چرا عربستان با ایران دشمن است؟

فرارو- دشمنی عربستان با ایران دلایل داخلی هم دارد.
به گزارش فرارو، روابط ایران و عربستان در سال های اخیر تیره و تار شده است. دو کشور مکررا درگیر تنش های لفظی می شوند. در دهه های گذشته روابط ریاض و تهران، بین بی تفاوتی، دشمنی، مصالحه و تنش در نوسان بوده است. اکنون به نظر می رسد که شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تصمیم گرفته دشمنی با ایران را تشدید کند.
تیرگی روابط این دو کشور دلایل متعددی دارد. در این میان به دلایل داخلی عربستان در اوج گیری تنش ها کمتر توجه شده است. در همین رابطه، مضاوی الرشید، استاد مدرسه علوم اقتصادی لندن، طی یاددشتی در روزنامه نیویورک تایمز به دلایل داخلی عربستان در تشدید تنش ها بین تهران و ریاض پرداخت و نوشت: "مقامات دولتی عربستان سعودی، بویژه محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند آن، اغلب درباره عقب راندن یک تهدید خطرناک ایرانی صحبت می کنند. اما علیرغم این صحبت ها، حقیقت این است که سیاست خارجی ریاض اساسا توسط مسائل سیاسی داخلی هدایت می شود. شاهزاده محمد می داند که وجود یک دشمن ترسناک برای قدرتش کلیدی است".
ریشه های دائمی سازی این نزاع، در زمینه های داخلی نهفته است. بن سلمان، از دشمنی با تهران برای منحرف ساختن توجه از پیچیدگی ابهامات داخلی اش استفاده کرده است.
نیویورک تایمز با اشاره به رقابت های مذهبی گذشته بین تشیع و وهابیت افزود: "وضعیت کنونی متفاوت است. محمدبن سلمان تلاش می کند ایران را منزوی کند تا توجه را از چالش های داخلی منحرف کند. او حکومت را یکپارچه و قدرت را متمرکز می کند تا تصمیمات بزرگ سیاستی را خودش اتخاذ کند و شاهزادگان متعدد و بلندپرواز را محروم کند. او بی قرار است".
تحقیر و به حاشیه راندن بی سابقه شاهزادگان بلندپایه، ولیعهد جوان و نیز برادران و پسرعمو های متعدد و ناراضی اش را می ترساند. معلوم نیست که این نزاع چه شکلی به خود خواهد گرفت.
گله مندی های سیاسی، نابرابری و بیکاری میان جوانان، نگرانی های محلی فشارآوری برای عربستان و سایر کشور های عربی خلیج فارس هستند. حتی باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا، هم این واقعیت را به رهبران سعودی و سایر کشور های حوزه خلیج فارس یادآوری کرد. اما سعودی ها با این ارزیابی مخالفت کرده و فشار به آمریکا برای بمباران ایران را ادامه دادند.
این روزنامه ادامه داد: "هدف لفاظی ضدایرانی و پوپولیستی شدید بن سلمان و نیز قول وقرار ها برای عقب راندن نفوذ ایران در بحرین، یمن، لبنان، سوریه و عراق این است که یک وضعیت جنگی ایجاد شود که در آن مخالفت داخلی، ساکت شود".
بن سلمان با یادآوری ادعای مبارزه با ایران به عوام و شاهزاده های به حاشیه رانده شده، انتقاد از سیاست های داخلی اش را از بین می برد. او ایران را مقصر اعتراضات شهروندان شیعه عربستان در منطقه شرقی می داند و سعودی ها شهروندان شیعه را به عامل ایران بودن، متهم می کنند. اعتراض منتقدان سنی از سیاست های داخلی، توسط یادآوری وضعیت جنگی با ایران - بویژه جنگ داخلی یمن- خفه می شود.
سعودی ها، صعود مجدد نفوذ ایران را به عنوان احیای ملی گرایی قدیمی پارسی تلقی می کنند. تاکید بر تهدید ایران، به بن سلمان اجازه می دهد تا نقش خودش را به عنوان منجی عربستان سعودی و کل منطقه عربی از پارسی سازی و شیعی سازی بزرگنمایی کند.
حفظ وضعیت دشمنی با تهران، پیش نیازی برای تغییر ایدئولوژیکی در داخل عربستان است. تغییری که ولیعهد از سال ۲۰۱۵ با موافقت پدرش آن را شروع کرده است. در دوره پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز، سعودی ها ملی گرایی پوپولیستی و میلیتاریستی سعودی را جایگزین ایدئولوژی قدیمی وهابی کردند. این ملی گرایی سعودی، به گفته نیویورک تایمز، از خطر ایران و "ناسیونالیسم شیعی گرایانه" آن تغذیه می کند.
بنا ادعای این روزنامه، دشمنی با ایران، همبستگی ملی عربستان را تقویت می کند. سعودی ها جنگ وحشیانه یمن را یک پاسخ ضروری برای بقای ملت عربستان می دانند.
برتری اقتصادی عربستان هنوز به حفظ سهم هژمونیکش در بازار نفت وابسته است. رهبران سعودی، ایران، همسایه صادرکننده نفت، را از زاویه رقابت می بینند.
علاوه بر این، دشمنی عربستان با ایران، با روابط این کشور با آمریکا نیز مرتبط است. به هرگونه مصالحه بین ایران و آمریکا - مانند برجام - با دیده سوءظن و نگرانی نگاه می شود، زیرا جایگاه عربستان به عنوان دولت تابع اصلی آمریکا در خاورمیانه را تهدید می کند. در دوران جنگ سرد، ایران و عربستان به همراه یکدیگر با آمریکا علیه شوری کار کردند. آن ها تقسیم کار را پذیرفته بودند: ایران قابلیت های نظامی فراهم کرد و عربستان تسلیحات الهیاتی و مالی علیه شوری ارائه کرد. از آن زمان، عربستان سعی کرد قابلیت های نظامی اش را تقویت و خودش را به عنوان تنها نیروی منطقه ای وفادار به آمریکا ارائه کند. بدترین کابوس عربستان این است که آمریکا شریک جدیدی در منطقه پیدا کند.
به گفته نیویورک تایمز، زمانی نزاع بین ایران و عربستان از بین خواهد رفت که ابهامات داخلی فروکش کند یا از بین برود.