تحلیلگر هریتج: خاشقجی برای بن سلمان تهدیدی دو گانه بود

دیپلماسی ایرانی: قتل جمال خاشقجی خبرنگار سعودی پرسش های جدیدی را درباره اتحاد ایالات متحده با عربستان سعودی ایجاد کرده است. کاترینا ترینکو و دنیل دیویس خبرنگاران دیلی سیگنال درباره اینکه آمریکا بایستی چه رویکردی به اعتراف سعودی درباره کشته شدن خاشقجی داشته باشد، با جیم فیلیپس از موسسه هریتج گفت و گو کرده اند.

جدیدترین تحولات درباره روزنامه نگار سعودی

جیم فیلیپس به این مساله اشاره می کند که روز دوم اکتبر که جمال خاشقجی وارد کنسولگری شد، اما هرگز از آنجا خارج نشد، سعودی ها به تدریج توضیحات خود را درباره آنچه بر سر این خبرنگار آمده و ماجرای ناپدید شدنش، تکمیل کرده اند. در ابتدا گفتند که او کنسولگری را ترک کرد و عربستان اطلاعی از اینکه او کجاست، ندارد. اکنون می گویند که جدالی در کنسولگری درگرفته که به کشته شدن خاشقجی منجر شده است؛ اگرچه هنوز هم مسائل مبهم زیادی درباره این داستان وجود دارد چراکه توضیحی برای مثله شدن جسد او ارائه نمی دهد. داستان به طور مداوم تغییر می کند و به نظر می رسد سعودی ها به تدریج در مسیر پذیرفتن مسئولیت قتل خاشقجی پیش می روند.

اطلاع رسانی انتخابی از سوی ترکیه

کاترینا ترینکو، خبرنگار دیلی سیگنال به این مساله اشاره می کند که ناپدید شدن جمال در ترکیه رخ داده و دولت رجب طیب اردوغان اطلاعاتی جسته و گریخته در این زمینه منتشر و ادعا کرده که معتبر هستند. سوال این است که ترکیه چطور به این اطلاعات دست یافته و ایالات متحده بایستی چه تفکر و واکنشی در قبال نقش آنها یا تحقیقات در تحولات رخ داده داشته باشد؟

فیلیپس معتقد است یکی از مشکلاتی که به ابهام مساله افزوده این حقیقت است که در حال حاضر یک جنگ اطلاع رسانی یا بهتر است بگوییم اطلاع رسانی نادرست بین ترکیه و عربستان سعودی در حال وقوع است. احتمالا اولین ادعاهای هر دو کشور درباره تحولات رخ داده نادرست بوده اند. ترکیه مدعی شده که یک فایل صوتی دارد و در ابتدا هم از وجود یک نوار ویدیویی از شکنجه و کشته شدن خاشقجی توسط سعودی ها سخن گفته بود، اما اکنون به نظر می رسد که آنها نه فایل صوتی و نه تصویری مربوط به قتل خاشقجی در اختیار ندارند. در حقیقت، داستان مربوط به این نوارها در یک روزنامه ترک با اعتبار بسیار پایین منتشر شد که پیشتر مصاحبه های جعلی منتشر کرده و نوارهای ضبط شده ای را برای مقصر جلوه دادن تظاهرکنندگان کرد منتشر دستکاری کرده بود. درباره اعتبار خبرهای این روزنامه شک و تردیدهای بسیاری وجود دارد. آنچه اتفاق افتاده این است که دولت ترکیه از یک سری اطلاعات فاش شده آسیب رسان استفاده کرده تا هم عربستان سعودی را تحت فشار قرار دهد و هم ایالات متحده را به قطع روابط با عربستان سعودی وادارد.

انگشت اتهام به سمت بن سلمان

سوالی که اکنون مطرح می شود این است که حالا که مشخص شده جمال خاشقجی کشته شده، واقعا به این معناست که قتل او توسط بن سلمان ولیعهد سعودی برنامه ریزی شده بوده؟

فیلیپس می گوید متاسفانه همین طور است و باتوجه به نظام سعودی، احتمالا او پشت قتل خاشقجی بوده چرا که به ویژه در سال های اخیر و از زمانی که محمد بن سلمان قدرت خود را در عربستان تثبیت کرده، چنین اقدامی توسط نیروهای غیر شورشی واقعا دشوار شده است. اگرچه دولت عربستان سعی می کند خود و ولیعهد را از این اتفاق مبرا کند، اما این احتمال وجود دارد که دستور قتل خاشقجی به دستور ولیعهد سعودی صادر شده باشد.

ترینکو به این مساله اشاره می کند که سناتور رند پال در گفت و گو با خبرنگاران گفته عربستان سعودی اساسا مشغول لاپوشانی است و آن 15 نفری را که در این پرونده مظنون به شمار می روند، به زودی اعدام خواهد کرد یا به جایی می فرستدشان که هرگز دیده نشوند و به غیر از آنها هم کس دیگری نمی تواند ولیعهد سعودی را متهم کند.

فیلیپس هم با سناتور رند پال هم عقیده است به استثنای اینکه فکر نمی کند عربستان هر کسی که توان متهم کردن بن سلمان را داشته باشد، اعدام کند. او گفت احتمالا برخی از مظنونین زندانی می شوند و برخی دیگر هم با کمال میل برای محافظت از دیگران تقصیر را به گردن می گیرند، اما لزوما همه آنها اعدام یا «به طور اتفاقی» کشته نخواهند شد چراکه اگر چنین اتفاقی بیافتد، آمریکا مجبور می شود واکنشی جدی نشان دهد.

تنگنای ایالات متحده در واکنش به عربستان

فیلیپس معتقد است ایالات متحده در نهایت ماجرا بایستی به گونه ای عمل کند که روابط با عربستان به طور گسترده دچار آسیب نشوند. او گفت: «عربستان سعودی یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است و اکنون که ایالات متحده در مسیر اعمال تحریم علیه ایران گام بر می دارد، بسیار مهم است که نفتی که ایران قبلا صادر می کرد و حالا به دلیل تحریم ها دیگر وارد بازار نمی شود، جایگزین شود و عربستان سعودی بزرگ ترین منابع نفت را داراست و نقش آن در مواجهه با ایران مهم است.»

احساس ناامنی بن سلمان، دلیل قتل خاشقجی

ترینکو به اظهارات فیلیپس درباره این مساله اشاره می کند که احساس ناامنی ریاض و به ویژه محمد بن سلمان دلیل اصلی کشته شدن خاشقجی بوده است و می پرسد: او شهروند ایالات متحده به شمار می رفته و برای واشنگتن پست می نوشته و با این حال، بسیاری تا پیش از ناپدید شدنش نام او را نشنیده بودند؛ این سوال پیش می آید که او واقعا چه کرده بود که سعودی ها کمر به قتلش بستند؟

تحلیلگر موسسه هریتج در پاسخ می گوید: «فکر می کنم خاشقجی تهدیدی دوگانه برای سعودی ها بود. یکی تهدید داخلی به شمار می رفت چون او روابط خیلی نزدیکی با دیگر اعضای خانواده سلطنتی داشت، از جمله آنهایی که ولیعهد در تلاش برای تثبیت قدرت خود کنارشان زده بود. دوم اینکه او با اخوان المسلمین که سعودی ها به شدت مخالف آن هستند و یک تهدید وجودی برای حکومت خود می دانند، ابراز همدردی می کرد. خاشقجی احتمالا برای قدرت سیاسی شخص ولیعهد سعودی یک تهدید بالقوه داخلی و خارجی به شمار می رفته است.»

منبع: دیلی سیگنال / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34