انجام مذاکرات باید در اولویت باشد

پانزده ماه پیش مذاکرات ایران و غرب در استانبول ترکیه با عدم نتیجه به پایان رسید و از آن زمان تاکنون مذاکره ای برقرار نبوده است. اساسا احیای این مذاکرات در حال حاضر از چه اهمیتی برخوردار است؟

در ابتدا باید بگویم که بحث هسته ای ایران تنها از طریق مذاکره قابل حل است و راه حل دیگری ندارد. دلایل زیادی برای این موضوع وجود دارد که من فقط به دو مورد آن اشاره می کنم. اول اینکه برای موضوع حساس و پیچیده هسته ای نمی توان از طریق اعمال فشار و زور راه حل پیدا کرد، لذا سیاست تحریم و استفاده از نیروی نظامی قطعاً راه حل عاقلانه و بادوامی نخواهد بود. ثانیاً ما در دنیایی که وابستگی متقابل کشورها به یکدیگر هر روز روشن تر می شود زندگی می کنیم و هیچ کشوری نمی تواند در اطراف خود حصار کشیده و هیچ توجهی به فضای موجود بین المللی و تبلیغات سوء علیه خود به عمل نیاورد. بنابراین برگزاری مذاکرات باید برای کشور ما از اولویت بالایی برخوردار باشد به ویژه در شرایط کنونی که دشمنان ملت ایران عزم خود را بیش از گذشته جزم کرده تا از طرق مختلف، تضییقات سیاسی و اقتصادی را علیه کشورمان اعمال کنند.

در روزهای اخیر بحث های زیادی در مورد مکان مذاکره به راه افتاده است؟ اساسا مکان این مذاکرات از چه اهمیتی برخوردار است؟ آیا مکان تاثیری در نتیجه مذاکرات دارد؟

به نظر من مکان مذاکرات در عین مهم بودن نباید اولویت اول طرفین مذاکره باشد. موضوع اصلی هر مذاکره دستور کار آن است. در صورتی که دستور کار به صورت دقیق تنظیم نشده و فضای آرام برای انجام مذاکرات به وجود نیامده باشد شما در بهترین مکان هم که مذاکره کنید نمی توان به نتیجه بخش بودن آن امیدوار بود. البته روشن است که طرفین مایلند در محلی که بی طرف است مذاکرات خود را برگزار کنند. ولی نقش کشور میزبان در ارایه محل جلسه و اقامت شرکت کنندگان و خدمات لازم و در صورت درخواست طرفین، ارایه مساعی جمیله خلاصه می شود و گرنه نقش بیشتری برای میزبان قابل تصور نیست.

برخی پیشنهاد کرده اند که این مذاکرات در کشورهای دوست ایران نظیر عراق،‌ سوریه و لبنان برگزار شود. این سه گزینه تا چه اندازه منطقی و امکان پذیر به نظر می رسند؟

محل مذاکرات باید مورد توافق طرفین باشد. اگر کشورهایی که ذکر کردید رسماً از طرف ایران مطرح شوند ومورد توافق طرف مقابل باشند که مشکلی نیست ولی به نظر من با توجه به شرایط فعلی سوریه، غیر ممکن بنظر می رسد مجموعه ١+٥ رضایت دهند مذاکرات در آن کشور برگزار شود. در مورد دو کشور دیگر باید منتظر ماند و دید نهایتاً تصمیم چه خواهد شد.

چرا این مذاکرات همانند مذاکرات سعدآباد در زمان آقای خاتمی، در ایران برگزار نمی شود؟

من نشنیده ام که ایران به عنوان یکی از محل های پیشنهادی طرفین مطرح شده باشد. از دید من علی الاصول نباید مشکل خاصی با برگزاری مذاکرات در ایران وجود داشته باشد، چنانچه همانطور که اشاره کردید سابقه چنین امری وجود دارد. البته واقعیت های موجود در روابط ایران با برخی کشورهای ١+٥ امکان چنین کاری را در شرایط فعلی دور از ذهن می سازد.

با توجه به اختلاف نظرهای بنیادین ایران و غرب، ‌چه امیدواری هایی برای به نتیجه رسیدن این مذاکرات وجود دارد؟‌ آیا در مواضع دو طرف مذاکره تغییری در مقایسه با مذاکرات استانبول ایجاد شده است؟

ببینید مشکل عمده غربی ها نداشتن جسارت لازم برای اعلام واقعیت هاست. آنها حتی پذیرفته اند که ایران از مرز هسته ای شدن گذشته است و این موضوع در اظهارات مقامات اسبق و کارشناسان کشورهای غربی به وضوح مورد اشاره قرار می گیرد. حالا این کشورها یا جرات ابراز آنرا ندارند و یا ملاحظات و فشارهای سیاسی آنها را از علنی ساختن این واقعیت منع می کند. این نقطه آغاز هر نوع رویکرد به موضوع هسته ای ایران است. اگر در این دور از مذاکرات، غرب واقعیت هسته ای شدن ایران را بپذیرد و بر این اساس درخواست های نامعقول خود همچون تعلیق غنی سازی را مطرح نکند و از طرفی ایران به طور جدی وارد مذاکرات شده و نسبت به پیشنهادات طرف مقابل عکس العمل لازم و مناسب را نشان دهد می توان امید داشت که این دور از مذاکرات با پیشرفت همراه باشد. از زمان مذاکرات دور قبلی در استانبول من درجه ای از واقع بینی را در هر دو طرف می بینم و این امر به ما این امید را می دهد که دور آتی مذاکرات ثمربخش باشد.

ترکیه در سالهای اخیر به نوعی میانجی گری مذاکرات ایران و غرب را انجام داده است. با توجه به بالا  گرفتن تنش میان تهران و آنکارا در روزهای اخیر،‌ آیا گرفتن این نقش از ترکیه برای ایران ضرری ندارد؟

ترکیه کشور همسایه ماست و باید بهترین روابط بین ایران و ترکیه وجود داشته باشد. البته دو کشور در خصوص کلیه موضوعات اشتراک نظر ندارند و این امر طبیعی است. از دید من دو کشور نباید بگذارند اختلاف نظرها در ارتباط با برخی مسایل در روابط دوجانبه تاثیر بگذارد. مواضع ترکیه در زمینه موضوع هسته ای ایران در مجموع مناسب بوده است. طرح دو سال پیش ترکیه و برزیل در خصوص تبادل سوخت که مورد انتقاد شدید غربی ها قرار گرفت و یا موضع گیری اخیر نخست وزیر ترکیه درباره غیر نظامی بودن برنامه هسته ای ایران پس از بازگشت به کشورش حاکی از بی طرفانه بودن موضع این کشور در موضوع هسته ای ایران است لذا از دید من ترکیه هنوز می تواند در این زمینه ایفای نقش کند.

همزمان با اوج‌گیری اظهارنظرها در رابطه با مذاکرات ایران با اعضای گروه 1+5 آقای البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است مشکلات پرونده هسته‌یی ایران تنها زمانی حل و فصل می‌شود که تهران و واشنگتن حاضر به نشستن پای میز مذاکرات دوجانبه باشند. این سخن تا چه اندازه درست است؟‌ به عنوان مثال به نظر می رسد تبدیل مذاکرات شش جانبه کره شمالی به مذاکرات کره شمالی با آمریکا نیز دستاورد بیشتری را به دنبال داشته است. آیا تبدیل مذاکرات ایران با 1+5 به مذاکرات ایران و آمریکا نیز نمی تواند راحت تر به نتیجه برسد؟

موضوع پرونده هسته ای کره شمالی با موضوع هسته ای ایران تفاوت های عمده ای دارد که مهمترین آن این است که کره شمالی دست به یک آزمایش هسته ای زده است در حالی که برنامه هسته ای ایران کاملاً صلح آمیز است. در ارتباط با نقش مهم آمریکا در مذاکرات، در عین اینکه نمی توان منکر این واقعیت شد ولی من موافق نیستم که پیشرفت در مذاکرات هسته ای منوط به انجام مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکاست. الان این آمادگی در هیچیک از دو کشور وجود ندارد که وارد مذاکرات دوجانبه شوند ولی به زغم من هردو مایلند که مذاکرات در چارچوب ١+٥ به پیش رود.