ابتدا الجزایر باید عذرخواهی کند

دیپلماسی ایرانی: "خاطرات سیاسی" مجموعه برنامه هایی است که شبکه العربیه از نیمه های اکتبر سال 2011 روزهای جمعه پخش آن را آغاز کرده است. در این برنامه، طاهر برکه، روزنامه نگار و خبرنگار لبنانی العربیه با چهره های سیاسی مطرح دنیا مصاحبه هایی را انجام می دهد که عموما بازگوکننده خاطرات آنها در دوران قبول مسئولیتشان است. خاطراتی که با همراهی و تعاملشان با رهبران سیاسی مختلف جهان همراه است.

طاهر برکه، یکی از مصاحبه هایش را با برنار کوشنر، وزیر امور خارجه اسبق فرانسه انجام داده است. چهره ای که علاوه بر سیاستمداری از جمله روشنفکران مشهور فرانسه و اروپا نیز محسوب می شود. برنار کوشنر متولد 1939 در آوینیون فرانسه است. پدرش یهودی و مادرش پروتستان است. همسرش کریستین اوکرانت، یکی از روزنامه نگاران مشهور فرانسوی است. کوشنر تا سال 1966 عضو حزب کمونیست فرانسه بود اما در این تاریخ از این حزب اخراج شد و از همین جا بود که فعالیت های ضدکمونیستی اش را نیز آغاز کرد. در سال ۱۹۷۱ سازمان پزشکان بدون مرز را بنیان نهاد اما براثر اختلاف با رئیس آن، سازمان دیگری به نام پزشکان دنیا را راه اندازی کرد. در سال ۲۰۰۳ از حامیان براندازی صدام حسین بود. او مدتی را در حزب سوسیالیست نیز عضو و از طرفداران خانم سگولن رویال بود اما بعدا از آن حزب نیز اخراج شد. تحصیلاتش علوم پزشکی است و متخصص بیماری های داخلی است. از آوریل ۱۹۹۲ تا مارس ۱۹۹۳ وزیر بهداشت و از می ۲۰۰۷ تا نوامبر ۲۰۱۰ وزیر امور خارجه فرانسه بوده است. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این سلسله مصاحبه ها را منتشر کند. اکنون چهارمین بخش از این مصاحبه ها پیش رویتان قرار می گیرد:

واقعیت این است که الجزایر سفر رسمی شما را لغو کرد، سفری که بنا بود در 2010 انجام شود. با توجه به تنش های این چنینی و اگر این مساله واقعا دلیل اصلی اختلاف های موجود باشد و این که وقتی شما گفتید روابط شما با الجزایر زمانی بهبود می یابد که نسل فعلی از قدرت کنار برود، آنها اقدام به لغو سفر شما کردند. یعنی اظهاراتی از این دست باعث شد تا تنش در روابط تشدید شود.

نه آن طور که تو گفتی نبود. شاید چنین مسائلی مطرح شد و آنها به این دلیل از سفر من استقبال نکردند. من نگفتم که باید منتظر باشیم تا یک نسل کامل عوض شود. آن چه منظور من بود این بود که منتظر شویم دوره یک نسل به پایان برسد تا بتوانیم امور را به خوبی بفهمیم. من نگفته بودم یک نسل به طور کامل از وجود حذف شود (با خنده).

اما این بدان معناست، یعنی از ناحیه دیگر، شما تغییر نسل ها را در الجزایر تعقیب می کنید تا جنایت های فرانسوی ها در حق الجزایری ها فراموش شود.

بله، بله. از ناحیه ای بله. اما از ناحیه ای دیگر تشابهی میان دو ملت فرانسه و الجزایر از لحاظ فرهنگی وجود دارد. الجزایری های بسیاری در این جا در فرانسه زندگی می کنند که بیشتر آنها شناسنامه فرانسوی دارند. از سوی دیگر عناصر نفرت و درد  وجود دارد که هم زمان هم دو ملت را به هم جذب و از هم متنفر می کند. از این رو باید کمی منتظر شویم، اما قطعا درباره من، سفرهایی که نیکولا سارکوزی انجام داد و تصور می کنم پرزیدنت اولاند نیز انجام خواهد داد باعث بهبود این وضعیت خواهد شد. روابط من با مراد مدلسی بسیار خوب بود به گونه ای که با یکدیگر به عنوان وزرای امور خارجه کارهای بسیاری در فضاهای بی نهایت دوستانه و خوب برای ایجاد اتحادیه کشورهای همسایه دریای مدیترانه انجام دادیم. و او دوست من است.

فعالیت های تو مشهور است. یعنی برای جهانیان در زمانی که شما وزیر بودی معروف است که چه کارهای مفیدی انجام دادی. اما تا کجا می توانی بگویی که وقتی شخصی سمتی حساس مثل وزارت امور خارجه را بر عهده می گیرد، همان طور که تو گرفتی لازم است که از لباسی که همیشه به تن می کرده و عقایدی که داشته خارج شود. مثلا باید از برخی خواسته ها و التزاماتش بگذرد. از خلقیاتی که برای خود دارد تا مبادی اعتقادی ای که بر اساس آنها رفتار می کرده است، از همه اینها برای منصبش بگذرد؟

بله، لازم است انسان بسیاری از هشدارها را جدی بگیرد و بسیاری از کارها را انجام ندهد و بسیاری از حرف ها را نزند. اما منصب وزارت از شانس بد شاید هم شانس خوب، نیازمند استفاده از زبان دیپلماسی است. اما این بدان معنا نیست که انسان هیچ نظری نسبت به چیزی که می گوید ندارد. بلکه باید درایت کامل در اموری که می تواند حساسیت برانگیز باشد، داشته باشد. وقتی که ما درباره حقوق بشر صحبت می کنیم، آیا یک مبارز می تواند همان زبانی را استفاده کند که وقتی وزیر امور خارجه است، استفاده می کند؟ این غیر ممکن است. همیشه تلاش می کنیم که امور را به گونه ای هدایت کنیم که حقوق بشر رعایت شود. خیلی راحت می توان تظاهراتی در خیابان های پاریس ترتیب داد، راحت تر از آن که فعال و پویا در منصب وزیر امور خارجه باشی.

آیا این به معنای دست کشیدن از اعتقادات به خاطر حفظ منصب نیست؟

ارتباطی به دست کشیدن از اعتقادات ندارد. اما غالبا آن چه باعث می شود که چنین اتفاقی بیفتد این است که حداقل رجوعی به اعتقادات نمی شود، استفاده از اصول و مبادی می تواند انسان را از بسیاری از سختی ها رها کند. وقتی که انسانی بر کشوری حکومت می کند باید به فکر مصالح کشورش باشد، نمی توان این موضوع را منکر شد، در غیر این صورت امور به مشکلات و سختی های بسیاری بر می خورد. در پاسخ به سوالت باید بگویم بله باید با توجه به هشدارها از برخی اصولش صرف نظر کند.

اجازه بده تصور کنیم که فرانسه امروز قبول کرد از الجزایر عذرخواهی کند، چه خواهد شد؟ چه اموری باید فراهم شود تا چنین اتفاقی بیفتد؟ چرا این قدر این مساله را رد می کنید؟

من شخصا به مزیت های چنین کاری توجه می کنم. چنین اتفاقی به شیوه مطالعه شده ای حاصل نخواهد شد. عذرخواهی کلمه مناسبی نیست. ما از وضعیتی صحبت می کنیم که بر ما تحمیل شده است. ما متاسفیم که به وقتش سیاستی را مشابه سیاست تونس و مغرب و جاهای دیگر در مورد الجزایر پیش نگرفتیم. در آن صورت پایان دادن به استعمار به شیوه ای بسیار ملایمتر می گرفت و کمتر خونین می شد.

آیا به عنوان یک فرانسوی، به عنوان یک فعال حقوق بشر و نه یک وزیر امور خارجه اسبق، می توانی الآن از الجزایری ها عذرخواهی کنی؟

آیا چنین کاری باعث می شود که الجزایری ها از کسانی که کشته اند نیز عذرخواهی کنند؟ از سوی دو طرف افراد بسیاری کشته شده اند. این حالتی از جنگ است. آیا در جنگ انسان بابت جنگ عذرخواهی می کند؟ دو طرف در جنگ شرکت داشته اند. آیا اعضای حزب جبهه آزادیبخش ملی از جریان های دیگر که با آنها برخورد کردند، عذرخواهی می کنند؟ یا این که منتظر شویم زمان بگذرد و بعد درباره آن چه رخ داد، صحبت کنیم.

بنابر این تو عذرخواهی را رد می کنی مگر این که مشابه همان عذرخواهی را از الجزایری ها بگیری؟

نه نباید امور متوجه یک جهت باشد. مشکل عذرخواهی به نظر من باعث می شود تا تعامل با این امر با ذهن باز به صورت جدی ای به مشکل بر بخورد. اگر دو طرف بتوانند از آن چه رخ داد ابراز تاسف کنند امور بسیار بهتر پیش خواهد رفت.

ادامه دارد...