حرف‌های عادل‌الجبیر بوی نژادپرستی می‌دهد

مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان با تاکید بر این موضوع که در سال های اخیر عربستان از یک حکومت محافظه کار به یک دولت رادیکال تبدیل شده است، تصریح کرد: رقابت بین ایران و عربستان مسأله جدیدی نیست اگرچه آن ها در حال حاضر تلاش می کنند که این رقابت را به یک رقابت خصمانه تبدیل کنند و ما نباید اجازه چنین کاری را به آن ها بدهیم.

 

سید محمد صدر با انتقاد شدید از موضع گیری های وزیر خارجه عربستان در مورد ایران گفت: به نظر می رسد قوه عاقله ای بر سیاست خارجی عربستان حاکم نیست.

 

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با تاکید بر این که حرف های اخیر عادل الجبیر در مورد ایران بوی نژادپرستی می دهد خاطرنشان کرد: عربستان در یکی دو سال اخیر مواضعش در مورد ایران به خصوص موضوع هسته ای شبیه اسراییل بوده است.

 

متن گفت وگوی سید محمد صدر، مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان و معاون عربی و آفریقای وزیر خارجه دولت اصلاحات با ایسنا را در مورد روابط کنونی ایران و عربستان در ادامه می خوانید:

 

چرایی تبدیل عربستان از یک حکومت محافظه کار به یک دولت رادیکال

مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان، در مورد روابط کنونی ایران و عربستان و مباحث پیش آمده بین دو کشور گفت: یک از سوالات مهمی که در حال حاضر مطرح است این است که چرا عربستان که سمبل یک دولت محافظه کار 70 ساله است و همیشه به عنوان یک دولت محافظه کار و محتاط در منطقه و به عنوان متحد آمریکا شناخته شده است یک مرتبه تبدیل به یک حکومت رادیکال می شود.

 

صدر ادامه داد: به طور معمول دولت عربستان چون خودش و تمام اعضایش در کاخ شیشه ای نشسته اند به دنبال این که بخواهند سنگی را به طرف دیگری پرتاب کنند نیستند چرا که اگر جواب این سنگ داده شود ممکن است شیشه های کاخ آن ها بشکند، از دیگر سو باید توجه داشت رقابت بین ایران و عربستان مسأله جدیدی نیست و ربطی به جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی ندارد. در مقطع قبل از انقلاب، زمانی شاه ایران و عربستان در همکاری با آمریکا با یکدیگر رقابت می کردند و در نهایت آمریکا، شاه را به عربستان ترجیح داد و به او مسوولیت ژاندارمری منطقه را واگذار کرد. در همان زمان با وجود رقابت شدیدی که بین شاه و عربستان بود و هم چنین سیاست های ضد عربی شاه که به گونه ای تحقیر اعراب را به همراه داشت از طرف مقابل حرکت تندی دیده نمی شد و رقابت در چارچوب مناسبات دیپلماتیک آن زمان بود.

 

این پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه، با بیان این که قبل از روی کار آمدن ملک سلمان، دولت و وزیر خارجه جدید در عربستان یکسری تغییراتی در حکومت عربستان از زمان ملک عبدالله و سعود الفیصل (وزیر خارجه پیشین عربستان) مشاهده می شد، افزود : در آن مقطع تندروی هایی شروع شد ولی به هیچ وجه به مانند اکنون نبود. در آن زمان یک مقداری این سیاست های تند عربستان به خود این کشور بر می گشت و یک مقداری نیز مربوط به سیاست های ایران بود.

 

معاون عربی و آفریقای وزیر خارجه در زمان دولت اصلاحات، در این راستا توضیح داد: در واقع باید گفت دولت احمدی نژاد نقش جدی در خراب کردن رابطه ایران با کشورهای عربی از جمله عربستان داشت. البته این موضوع را می توان به دیگر کشورهای جهان نیز تعمیم داد. در واقع یکی از سوغات مهم او برای کشور انزوای ایران در کل جهان بود؛ و این انزوا فقط محدود به منطقه نبود. به تبع بد شدن رابطه ایران با عربستان رابطه دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز با ایران دچار مشکلات زیادی شد. از دیگر سو عربستان احساس می کرد که در منطقه از ایران عقب افتاده است چرا که در هر صورت عربستان رقیب ایران است.

 

صدر ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که مهم نیست در ایران و عربستان چه کسانی در راس قدرت هستند بلکه این دو کشور به دلیل ویژگی هایی که از آن برخوردارند همواره با هم در رقابت بوده اند. در آن مقطع عربستان احساس کرد که در منطقه از ایران عقب افتاده است. آن ها احساس می کنند که با سقوط صدام، آمریکایی ها عراق را دو دستی تقدیم ایران کرده اند و در قضیه لبنان و سوریه نیز تصور بر این دارد که نفوذشان در این مناطق نسبت به ایران کم تر است.

 

وی تصریح کرد: از همه مهم تر در مقطعی بحث بیداری اسلامی یا بهار عربی نیز مطرح شد. عربستان این تحلیل را داشت که این اقدامات ضد دیکتاتوری و آزادی خواهانه به نفع ایران است و عربستان از وقوع چنین اتفاقاتی ضرر می کند گرچه تحلیل درستی بود چرا که هرگونه حرکت آزادی خواهی ضد دیکتاتوری و دموکراسی خواهانه به ضرر عربستان است چراکه حکومتی دموکراتیک نیست.

 

این دیپلمات با سابقه کشورمان خاطرنشان کرد: با روی کار آمدن ملک سلمان و عادل الجبیر (پادشاه و وزیر خارجه جدید عربستان) اقداماتی از سوی عربستان دیده شد که اصلا در چارچوب عملکرد یک حکومت مستقر نمی گنجد. در این بحث مهم نیست که یک حکومت چه تفکر و روشی داشته باشد. یک حکومت به طور معمول دارای یک سری ویژگی هایی است که برای ادامه کارش باید این ویژگی ها رعایت شود. مثلا معیشت و امنیت مردم را تامین کند و مهم نیست این حکومتی که بر روی کار است دموکرات است یا غیردموکرات و سلطنتی. این جزو وظایف حکومت است. یکی دیگر از ویژگی های حکومت بحث سیاست خارجی است. هر حکومتی با هر نوع تفکر و روشی باید دارای سیاست خارجی باشد که در آن بدیهیات اولیه رعایت شود.

 

قوه عاقله ای بر سیاست خارجی عربستان حاکم نیست

صدر ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر در سیاست خارجی دولت جدید عربستان اقداماتی را می بینیم که با عملکرد یک دولت معقول و مستقر فاصله دارد. مثلا از سوی محمد بن سلمان (پسر پادشاه، جانشین ولی عهد و وزیر دفاع) و هم چنین عادل الجبیرحرکاتی دیده می شود که اصلا عاقلانه نیست به خصوص اقداماتی که از سوی وزیر خارجه این کشور صورت می گیرد. در هر کشوری وزیر خارجه قوه عاقله هر دولتی است که از سوی آن دولت با دنیا صحبت می کند و همه دنیا وقتی می خواهند سیاست یک کشور را در عرصه خارجی بررسی کنند به عملکرد و گفتار وزیر خارجه آن کشور نگاه می کنند. به نظر می رسد با توجه به برخی از اقدامات غیرعادی از سوی حکومت جدید عربستان این احساس وجود دارد که قوه عاقله ای بر سیاست خارجی عربستان حاکم نیست.

 

حرف های اخیر عادل الجبیر در مورد ایران بوی نژادپرستی می دهد

مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان با اشاره به صحبت های اخیر وزیر خارجه عربستان در مورد ایران گفت: نژادپرسی یکی از بدترین پدیده هاست و حرف های اخیر عادل الجبیر در مورد ایران بوی نژادپرستی می دهد قبل از این که در ماجرا بحث شیعه و سنی مطرح باشد صحبت هایی که او می کند مبتنی بر این تفکر است. مثلا می گوید ایرانی ها دارند کشورهای عربی را اشغال می کنند. در واقع بحث فارس و عرب و این طور دسته بندی ها را مطرح می کند، در حالی که برای وزیر خارجه یک کشور خیلی زشت است که حرف های نژادپرستانه بزند. باید به ایشان تذکر داد و تاکید کرد که اختلافات سیاسی است و مدل دیالوگ مذاکره و مصاحبه باید به گونه ای باشد که جنبه نژادپرستانه نداشته باشد.

 

او در بیان تشریح این گونه رفتارها از سوی مقامات عربستانی گفت: مجموعه عوامل از جمله ناپختگی و احساس عقب افتادگی در اموری مانند یمن، سوریه و .. باعث شده که مقامات عربستانی چنین مواضعی را بگیرند. این گونه مواضع از نظر روانشناسی سیاسی دارای اشکالات بسیار زیادی است و باید روانکاوی شود.

 

این کارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این پرسش که براساس چه ضرورتی باید رابطه خوبی با عربستان داشته باشیم، تصریح کرد: در سیاست خارجی هیچ دولت عاقلی قطع روابط را به برقراری رابطه ترجیح نمی دهد. برای هر کشوری در عرصه سیاست خارجی، همسایگان و داشتن رابطه خوب با آن ها یکی از بحث های اساسی و مهم است. در مورد رابطه ما با عربستان بحث مسلمان بودن، داشتن ویژگی های فرهنگی مشترک، برادر بودن و مجموعه ای دیگر از عوامل همه حکم می کند که ما با عربستان و دیگر کشورهای همسایه مان رابطه خوبی داشته باشیم و ما نیز امیدواریم عربستان از این جوی که خودش علیه خودش ایجاد کرده بیرون بیاید. انجام حرکت های عاقلانه محور را در دستور کار خود قرار دهد چرا که این موضوع هم به نفع خودش، هم به نفع منطقه و کل جهان است.

 

صدر در پاسخ به این پرسش که عربستان در بحث مذاکرات هسته ای کارشکنی هایی انجام داد و در حال حاضر نیز به نظر می رسد که از حصول توافق هسته ای ناراحت است چنان که این موضوع را با ادبیات های مختلف اعلام کرده است؟ تاکید کرد: در روابط سیاسی بین کشورها بحث عصبانیت معنا ندارد دستور اسلام است که اگر عصبانی شدید در وهله ی اول سکوت کنید و هیچ تصمیمی نگیرید، وای به حال این که در حالت عصبانیت تصمیم استراتژیک بگیرید، مشخص است که عقل هیچ نقشی در آن ندارد و اگر بررسی کنید این مساله را می بینید.

 

عربستان در یکی دو سال اخیر مواضعش در مورد ایران به خصوص موضوع هسته ای شبیه اسراییل بوده است

وی با بیان این که در چنین موقعیتی نباید تصمیم های استراتژیک گرفته شود و این حتی در مورد زندگی شخصی نیز صدق می کند، ادامه داد: عربستان 50 سال است که می گوید با اسراییل نزدیکی و رابطه ای ندارم ولی متاسفانه در قضیه برجام در کنار اسراییل قرار گرفت و این دو در کنار هم با حل پرونده هسته ای ایران مخالفت کردند، این موضوع در شان کسانی که خود را خادم الحرمین می دانند نیست که کنار دولتی قرار بگیرند که دشمن کل مسلمانان هستند. آن ها در حالت عصبانیت در چنین موضعی قرار گرفته اند و شاید بتوان گفت عربستان در یکی دو سال اخیر مواضعش در مورد ایران به خصوص موضوع هسته ای شبیه اسراییل بوده است.

 

مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که با توجه به این وضعیت آیا شما چشم انداز مثبتی در رابطه ایران و عربستان می بینید؟ گفت: هیچ چیزی در جهان به خصوص در دنیای سیاست ثابت نیست. مثلا سه سال پیش چه کسی فکر می کرد ظریف و کری بنشینند و ساعت ها با یکدیگر در مورد موضوع هسته ای گفت وگو کنند، از دیگر سو می دانیم در عربستان اختلاف نظرهایی وجود دارد، برخی از شاهزاده های عربستانی از عملکرد محمد بن سلمان که خیلی از اختیارات را در حکومت عربستان بر عهده دارد، راضی نیستند و ممکن است به مرور زمان با توجه به این مسائل شاهد حرکت آن ها به سمت عقلانی شدن و به طبع آن تغییراتی در سیاست ها باشیم.

 

ایران در مورد عربستان عاقلانه رفتار کرده ولی طرف مقابل...

پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه تصریح کرد: ممکن است برخی این طرف را هم مقصر بدانند در این زمینه باید گفت ممکن است در عرصه رسانه یی حرف هایی زده شود ولی دولت چنین سیاستی ندارد آقای روحانی هنوز در نهاد ریاست جمهوری مستقر نشده بود که در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود از تنها کشوری که نام برد و تاکید کرد می خواهیم با آن رابطه دوستانه داشته باشیم عربستان بود. در این قضیه دولت ایران عاقلانه برخورد کرده ولی متاسفانه چنین موضوعی را در دولت مقابل ملاحظه نمی کردیم.

 

مشاور ارشد وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که چرا کشورهای خلیج فارس به سرمداری عربستان باوجود این همه خریدهای تسلیحاتی و حمایت هایی که می شوند، نگران امنیت خود به خصوص در ارتباط با ایران هستند؟ با بیان این که عربستان در چند سال اخیر حدود 100 میلیارد دلار خریدهای تسلیحاتی داشته است، تصریح کرد: همه دولت های خلیج فارس مثل هم نیستند مثلا عمان یک دوست ثابت برای ایران است و این دوستی به زمان قبل از انقلاب بر می گردد. در مورد قطر نیز باید گفت ممکن است آن کشور در مواردی با ما اختلاف داشته باشد ولی دل خوشی نیز از عربستان ندارد و بین این دو کشور یک رقابت تاریخی وجود دارد و از دیگر سو عربستان همواره با چشم تحقیر به قطر نگاه کرده است.

 

معاون عربی و آفریقای وزیر خارجه در دولت اصلاحات در این راستا ادامه داد: کویت نیز به طور معمول موضع گیری های تندی مثل عربستان یا برخی دیگر از کشورهای عربی علیه ایران ندارد. در مورد امارات نیز سال ها است که بر سر جزایر بین ایران و امارات اختلاف هست ولی باید توجه داشته باشیم که امارات یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس است که با ایران رابطه اقتصادی زیادی دارد. بنابراین همان طور که اشاره کردم همه کشورها مثل هم نیستند.از دیگر سو من آینده روابط ایران با آن ها را که ممکن است خیلی نزدیک هم نباشد را منفی نمی بینم.

 

او در بخشی دیگر از صحبت هایش در این ارتباط گفت: آمریکا از روزی که انقلاب اسلامی ایران پیروز شد تلاش داشت که به این کشورها بقبولاند که ایران برای شما حتی از اسراییل هم خطرناک تر است. تا زمانی که احمدی نژاد رییس جمهور نشده بود این نظریه چندان جایگاهی نداشت و در بین کشورهای منطقه مورد پذیرش نبود ولی متاسفانه در آن هشت سال با توجه به برخی از رفتارها و عملکردها مقدمه ایران هراسی در بین این کشورها شکل گرفت چنان چه هم چنان بعضا آثار آن را می بینیم.

 

صدر در پاسخ به این سوال که به نظر شما بحث رقابت های مذهبی بین ایران و عربستان از جمله بحث شیعه و سنی در این موضوع چقدر تاثیرگذار بوده است؟ خاطرنشان کرد: فکر می کنم که در این موضوع بحث شیعه و سنی مطرح نیست چرا که این موضوع را امام (ره) در همان اوایل انقلاب حل کردند. بلکه بحث بر سر قدرت و اختلاف منافع کشورهاست. بحث رقابت شیعه و سنی مربوط به سال های قبل است و آن چه اکنون باعث رقابت است موضوع قدرت است.

 

ما نباید اجازه بدهیم عربستان رقابت موجود بین ایران و عربستان را تبدیل به یک رقابت خصمانه کند

این کارشناس مسائل منطقه در مورد فعالیت گروه های تکفیری و تروریستی در منطقه از جمله داعش گفت: در حال حاضر گروه های تکفیری داعش بیش از آن که دشمن اسراییل و آمریکا باشد دشمن شیعیان هستند. از دیگر سو درست است که علمای وهابی و سلفی در عربستان بعضا در همین چارچوب تفکری داعش تبلیغات انجام می دهند ولی این به این معنا نیست که آن ها سیاست عربستان را تعیین کنند. همان طور که بارها در این مصاحبه گفتم از قدیم رقابتی بین ایران و عربستان وجود داشته است و اکنون عربستان می خواهد این رقابت را به رقابت خصمانه تبدیل کند ما نباید اجازه چنین چیزی را بدهیم. ما در مرحله ای یعنی زمان دولت آقای خاتمی توانستیم این رقابت را تبدیل به رقابت دوستانه بکنیم و اکنون نیز تلاش ها باید در این راستا باشد.

 

این کارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این سوال که به نظر او ایفا کردن نقش میانجی از سوی برخی از کشورها چقدر می تواند در بهبود روابط ایران و عربستان موثر باشد، گفت: یکی از روش های عملی که در سیاست خارجی دنبال می شود همین است. حتما این روش ها دنبال می شود و موثر است. وقتی که این موضوع در مورد بحث مذاکرات هسته ای و گفت وگو با آمریکایی ها در این ارتباط دنبال شد چرا با عربستان دنبال نشود ولی لازمه آن به قول مارکس بر سرعقل آمدن جریان سرمایه داری است.

 

صدر در پاسخ به این سوال که آیا شرکت ایران و عربستان در نشست وین برای حل بحران سوریه می تواند این زمینه را ایجاد کند که در جریان این گفت وگوها، دو کشور گفت وگوهای بیش تری داشته باشند و از این فرصت برای حل مشکلات شان استفاده کنند؟ خاطرنشان کرد: مواضع ما با عربستان درباره بحث سوریه کاملا متفاوت در نقطه ی مقابل هم است و همین بحث سوریه یکی از مهم ترین موضوع اختلافی بین ایران وعربستان است و باید این گفت وگوها در مورد یک نقطه مشترک یا نقطه ای که مورد اختلاف نباشد، آغاز شود.

 

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در بخش پایانی گفت وگویش با خبرنگار ایسنا تصریح کرد: یکی از دلایلی که عربستان شروع به برقراری رابطه با فرانسه و روسیه کرد این بود که احساس می کند آمریکا به مانند گذشته آن گونه به عربستان توجه نمی کند و این صحبت اوباما مبنی بر این که مشکل عربستان ایران نیست بلکه مشکل در درون خودشان است بر این موضوع تاثیرگذار بوده است.