شورای امنیت به کمک کوفی عنان آمد

دیپلماسی ایرانی: بعد از یک سال بی نتیجه ماندن هر قطعنامه پیشنهادی در مورد سوریه در شورای امنیت، روز گذشته شورای امنیت بالاخره توانست در مورد یک قطعنامه در مورد سوریه که بحث فرستادن ناظران بین المللی به سوریه را مد نظر قرار می داد به توافق برسد. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با حسین شیخ الاسلام، سفیر پیشین ایران در سوریه بررسی کرده است:

پیش نویس قطعنامه ای را که بعد از شروع طرح کوفی عنان به شورای امنیت ارائه شده است چگونه ارزیابی می کنید؟

پیش نویس دارای مشکلاتی بود. یکی از مشکلات این بود که به حکومت سوریه و نیروهای معارض به صورت متوازن نگاه نمی کرد و بیشتر سعی داشت مسئولیت را به گردن دولت سوریه بیندازد. علاوه بر این که پیش داوری هایی هم درباره میزان همکاری دولت سوریه با کوفی عنان کرده بود. البته به نظر می رسد قطعنامه ای که در نهایت تصویب شد تا حدی اصلاح شده است.

آیا این اقدام می تواند در کیفیت اجرای طرح کوفی عنان موثر باشد؟

حتما همین طور است. به این دلیل که اگر ناظران صادقانه انتخاب شوند و صادقانه وظایف خود را انجام دهند می توانند به درستی تشخیص دهند که چه کسی آتش بس را نقض می کند و این می تواند در چگونگی پیگیری کار موثر باشد. در واقع غربی ها، امریکایی ها و اسرائیلی ها و عربستان و قطر که به دنبال درگیری داخلی در سوریه بودند تمایل داشتند این درگیری ها ادامه یابد تا زمینه برای مداخله نظامی  شورای امنیت فراهم آید. تا از این طریق خط مقاومت تضعیف شود و برای اسرائیل محافظی ایجاد شود. بنابراین آن ها تمایل ندارند که آتش بس ادامه پیدا کند. چون ادامه آتش بس به معنای شکست آن ها است. بسیاری از آن ها معتقد بودند که بشار اسد باید ساقط شود و هنوز هم بعضی از آن ها مانند خانم کلینتون بر این اعتقادند.

در هفته گذشته کوفی عنان به ایران سفر کرد و با مقامات ایرانی دیدار کرد. نگاه ایران به طرح کوفی عنان چگونه است و این نگاه چطور به او منتقل شده است؟

ما قسمت هایی از این طرح را که از دو طرف درخواست می شود خشونت را متوقف کنند قبول داریم. ایران به دو مسئله اعتقاد دارد. اول این که باید خشونت ها متوقف شود و ثانیا اصلاحات ادامه پیدا کند. سوریه از گذشته تا به حال در جنگ با اسرائیل بوده است و مقررات فوق العاده ای در این کشور جاری بوده که مانع از انجام اصلاحات در این کشور شده است. البته آقای بشار اسد اصلاحات را شروع کرده و باید فرصت داد که این اصلاحات به نتیجه برسد. اصلاحاتی که در قانون اساسی سوریه اعمال شده است و قدرت را از انحصار یک حزب خارج کرده بسیار مهم است. قانون احزاب و انتخابات نیز تغییر کرده است.

در ماه آینده نیز شاهد یک انتخابات در سوریه خواهیم بود. باید همه اهل سوریه اعم از دولت و معارضه تلاش کنند که فضای مناسبی ایجاد شود و انتخابات صورت گیرد تا یک مجلس مردمی از تمام اقشار مردم ایجاد شود.

شما به بحث انتخابات پارلمانی اشاره کردید. به نظر شما با توجه به نزدیک بودن زمان برگزاری انتخابات پارلمانی و اصلاحاتی که در قانون انتخابات ایجاد شده، دولت تا چه حد می تواند به تعهداتی که به اجرای طرح کوفی عنان داده پایبند بماند؟

ببینید این گونه نیست که همه ملت سوریه ضد آقای بشار اسد باشند. تعدادی از مردم طرفدار آقای بشار اسد هستند، تعدادی از مردم با معارضه همراهند و عده زیادی هم در این میان در ابهام به سر می برند. هیچ کس نمی تواند بگوید آن تعداد از مردم که مخالف بشار اسد هستند بیشتر از کسانی است که موافق او هستند. مخالفین بشار اسد یک اشتباه اساسی کردند و آن هم این بود که از خارجی ها کمک و پول و اسلحه گرفتند و این اسلحه را علیه ارتش سوریه استفاده کردند. بدتر از این با بمبگذاری های کور یک تروریسم بدی را ترویج کردند. اگر این افراد در میان مردم پایگاه هم داشتند، با این اقدامات این پایگاه را از بین برده اند. آیا می توان مزدوری عربستان و قطر را کرد و گفت برای ملت سوریه کار می کنم؟

ملت سوریه از معارضه زده شده اند. علی الخصوص که القاعده هم در کنار معارضه قرار گرفت و بمبگذاری های کوری انجام داد که منجر به کشته شدن بسیاری از مردم بی گناه در سوریه شد. این ها اشتباه هایی است که معارضه کرده و الان معلوم نیست که اساسا جایگاهی در بین مردم داشته باشد. البته بخشی از معارضه هم از ابتدا دست به اسلحه نبرده و مسالمت آمیز برخورد کرده، این معارضه اگر در انتخابات شرکت کند، می تواند جایگاهی هم در آرا به دست آورد. اما معارضه در این مدت اشتباهات زیادی کرده است. به جای این که وارد مذاکره با حکومت شود و از قدرت چانه زنی مردمی خود استفاده کرده و کاری کند که در اصلاحات مردمی بشار اسد، سهمی داشته باشد، متاسفانه کنار کشیدند و الان هم اصلاحات کاملا به نفع دولت سوریه است.

بشار اسد اعلام کرده است که هر حزبی می خواهد می تواند بر اساس قانون جدید احزاب در انتخابات شرکت کند. البته درست است که زمان کمی تا انتخابات باقی مانده است. اما باز هم می توان با کمک آقای کوفی عنان و رایزنی با دولت فرصت تمدید شود. راه حل برای بازگشت آرامش به سوریه وجود دارد. اما مسئله این است که معارضه تصمیم بگیرد که در روند سیاسی شرکت کند. هنوز مطمئن نیستم که اگر معارضه هم اسلحه را کنار بگذارد، قدرت های بیرونی نیز کوتاه خواهند آمد یا نه.

به نظر شما طرح آقای عنان می تواند قرین موفقیت باشد و در میان مدت شاهد خاتمه بحران در سوریه خواهیم بود؟

من فکر می کنم اگر همه همراهی کنند، بله؛ اگر نیروهای خارجی دخالت نکنند حتما این اتفاق خواهد افتاد.

نگاه معارضه به این طرح چگونه است؟

معارضه ای که ملی باشد و به خارج متکی نباشد و بر اساس منافع و مصالح سوریه تصمیم بگیرد و اقدام کند، با این طرح موافق است.

نکته ای لازم می دانید اضافه کنید؟

مهم این است که بر اساس خواست ملت سوریه و بدون دخالت خارجی و بر اساس قواعد دموکراسی، مسائل در سوریه حل و فصل شود. همه هم باید به این مسئله پایبند باشند. اصلاحاتی که آقای بشار اسد انجام داده باید ادامه پیدا کند و اجازه داده نشود که کشورهایی مانند عربستان و قطر و ترکیه باز هم در مسائل سوریه دخالت کنند. این کشورها هنوز هم سخنان خود را تکرار می کنند و این تصور را دارند که مسئله سوریه یک مسئله داخلی برای این کشورها است. این تصور تصور غلطی است.

ایران از ابتدا نیز با دخالت های خارجی در سوریه مخالفت کرد. بعد از ایستادگی ایران و به نتیجه نرسیدن قلدرمآبی خارجیان، چین و روسیه نیز اقدام مثبتی در شورای امنیت انجام دادند که اجازه داده نشود که سوریه به لیبی دومی تبدیل شود. به نظر من هر گونه خشونت و مسلح کردن افراد نه تنها به مردم سوریه ضرر می رساند بلکه به کسانی که این اقدامات را می کنند ضرر می رساند. اقوام داخل سوریه و ادیان این کشور در ترکیه امتداد دارند و این مسئله در صورت ادامه داشتن تشنج می تواند برای ترکیه مشکل آفرین باشد. من نمی دانم دوستان ترک ما بر اساس چه حسابی این اقدامات را انجام می دهند.