این توافق یک پیروزی بزرگ برای ایران است

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای با ایران را می توان با چهار معیار مورد ارزیابی قرار داد.

آیا این توافق از لحاظ فنی درست است؟

این توافق موجب تغییر در هدف اصلی ایالات متحده از حذف قطب های کلیدی برنامه احتمالی دستیابی به سلاح هسته ای به محدود شدن این برنامه شده است. در حالی که توافق غنی سازی سطح بالای اورانیوم و تولید پلوتونیوم ایران -مواد مورد نیاز برای تولید بمب- را مهار می کند، اما این ظرفیت را نابود نمی کند. از آنجایی که اعمال این محدودیت ها در یک بازه زمانی محدود انجام می شود، تنها توانایی هسته ای ایران را به تاخیر می اندازد.

با این وجود، توافق حق غنی سازی ایران را به رسمیت می شناسد، مسئله ای که در تناقض با قطعنامه های فعلی شورای امنیت قرار دارد. از این لحاظ این یک پیروزی بزرگ برای ایران است. ایران همیشه بر حق غنی سازی اش اصرار می ورزید. در حال حاضر ایران می تواند ظرف مدت یک سال به سلاح هسته ای دست پیدا کند. پس از یک دهه، ایران نزدیک تر به دستیابی به سلاح هسته ای خواهد شد و شاید آن زمان در ظرف چند روز یا چند ساعت بدون این که توافقی را نقض کند به این هدف برسد.

شرایط توافق

ایران براساس توافق با کاهش تحریم روبه رو می شود و دارایی های زیادی آزاد خواهند شد. ایران شاهد هجوم مبلغ هنگفتی پول خواهد بود که به ایرانی ها امکان رشد اقتصادی را می دهد. اجرایی شدن توافق با چالش هایی روبه رو است. سیستم بازرسی و نظارت بهتر از آن چیزی است که هم اکنون وجود دارد ولی در این زمینه دچار ضعف هایی است. یکی از مهمترین ایرادات آن عدم وجود دسترسی خودکار به همه تاسیسات هسته ای در هر زمان است.

ایران به مذاکره و مذاکره مجدد درباره شرایط بازرسی و نظارت ادامه خواهد داد. این نکته را هم باید اشاره کرد که درگیری بر سر مفاد خلع سلاح عراق بود که در نهایت منجر به جنگ شد. اما ایران حرفه ای تر و باهوش تر از عراق است و احتمالاً چنین اشتباهی نمی کند. اما ایران انگیزه تقلب را دارد. با وجود امکان بازگشت تحریم ها در صورت نقض توافق، اعمال مجدد تحریم ها برای ایالات متحده و متحدینش بسیار دشوار خواهد بود.

تاثیرات داخلی

آیا توافق هسته ای موجب میانه رو تر شدن و تغییر حکومت ایران می شود؟ دولت اوباما فرض می کند که توافق هسته ای موجب تقویت میانه روها در ایران می شود. با این وجود این توافق حکومت کنونی ایران را تقویت می کند. به طور کلی مردم ایران خواهان رشد اقتصادی، خدمات بهتر و عادی شدن رابطه با جهان هستند. آنها امیدوارند که توافق موجب بهبود زندگی شان شود. این توافق به حکومت ایران منابع بیشتری برای رسیدگی به نیازهای اقتصادی مردم می دهد.

تاثیرات منطقه ای

دولت اوباما امیدوار است توافق هسته ای موجب میانه روتر شدن سیاست های منطقه ای ایران شود. ایران در سوریه، لبنان، عراق و یمن موقعیت منحصر به فردی دارد. در حالی که توافق منجر به واکنش دوستان ایالات متحده از قبیل امارات، اسرائیل و عربستان سعودی به حفظ موازنه در مقابل ایران می شود، این کشورها اعتمادشان نسبت به آمریکا را هم از دست می دهند. آنها به این نکته اشاره می کنند که واشینگتن اجازه داده است تا ایران به یک کشور در آستانه هسته ای تبدیل شود و موانع بین المللی را از جلوی پای این کشور برداشته است. این یک تغییر بنیادی است.

چند پیشنهاد

فارغ از این که کنگره چه واکنشی نسبت به توافق خواهد داشت، دولت آمریکا نیاز به روبه رو شدن با نگرانی ها اعراب دارد، آنها به جای برنامه هسته ای ایران بیشتر بر سیاست های منطقه ای این کشور تمرکز کرده اند. کنگره هم به نوبه خودش باید با توجه به دو موضوع این توافق را تصویب کند.

اول: روش های بازرسی نیاز به تقویت بیشتری دارد و باید بازرسی های آزادانه تری صورت بگیرد. کنگره همچنین باید بر روی اصلاح سیستم بازگشت فوری تحریم ها در صورت نقض توافق توسط ایران دقت بیشتری کند.

دوم: کنگره باید توافق را با پیش زمینه ژئوپولیتیک منطقه و سیاست داخلی ایران بررسی کند. کنگره باید موافقت با توافق را منوط به برنامه موثر دولت در زمینه مهار هژمونی منطقه ای ایران و میانه رو تر شدن بیشتر این کشور کند.

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند  

انتشار اولیه: شنبه 27 تیر 1394 / انتشار مجدد: یکشنبه 4 مرداد 1394