هیچ کس به گزینه نظامی فکر نخواهد کرد

دیپلماسی ایرانی: سال گذشته سایت دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، روزنامه نگار و نویسنده مشهور و از چهره های مشهور فرهنگی لبنانی را که جوایز متعددی در زمینه های مختلف روزنامه نگاری و فرهنگی به دست آورده است که به طور مرتب در روزنامه النهار لبنان منتشر می شدند، ترجمه و منتشر کرد که همگی آنها در آرشیو دیپلماسی ایرانی در دسترس هستند. این یادداشت ها عموما درباره تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بودند که نعوم در سفرش به ایالات متحده امریکا که هر ساله انجام می دهد در دیدارش با مقام های مختلف امریکایی که برخی از آنها سابقه طولانی در دستگاه سیاست خارجی امریکا داشته اند و شماری نیز همچنان در این دستگاه مشغول به کارند، در میان گذاشته بود. نعوم نامی از این افراد نمی آورد ولی سمت همگی آنها را یاد می کند، از این رو خواننده می تواند حدس بزند که فرد مورد اشاره چه کسی است یا این که از لحاظ تاثیرگذاری در سیاست خارجی امریکا از چه اهمیتی برخوردار است و یا این که چه اطلاعات پشت پرده ای را می داند که کمتر ردی از آنها در رسانه ها دیده می شود. یکی دیگر از نکات مورد اهمیت این یادداشت ها به روز بودن آنها و هم زمانی شان با تحولات خاورمیانه است. خاورمیانه ای که از سال 2010 به بعد و با آغاز بهار عربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. ویژگی دیگر این یادداشت ها حالت گفت وگو بودن آنها با مقام های امریکایی است که جذابیت بیشتری به آنها می دهد.

امسال نیز نعوم همانند سال های گذشته در همان زمان همیشگی به ایالات متحده امریکا رفته و مشابه همان گفت وگوها را انجام داده است و اکنون که به لبنان بازگشته این یادداشت ها را یک به یک در روزنامه النهار منتشر کرده است. دیپلماسی ایرانی نیز به رویه سال گذشته تلاش می کند، همگی این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. در این جا چهل و پنجمین بخش از این سلسله یادداشت ها پیش رویتان قرار می گیرد:

از یکی از دیپلمات های فعال ترکیه در نمایندگی این کشور در نیویورک درباره منطقه به ویژه سوریه پرسیدم. گفتم انتظار داری وضعیت سوریه به کجا برسد؟ گفت: «از ابتدا فکر می کردم که اوضاع سوریه تا آن اندازه دگرگون شود که به یک جنگ داخلی برسد. سال های اولیه اش دقیقا مثل سال های اولیه جنگ های لبنان بود. اسلام گرایان نیز از بهار عربی استفاده می کنند تا جهان عرب را به راه اسلامی شدن بکشانند.» بعد نظر داد: «قضیه فلسطینی اساس همه این مسائل است. چاره ای نیست جز این که راه حلی برای آن یافت شود.»

جواب دادم: «این صحیح است. در گذشته هم این موضوع ضروری بود و امروز هم ضروری است. باید اسلام گرایان پرچم این قضیه را بعد از این که همه شاخ و برگ پیدا کردند، برافراشته نگه دارند.»

پرسید: «درباره کردها چطور؟» جواب دادم: «من نظری دارم که امیدوارم زیاد متعجبت نکند. ملتی است که از قدیم چه در عراق چه در ترکیه ستم های بسیاری را متحمل شدند. من نمی دانم ترک ها می خواهند با آنها چه کنند. نباید این قدر در حق آنها بی انصافی شود.»

همچنین پرسید: «مسیحی ها چطور؟ اطلاعات ما نشان می دهد که مسیحیان سوریه و لبنان طرفدار نظام بشار اسد هستند.» جواب دادم: «جزئیات این اطلاعات صحیح است. آنهایی که کنار بشار اسد می ایستند از اسلام اصولگرای تکفیری می ترسند و اعتمادی به این مساله ندارند که وضعیتشان در نظام اصولگرای اسلامی بهتر از وضعیتشان در نظام اسد خواهد بود. با علم بر این که وضعیتشان در نظام اسد نیز به گونه ای نیست که نقشی عملی در تصمیم گیری های ملی داشته باشند.» به ویژه درباره مسیحیان لبنان پرسید؟ جواب دادم: «آنها چند دسته اند. یک گروه با بشار هستند، عده ای دیگر هم با مخالفان او. اما این مساله باعث نمی شود که مسیحیان در اعماقشان احساس ترس نکنند. ترس آنها از اقلیت بودن است. این ترس زمانی از بین می رود تا مفهوم اقلیت ها دیگر هیچ وقت استفاده نشود و برای آنها برابری ای همانند همه شهروندان یک کشور واحد با میهن واحد در نظر گرفته شود.»

نظر داد: «اقلیت ها قبل از هر چیزی اهمیت دارند برای همین باید از آنها حمایت کنیم و آنها را مطمئن سازیم. بعد از آن می توان کار ساخت یک کشور یکپارچه را آغاز کرد. کشور متنوعی که باید وحدتش از بین نبرد یا تهدیدی برای وحدت آن وجود نداشته باشد.»

پرسیدم: «نظرت درباره روسیه چیست؟» جواب داد: «ترک ها چیزی از جنگ سرد سیاسی با روسیه رت لمس کردند. و تو می دانی منظور از جنگ سرد چیست. می دانی که منظور جنگ یا جنگ های نیابتی رسیدن به هدف نفوذ و تجزیه منطقه یا جغرافیای آن است.»

پرسیدم: «آیا روسیه موضع تایید کننده خود از بشار اسد و نظام او در شورای امنیت را حفظ خواهد کرد؟» جواب داد: «شاید در خلال جلسات این شورا و بر سر مطالعه تصمیم های مرتبط با قضایای انسانی برخی مواضع خود را تعدیل کند. اما در مسائل اصلی قطعا تعدیلی در کار نخواهد بود. روسیه به دلایل نظامی، تجاری و اقتصادی در کنار اسد ایستاد، همچنین به این گمان که او سقوط نمی کند و مخالفان نمی توانند او را سرنگون کنند. به هر حال، هیچ کس گزینه نظامی را برای سوریه تجویز نخواهد کرد. باید منتظر بمانیم و ببینیم چه می شود. ما به اعراب اعتماد کردیم و خواستیم مواضع کشورهای جهان و شورای امنیت و ناتو را بدانیم، بعد از آن فهمیدیم که دخالت نظامی فایده ای ندارد. شاید آتش بسی برای خشونت ها حاصل شود.»

نظر دادم: «من نمی فهمم قرار است چه چیز حاصل شود. آتش بس میان چه کسی با چه کسی؟ آن جا عده ای تروریست وجود دارند اما اقلیت هستند. قرار است چه پیش آید.» گفت: «چه می شود کرد؟ ما هر چه در توان داشتیم انجام دادیم، تلاش هم کردیم مواضع مجموعه "بریکس" را هم در شورای امنیت تغییر دهیم اما نشد. آنها در شورای امنیت قطعنامه ها را وتو کردند. ما هر کار در توان داشته باشیم برای سوریه و مردم آن انجام می دهیم.»