نیت، حذف تدریجی تهران است

دیپلماسی ایرانی: 24 ساعت پیش خبرگزاری رویترز اعلام کرد که صادرات نفت جمهوری اسلامی در ماه جاری میلادی، دسامبر، نسبت به ماه پیش از آن تا «نزدیک به ۲۵ درصد» کاهش پیدا کرده و به کمترین میزان از زمان اعمال تحریم ها می رسد.بر اساس این گزارش صادرات نفت خام ایران که در ماه گذشته، به «یک میلیون و ۸۰ هزار بشکه» در روز رسیده بود، در ماه دسامبر، به «۸۳۴ هزار» بشکه در روز سقوط خواهد کرد.به دنبال اعمال تحریم های نفتی علیه ایران، جمهوری اسلامی برای صادرات نفت با مشکلات عدیده ای مواجه شد و در نتیجه فروش نفت ایران شاهد کاهش قابل توجهی شد.در کنار این تحریم ها، دیوید کوهن، معاون امور مبارزه با جرایم مالی و تروریسم در وزارت خزانه داری آمریکا، روز پنج شنبه، ۱۶ آذرماه، گفت که از ۱۸ بهمن ماه نیز تحریم های جدیدی به اجرا گذاشته خواهد شد که مانع دستیابی ایران به درآمدهای حاصل از تجارت نفت می شود.وی از این قانون به عنوان «تحریم قدرتمندی» یاد کرد که به گفته وی سرمایه مالی تهران را به شکل قابل توجهی کاهش خواهد داد.ایالات متحده در این مدت، ضمن اعمال تحریم ها علیه صنعت نفت ایران، به شرط کاهش میزان خرید نفتی از ایران، شماری از خریداران نفت ایران را از تحریم ها معاف کرده اما پیش شرط کاهش واردات نفت از ایران را برای آنها قرار داده است. دلایل کاهش صادرات نفت ایران، وضعیت خریداران نفت این کشور، استراتژی پشت پرده امریکا از این بازی نفتی و راهکارهای پیش روی تهران را با دکتر نرسی قربان،  تحلیلگر و کارشناس مسائل نفت و انرژی در میان گذاشتیم. متن این گفتگو به شرح زیر است:

بنابر گزارش خبرگزاری رویترز صادرات نفت ایران تا مرز 25 درصد  در ماه دسامبر کاهش یافته است.این کاهش صادرات در چه مسائلی ریشه دارد؟

به باور من کاهش صادرات نفت ایران دو دلیل  عمده دارد:
1.     تعدادی از کشورها که واردکنندگان اصلی نفت ایران بودند، این واردات را درصدی کاهش دادند تا با تحریم های امریکا روبرو نشوند
2.     دلیل مهم تر این است که سیستم پرداخت های حاصل از فروش نفت به ایران بر اساس تحریم های مالی با مشکل روبروست. بنابراین بیشتر کشورهایی که قصد پرداخت  پول به ایران از طریق بانک های مختلف دارند، با مشکلات زیادی روبرو هستند و تنها شاید دو یا سه بانک هستند که اجازه انجام این عملیات بانکی را داشته باشد.

در میان کشورهای وارد کننده نفت ایران کدام کشورها واردات خود را کاهش داده اند؟

چین، ژاپن، هند، کره جنوبی و ترکیه از جمله این کشورها هستند که واردات نفت خود را کاهش دادند تا همچنان بتوانند از معافیت تحریم امریکا برخوردار شوند. واشنگتن تاکنون بارها به این کشورها تذکر داده است که برای ابقا در لیست معاف شوندگان از تحریم های نفتی ایران باید واردات خود را کاهش دهند.

تحریم نفتی ایران در دو سال اخیر از سوی کشورهای غربی و امریکا  و البته متحدان منطقه ای آنها سیرصعودی بیشتری یافته است. دلایل نهفته در این فشارها بر بخش نفت و انرژی ایران را در چه می دانید؟

یکی از اهداف آنها این است که درآمد ایران را کم کرده و هدف دوم و مهم تر این است که آنها قصد دارند تا این فرایند در دوره زمانی و به شکل تدریجی اتفاق بیفتد. به عبارت دیگر کشورهای غربی با این فرایند تدریجی به دنبال جایگزین شدن نفت دیگر کشورها به جای ایران هستند.
اگر تولید دو میلیون بشکه نفت ایران یک مرتبه از بازار قطع می شد، بدون شک بر قیمت ها تاثیر عمده ای می گذاشت. در حالیکه امریکا سعی می کند با معافیت دادن به برخی از کشورها و یا اعمال سیاست های اینچنینی در همین راستا ایران را  کم کم از گردونه کشورهای صادر کننده نفت خارج کند و از سوی دیگر اثر آن نیز بر قیمت نفت آشکار نشود. همانطور که شاهد هستید حدود یک میلیون بشکه نفت ایران از بازار کم شده و  قیمت ها افزایشی در بر نداشته است.

امریکا از تحریمی سخن می گوید که بر اساس آن  مانع از خروج درآمد نفتی ایران از کشورهایی شود  که به آنها نفت فروخته می شود. تبعات این تحریم برای ایران چه خواهد بود؟

این تحریم ها بازهم به این مساله بر می گردد که صنعت نفت و گاز ایران را در فشار قرار دهند. به عنوان مثال کشور هند یا چین هر نوع ارز خارجی که در اختیار ایران در مقابل خرید نفت قرار می دهند، ایران می تواند هر نوع کالایی را که مورد نیاز است، خریداری کند. اما با تحریم جدید امریکا برای ایران این محدودیت را ایجاد کرده اند که با آن ارز خارجی تنها می تواند از همان کشوری که از ایران نفت خریداری کرده، کالای مورد نیاز خود را تهیه کند. این در حالی است که بسیاری از تجهیزات و یا کالایی که ایران نیاز دارد را این کشورها ندارند، در نتیجه در صورت اعمال این تحریم فشار مضاعفی ایجاد و اجناس خریداری شده، محدود می شوند. در نهایت این فرایند بر صنعت نفت و گاز و برق کشور تاثیرگذار خواهد بود.

بسیاری از تحلیل گران داخلی و البته عده ای نیز در خارج از ایران ادعا می کنند که تهران تا به امروز توانسته با توسل به ابزارهای مختلف به نوعی تحریم ها را دور بزند. با این مصداق موافق هستید؟

خیر. اینکه شما می گویید ایران توان دور زدن تحریم ها را داشته، نمی توان گفت که کاملا هم موفق بوده است. به دلیل آنکه تولید نفت ایران از دو میلیون بشکه به یک میلیون کاهش پیدا کرده است.

بخش خصوصی چه نقشی می تواند در فروش نفت ایفا کند؟

به باور من این روندی که آغاز شده و همه به دنبال این هستند تا نفت خرید و فروش کنند، کارساز نخواهد بود. آنچه که من حدود شش ماه پیش، پیشنهاد کردم رویکرد دیگری بود  که بدهی های دولت به بخش خصوصی در صنعت نفت و برق به صورت محموله های نفتی در اختیار آنها قرار داده شود. به معنای دیگر بدهی های این شرکت ها پاک شده و در مقابل به آن محموله نفتی اعطا شود. شرکت های بزرگی که در زمینه نفت و گاز فعال هستند راه هایی را پیدا خواهند تا آنچه که به آنها داده شده در خارج از ایران نقد کنند. این فرایند هم میزان محدودی خواهد بود و در نهایت هم نشان می دهد که آیا این عملکرد قابل اجراست یا خیر. اگر این عمل شدنی و قابل اجرا بود دولت می تواند آن را توسعه دهد. اما اینکه هر شرکتی نفت بفروشد، شدنی نخواهد بود و در نهایت به رانت خواری و مسائلی از این قبیل منجر خواهد شد.
بنابراین به طورخلاصه باید گفت راه حل صحیح تر این بود که  ابتدا شرکت هایی که از دولت طلب دارند در ازای طلب خود  محموله نفتی تحویل بگیرند  و در صورت موفقیت خود آنها برای فروش و تبدیل آن به ارز تلاش کنند. با این روند چنین شرکت هایی زنده می ماندند، در حالیکه با رویه کنونی در حال ورشکستگی هستند.
اگر این روند نتیجه مثبتی دریافت می کرد، توسعه داده می شد، به دلیل آنکه معامله  این محموله درسطح کوچکی انجام می شود. در نتیجه اگر موفق بود صادرات از این طریق می تواند افزایش پیداکند  و اگر هم نتیجه منفی بود که این بدهی ها داده شده و این روند را ادامه نخواهند داد.

پیش بینی شما از صاردات نفت ایران چیست؟ آیا ممکن است صاردات نفت ایران به روزی کمتر از یک میلیون بشکه هم برسد؟

بله، با وجود افزایش تحریم ها و فشارها احتمال دارد که به زیر یک میلیون بشکه هم برسد. به باور من نقشه و توطئه ای در این زمینه وجود دارد که به تدریج صادرات نفت ایران را کم کرده و فشارها را افزایش دهند تا در نهایت کشورهای دیگری همچون عربستان و عراق تولید خود را افزایش دهند. اگر این روند یک مرتبه انجام می شد، عملی نبود. اما امروزه با این نقشه، چنین طرحی درطول یک سال انجام شده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

یکشنبه 19 آذر 1391 / بازانتشار:چهارشنبه 22 آذر 1391