اعراب بازنده بزرگ توافق هسته‌ای

دیپلماسی ایرانی: ایرانی ها از توافقی که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه شان با 1+5 امضا کرد، خوشحالند و آن را به فال نیک گرفته اند، البته حق هم دارند که خوشحال باشند، صرف نظر از شروط سختی که قدرت های بزرگ جهانی برای آنها وضع کرده است و عاملا مانع از رسیدن آنها به بمب هسته ای می شود، بعد از 34 سال که از عمر انقلاب اسلامی ایران می گذرد و در سایه اتفاقات خطرناکی که در دو جهان عربی و اسلامی رخ داده است، می توان گفت از حالا به بعد تنش های سیاسی میان ایران و غرب رو به پایان است. ایران به سمت عادی سازی روابط با غرب حرکت کرده و اکنون به توافقی رسیده است که مشروعیت آن را به رسمیت می شناسد و غرب پذیرفته که نفوذ منطقه ای را با آن تقسیم کند.

با خواندن دقیق توافق نامه می توان دریافت که نوعی از استراتژی سیاسی طولانی مدت با ایران در آن نهفته است، دنیا رفته رفته می رود تا از صفحه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری سابق ایران با آن حالت تهاجمی و اظهارات جنجال برانگیزش، عبور کند و بپذیرد که ایران چند قطبی است و رهبری ای را بالای سر خود دارد که همه به آن وفادارند. اکنون دنیا می خواهد با رئیس جمهوری که بهتر می تواند وجهه ایران را به جهانیان نشان دهد، کنار بیاید.

برای رسیدن به این توافق ایران با برگه های بسیاری بازی کرد، همچنین از برگه هایی که از اشتباهات ایالات متحده امریکا و هم پیمانان غربی اش بعد از اشغال افغانستان و عراق به دست آورد، نهایت استفاده را کرد و در عین حال از اشتباهات حکومت ها و سازمان های عربی که نه قطب و نه وزنه ای در جهان و منطقه دارند و نه استراتژی حقیقی و روشنی که بتواند مخاطراتی که بر منطقه سایه انداخته است، مقابله کند، نهایت استفاده را ببرد.

مسائل بسیاری وجود دارد که در این توافق نه اشاره ای به آن شده و نه غرب اصولا به فکر آن است. آن چه تنها مورد اهتمام غرب است، ممانعت ایران از دستیابی به بمب هسته ای است.

مسائل بسیاری مطرح است که قلب اعراب و مسلمانان را به درد آورده است و هیچ توجهی به آنها نمی شود. مثلا درگیری های سنی و شیعه که جوامع عراق و سوریه و لبنان را متشنج کرده و معلوم نیست چه سرانجامی در انتظار آنها است.

به هر حال در ژنو توافق بزرگی حاصل شده که می تواند باعث حل بسیاری از مشکلات دیگر منطقه نیز بشود، در این توافق اثری از نگرانی کشورهای اصلی عربی نیست. عربستان سعودی که استراتژی خود را به حمایت سیاسی و مالی در مصر با هدف احیای نظام حسنی مبارک از طریق نهادهای نظامی مصری متمرکز کرده، تعریفی جدید در اولویت های دیپلماسی خود به وجود آورده که باعث شده است تا از عرصه سیاسی جاری در منطقه و جهان دور شود. احزاب اسلامی سیاسی و هم پیمانان منطقه ای آنها به ویژه ترکیه و قطر نیز در وضعیتی نیستند که بخواهند اعمال قدرت کنند. مصر که دیگر وزنه تاریخی سابق خود را ندارد و بعد از سقوط محمد مرسی، رئیس جهوری منتخب و تراکم اشتباهات سیاسی در داخل و خارج، فعلا جایگاهی در معادلات منطقه ای ندارد و مورد غضب جامعه جهانی است.

برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که این توافق عملا موجب شکل گیری پیمانی امریکایی – ایرانی با سرپوش روسی به حساب منطقه عربی شبیه آن چه در عراق دیده ایم برای دیگر نقاط منطقه مثل سوریه، لبنان و غیره خواهد شد. به این ترتیب که از این به بعد ما شاهد استفاده از ابزارهای ایران در منطقه برای تعریف معادلات سیاسی خواهیم بود. به ویژه که پس از خلع سلاح شیمیایی سوریه تا اندازه ای رضایت اسرائیل نیز جلب شده است. با توجه به ناتوانی کشورهای عربی از طراحی و ایجاد توافق استراتژیک منطقه ای و بین المللی احتمال وجود چنین سناریویی بسیار ممکن و واقعی است.

یکی دیگر از تاثیرات توافق ژنو احتمال سقوط قیمت نفت است. در صورتی که قیمت نفت فقط 20 دلار از قیمت فعلی اش در هر بشکه کاسته شود، عربستان به تنهایی 72 میلیارد دلار زیان متحمل خواهد شد.

به رغم این که اسرائیل از وقوع این توافق راضی نیست و امضای آن را محکوم کرده است، اما غرب به هر آن چه می خواست رسید و ایران نیز توانست به حق خود برسد، در این میان این اعراب بودند که به این جشن دعوت نشدند و حتی از غنایم آن هم چیزی به آنها نرسیده است.

منبع: سرمقاله القدس العربی؛ دوشنبه 25 نوامبر 2013

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11