ترامپ یا ترومپت؟

دیپلماسی ایرانی - بهاره سلطانپور: جنگ دونالد ترامپ با رسانه ها هر روز ابعاد تازه تری به خود می گیرد؛ رئیس جمهور ایالات متحده که رسانه های آمریکایی را دروغگو، تهوع آور و فاسد می داند، اخیرا گفته «رسانه های جعل کننده اخبار، پسر من دونالد را سرزنش می کنند؟» اشاره ای به افشای ارتباطات پسر ترامپ با یک وکیل روس. در نهایت جدال ترامپ با رسانه ها به کجا می انجامد؟ سیدعلی طباطبایی، استاد دانشگاه و از مشاوران معاونت ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رئیس جمهور، در گفت وگو با «دیپلماسی ایرانی» تحلیل و پیش بینی های خود را بیان کرده است:

بیشتر تحلیلگران روابط بین الملل رویکرد رسانه ای ترامپ را در بین روسای جمهور آمریکا و در تاریخ این کشور منحصر به فرد تلقی می کنند. نظر شما در این باره چیست؟

ترامپ اصولاً یک رئیس جمهور محنصر به فرد و غیرطبیعی در تاریخ سیاسی آمریکا است. بنابراین نباید انتظار داشت که رویکرد رسانه ای طبیعی و استانداردی داشته باشد. ترامپ اصولاً خود یک شخصیت رسانه ای است اما نوع رسانه ای که برای او جذابیت دارد، رسانه های عمومی و عامه پسند است. او نمی تواند به عنوان رئیس جمهور آمریکا رویکرد رسانه ای استاندارد و متناسبی داشته باشد و از این رو در رفتار، گفتار و تن گفتار (Body Language) او، هیچ چیزی در سطح رفتار رسانه ای رئیس جمهور آمریکا وجود ندارد. به نظر من رویکرد رسانه ای ترامپ، یک سوژه مطالعاتی (Case Study) است. رفتار ترامپ آنقدر غیرطبیعی است که صحبت هایی در خصوص سلامت روانی او مطرح شده است. این رفتار غیرطبیعی بیشتر از هر چیز دیگر در رویکرد رسانه ای ترامپ منعکس می گردد.

ترامپ معتقد است «رسانه های واشنگتن خود بخشی از مشکل هستند.» چنین نگرشی می تواند به بسیج فکری و سیاسی دولت علیه رسانه ها بیانجامد؟

اگر به دوران انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و رقابت ترامپ در درون حزب جمهوریخواه و همینطور بعداً با کلینتون نگاه کنیم، او از حمایت رسانه ای زیادی برخوردار نبود. در حال حاضر نیز تقریباً تمام رسانه های اصلی آمریکا علیه ترامپ هستند و او سوژه خنده، تحلیل و تمسخر آن ها است.

مقابله رودررو، بی پرده و صریح ترامپ با رسانه ها موجب می شود که، در نهایت بسیج کامل رسانه های آمریکا علیه ترامپ را شاهد باشیم. اصولاً ترامپ چون خود یک شخصیت رسانه ای است و بدون کمک رسانه ها به ریاست جمهوری رسیده این حس غلط را دارد که در ادامه نیز می تواند رسانه های آمریکا را از میدان به در کند. او علناً نمایندگان خبری و رسانه ای را بی ادب و بی سواد می نامد و آن ها را به باد تمسخر می گیرد.

میزان درگیری های لفظی ترامپ با نمایندگان رسانه ها آن قدر زیاد است که تقریباً در هیچ جای جهان وجود نداشته است. ترامپ رسانه ها را بیشتر به عنوان «پیشکار» و «خدمتکار خبری» می بیند تا صاحبان قدرت. حس درونی او این است که او با پول می تواند خبر بخرد و خبرنگار بفروشد. حس اینکه او با پول هر چه را خواسته به دست آورده به حوزه رسانه ها نیز کشیده شده است. ترامپ حس می کند رسانه ها نوعی کالا هستند که می توان آن ها را خرید و فروش کرد.

آیا رابطه ترامپ و رسانه ها به ضرر دولتش خواهد بود؟ یا سیاست های این دو در برابر یکدیگر تغییر خواهد کرد؟ و یا افکار عمومی آمریکا به چنین مناقشاتی بی اعتنا خواهند بود؟

با وجود قدرتمند بودن ترامپ ولی در نهایت او در برابر رسانه ها سر خم خواهد کرد. اینکه ترامپ از توئیتر استفاده می کند، بیانگر این حس واقعی اوست که اولاً به رسانه ها اعتماد ندارد و دوماً او خود می تواند راساً رسانه باشد و نیازی به رسانه ها ندارد. اصولاً حس ترامپ این است که او خود یک رسانه است. تداوم رویارویی ترامپ با رسانه ها موجب می شود که مهم ترین نقطه ضعف ترامپ یعنی ارتباط با روسیه مورد توجه افراطی رسانه ها قرار گیرد. ترامپ فکر می کند اگر نقش «ترومپت» را بازی کند و صدا ایجاد کند، رسانه ها به ساز او خواهند رقصید. هر چند به نظر می رسد نتیجه صدای ساز ترامپ «رقص تانگو» با رسانه ها نخواهد بود و بیشتر شبیه «رقص با گرگ ها» است. ولی واقعیت این است که رسانه ها در آمریکا به قدری قدرتمندند که می توانند ترامپ را به زمین بزنند. من فکر می کنم زمانی که ترامپ از اسب سرکش رسانه به زمین خورد، تازه متوجه قدرت رسانه می شود. البته ممکن است ترامپ برای آنکه رویکرد رسانه ها را نسبت به خود تضعیف، تحریف یا منحرف کند، با ایجاد یک بحران مصنوعی در خارج، بخواهد جاخالی سیاسی بدهد. این بحران می تواند در شرق دور و کره شمالی، در خلیج فارس و ایران و یا مدیترانه و سوریه ایجاد گردد. از این رو پیشنهاد من به مسؤلان کشور عدم بازی در بازی های طراحی شده غیرطبیعی و مصنوعی ترامپ است. زمان مهم ترین عامل تضعیف ترامپ می باشد. بحران رابطه ترامپ و بستگانش با روسیه، پتانسیل برکناری وی یا زمینگیر کردن وی را دارد و باید با مدارای استراتژیک با ترامپ، بازی بزرگ را به داخل آمریکا واگذار کنیم. نتیجه سوژه ارتباط ترامپ با روسیه قاعدتاً «رولت روسی» خواهد بود. رابطه یک رئیس جمهور آمریکا با روسیه، آن هم مخفیانه و سازماندهی شده، برای قاطبه آمریکائی ها، به ویژه سیاستمداران چیزی شبیه مسئله ناموسی است. اینکه نسبت به آن بی تفاوت باشند، غیرمحتمل به نظر می رسد. از این رو اگر ترامپ و ساختار سیاسی آمریکا رودرروی هم، «رولت روسی» اجرا کنند، نباید تعجب کرد.

رسانه ها در آمریکا تا چه اندازه در تضعیف و یا سقوط ترامپ نقش آفرینی خواهند کرد؟

من به طور کلی ترامپ را یک «سوژه ناب سیاسی» می دانم. ترامپ ظرفیت ایجاد تحولات بزرگ چه در سطح تحلیل ملی و چه بین المللی را دارد.

در سطح تحلیل ملی، برهم زدن تمام ساختارهای ریاست جمهوری، عرف و قوانین جامعه آمریکا و رویاروئی با رسانه ها در بیشترین شدت را می توانیم شاهد باشیم. در سطح بین المللی ایجاد «جنگ» یا تنش های پرمخاطره در سه منطقه ای که ذکر شد در قواره رفتاری ترامپ دیده می شود.

در مواجهه با ترامپ باید حساس و هوشیار بود ولی تحریک کننده رفتار نکرد. نوع مواجهه با دولت ترامپ با نوع مواجهه با دولت اوباما باید متفاوت باشد. دولت اوباما قابل پیش بینی بود ولی دولت ترامپ هم غیرقابل پیش بینی است و هم آسیب پذیر و هم زخمی. یک فرد غیرقابل پیش بینی، با ارتباطات غیرقابل پیش بینی، زخمی و با پتانسیل بالای آسیب پذیری سیاسی در داخل آمریکا را با «عقلانیت تام» باید مهار کرد. اینکه ما متناسب با صدای ترومپت ترامپ، پاسخ گوییم فکر نمی کنم در تراز رفتار کشور ما باشد. قدرت کشور ما آن قدر بالاست که با ساز عقلانیت ما، ترامپ به حرکات موزون بپردازد. مایلم اینجا آخرین جمله مطلبی با عنوان صورت زخمی که پس از انتخاب ترامپ در روزنامه شرق نوشتم را دوباره بگویم: و آن اینکه شاید امروز به بعد ترامپ فرصت بیشتری داشته باشد تا میان متن (Text)، فرامتن (Context)، ساختار (structure) و در ژرفاساختار (Deep Structure) درک بهتر و عمیق تری کسب کند. از این رو من معتقدم بگذاریم آموزش و تجربه اندوزی ترامپ را متغیرهای یاد شده، و دیگران انجام دهند و برعهده گیرند و سوژه او شوند و نه ما.

انتشار اولیه: دوشنبه 9 مرداد 1396 / انتشار مجدد: یکشنبه 15 مرداد 1396