اقدام ندارد. البته هیچ یک از این دو رویکرد منصفانه نیست.

اینستکس در حال انجام است و بیش از یک اهرم سیاسی است و برای کشورهایی نظیر انگلیس، فرانسه و آلمان که می‌خواهند با اتحاد در برابر فشارهای آمریکا قد علم کنند تعهد عمومی به فعال کردن اینستکس به نوبه خود یک موفقیت است.

از طرف دیگر آمریکایی‌ها نیز که نسبت به تهدید ایجاد شده توسط اینستکس علیه سلطه دلار در بازار آگاه شده‌اند آن را بسیار جدی گرفته‌اند.

جک لوو وزیر اسبق آمریکا در ماه فوریه هشدار داد: اینستکس در حال آزمایش و ساخته شدن برای دور زدن آمریکاست.

وی ادامه داد: جایگزین‌های مختلفی در حال شکل گرفتن است که مرکز بودن آمریکا را در اقتصاد جهانی کنار خواهند زد. در ایران هم علیرغم بدبینی‌های موجود پیشرفت‌هایی حاصل شده است و گزارشات حاکی از آن است که ایران شبکه اینستکس طرف خود را برقرار کرده است.

اروپایی‌ها البته اصرار دارند که ایران در ازای به کار افتادن اینستکس استانداردهای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را اجرایی کند.

ممکن است سال‌ها اجرای کامل اینستکس و توسعه آن به طول بیانجامد اما آغاز اجرای آن برای غرب نتایج مثبت سیاسی در بر خواهد داشت که از جمله آن تشویق ایران به ماندن در توافق هسته‌ای و همچنین هشدار به آمریکا نسبت به اینکه تحریم‌ها می‌تواند منافع خود آمریکا را تهدید کند، خواهد بود.