مهم‌ترین گردهمایی بین‌المللی پسابرجام در ایران

با پشت سرگذاشتن تحریم ها و آسودگی خیال نسبی تجار در سطح جهان نسبت به حضور در ایران، گام به گام به همکاری ها با کشورهای دیگر نزدیک تر می شویم. فقط چهارماه پس از تصویب برجام و توافق جهانی بر سر پرونده هسته ای ایران، قرار است نخستین اجلاس رؤسای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند «آیورا»، به عنوان مهم ترین گردهمایی بین المللی پسابرجام در ایران در منطقه آزاد چابهار برگزار شود. ٢١ کشور عضو اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا) ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت امسال در منطقه آزاد چابهار دور هم جمع می شوند و درباره مسائل این اتحادیه به بحث و گفت وگو می پردازند.

به گزارش «شرق»، اهداف کلی اتحادیه همکاری های منطقه ای حاشیه اقیانوس هند آزادسازی تجاری، تقویت همکاری های آموزشی، تکنولوژیکی و ایجاد تسهیلات تجاری و سرمایه گذاری با هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو تعریف شده است. مهم ترین پروژه های همکاری بین اعضا، ایجاد واحد حمایت از شیلات برای همکاری درزمینه ماهیگیری و آبزیان، توسعه گردشگری، تشکیل شورای حمل ونقل دریایی و ایجاد مرکز علوم و انتقال فناوری است.

تبدیل مناطق آزاد به مناطق تجاری

مناطق آزاد نقش مهمی در زندگی پرجنب وجوش اجتماعی و اقتصادی منطقه حاشیه اقیانوس هند بازی می کنند. نگاهی گذرا به نقشه آیورا نشان می دهد که مناطق آزاد در بسیاری از کشورها تبدیل به مرزهای تجاری جدید شده اند. به واسطه موقعیت استراتژیک و دسترسی به آبراهه های اصلی، این مناطق شبکه ای مجازی از ارتباط های تجاری بین پنج قاره، متجاوز از ٣٠ کشور را تشکیل داده است. این مناطق با ارائه امتیازات و مشوق هایی که ممکن است به راحتی در سرزمین اصلی در دسترس نباشد، به عنوان دروازه هایی به تجارت آزاد و سرمایه گذاری خارجی مطرح می شوند.

این امتیازات و فرصت ها شامل گمرک منعطف، قوانین ساده ویزا (یا احتیاج نداشتن به ویزا)، قوانین کار و بانکداری ویژه و فرصت های سرمایه گذاری مطلوب است. این مناطق فارغ از انواع و اهداف مختلفشان در تسهیل تجارت با یکدیگر اشتراک دارند. این مکانیسم می تواند مناطق مذکور را بر پایه اهداف مشترک و نحوه برخورد مشترک با چالش ها به نحوی نظام مند، متصل کند.

تأسیس آیورا به پیشنهاد نلسون ماندلا

حاشیه اقیانوس هند کانون تنوع ها و امکانات است. در این ناحیه بیش از دو میلیارد نفر زندگی می کنند و انتقال بیش از دوسوم نفت جهان صورت می گیرد. یک سوم حمل ونقل دریایی در این منطقه انجام می گیرد و نیمی از کشتی های جهان نیز در حاشیه اقیانوس هند سفر می کنند. در حاشیه اقیانوس هند است که فرهنگ ها، ادیان، اقوام، مذاهب، زبان ها، سنت ها و هنرهای بسیار متنوع در کنار یکدیگر به زندگی می پردازند. نیاز به ایجاد سازمانی برای همکاری در این منطقه را نخستین بار نلسون ماندلا در سفری که سال ١٩٩٥ به هند داشت بیان کرد؛ همان سال اولین نطفه های تأسیس اتحادیه همکاری های منطقه ای حاشیه اقیانوس هند منعقد شد و در سال ١٩٩٧ این سازمان با ٢١ عضو اصلی و هفت طرف گفت وگو رسما تأسیس شد.

اتحادیه همکاری های منطقه ای حاشیه اقیانوس هند ابتدا با حضور هفت کشور در کشور موریس آغاز به کار کرد و با تشکیل گروه های کاری متعدد و در جلسات فشرده کارشناسان، مدیران و وزرا در دو سال خط مشی های اتحادیه با تأکید بر سرمایه گذاری، تجارت آزاد و همکاری های اقتصادی و تکنولوژیک بین اعضای اتحادیه به تصویب رسید و همان طور که ذکر شد سازوکارها و اعضای مورد دعوت مشخص شد و اتحادیه همکاری های منطقه ای حاشیه اقیانوس هند سال ١٩٩٧ رسما آغازبه کار کرد.
 
اهداف کلی اتحادیه همکاری های منطقه ای حاشیه اقیانوس هند آزادسازی تجاری، تقویت همکاری های آموزشی تکنولوژیکی و ایجاد تسهیلات تجاری و سرمایه گذاری با هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو تعریف شده است. مهم ترین پروژه های همکاری بین اعضا ایجاد واحد حمایت از شیلات درخصوص همکاری درزمینه ماهیگیری و آبزیان، توسعه گردشگری، تشکیل شورای حمل ونقل دریایی و ایجاد مرکز علوم و انتقال فناوری است.
همچنین در بین موضوع های پیشنهادشده برای همکاری اعضا می توان به منابع آلودگی اقیانوس هند، محیط زیست و ذخایر اقیانوس هند، توسعه تجارت و سرمایه گذاری انرژی و ایجاد پارک های فناوری اشاره کرد.
 

ایران از سال ٢٠٠٥ به مدت دو سال ریاست دوره ای اتحادیه را بر عهده داشت. با توجه به ریاست موفق ایران بر اتحادیه و همچنین مشکلات یمن برای میزبانی، ریاست ایران برای یک سال دیگر تمدید شد و هشتمین نشست اتحادیه، آوریل ٢٠٠٨ در تهران برگزار شد. امسال نیز نخستین کنفرانس رؤسای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند به میزبانی ایران در منطقه آزاد چابهار با حضور بیش از ١٥ کشور برگزار می شود. یکی از موضوعات مهمی که در دو دهه گذشته مطرح بوده، پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است. اولین بحثی که سازمان تجارت جهانی مطرح می کند آزادسازی تجاری است که آن هم صرفا با اصلاح قوانین و مقررات شکل می گیرد. در نتیجه می توان گفت برگزاری یا حضور در چنین کنفرانس هایی می تواند مسیر دستیابی به بازارهای جهانی را برای ما بسیار هموار کند.

گسترش حمل ونقل تجاری در شرق

گسترش حمل ونقل تجاری در شرق و رونق بخشیدن به حمل ونقل دریایی و ریلی کشور، رشد و گسترش شیلات در جنوب کشور به ویژه چابهار و انتقال تکنولوژی به کشور، ایجاد بورس ماهیان اقیانوسی در ایران با توجه به ظرفیت های مهم در جنوب کشور و تأمین امنیت سفرهای دریایی در موقعیت جغرافیایی کشورهای عضو با توجه به قدرت نظامی ایران در دریا ازجمله اهداف این کنفرانس است.

در کنار آن، ایجاد بستر مناسب برای حضور سرمایه گذاران کشورهای عضو در برنامه های مکران جلب نظر جهانی و به ویژه منطقه ای (خلیج فارس و دریای عمان) به برگزاری اجلاس در ایران، اعتباربخشی مجدد، گسترش و جهانی کردن اجلاس اقیانوس هند برای دستیابی به اهداف کلان، ایجاد خط کشتی رانی بین ایران و کشورهای عضو اجلاس و انتقال علوم و تکنولوژی جدید در حوزه های مختلف از طریق ایجاد دانشگاه های مشترک در منطقه ازجمله اهداف ملی برگزاری این کنفرانس در تهران است.

گرفتن سهم حداکثری در صادرات مواد غذایی به روسیه

فارغ از اهداف ملی برگزاری این کنفرانس، مناطق آزاد نیز اهدافی را برای خود در همین راستا در نظر دارند. دراختیارگرفتن سهم حداکثری در صادرات مواد غذایی به روسیه از طریق انتقال کالا از منطقه آزاد چابهار، معرفی و گسترش کریدور تجاری چابهار- انزلی- آستاراخان به کشورهای عضو در اجلاس و تسهیل روابط تجاری و گمرکی با کشورهای عضو از طریق منطقه آزاد چابهار ازجمله این اهداف است.
همچنین جلب نظر سرمایه گذاران کشورهای عضو برای همکاری در ایران به ویژه در مناطق آزاد و دستیابی به رشد سرمایه گذاری در مناطق آزاد کشور به ویژه چابهار از طریق حضور فعال در اجلاس و ایجاد دبیرخانه دائمی اجلاس در ایران و چابهار، گسترش و تقویت حوزه IT در کشور، استان و منطقه آزاد چابهار با استفاده از توان و تکنولوژی کشورهای عضو اجلاس و تعامل با برخی از کشورهای مشاور و تأثیرگذار در اجلاس برای همکاری در سایه برگزاری اجلاس ازجمله این اهداف به شمار می رود.

انتقال پیام صلح و دوستی

انتقال پیام صلح و دوستی و همکاری پایدار در منطقه نیز در راستای انتقال صلح دوستی ایرانیان به جهان در دستور کار این اجلاس است. دسترسی به اقتصاد نوین و پویا از طریق گسترش روابط با کشورهای عضو، ایجاد منطقه آزاد تجاری مشترک در چابهار در بین کشورهای عضو هم می تواند به گسترش روابط اقتصادی ایران با این کشورها کمک کند.

مزیت های ایران در آیورا

ایران سوای همه مزیت هایی که از سوی مقامات هربار مطرح می شود و جاذبه هایی که در سفرهای هیأت های خارجی به ایران بارها بر آن تأکید شده، در این کنفرانس از چند منظر مورد توجه قرار دارد. حضور ایران به عنوان کشور مهم و تأثیرگذار در منطقه به واسطه موقعیت جغرافیایی و تجاری و به عنوان اتصال دهنده تجارت غرب به شرق از طریق دریای عمان و خلیج فارس از جمله ویژگی های جغرافیایی ایران به حساب می آید. در کنار آن با رفع تحریم ها در سال جاری، بازار ایران برای کشورهای مختلف مناسب ارزیابی شده و آنها مستمرا خواهان حضور در ایران هستند. بنابراین این کنفرانس می تواند بسترهای لازم را در این زمینه فراهم کند.