مجله هفته/ احمد شهید شهادت بدهد

دیپلماسی ایرانی: بلافاصله پس از انتشار خبر مربوط به تعیین گزارشگر ویژه حقوق بشر برای ایران، گزارش های مختصری نیز درباره سابقه اعزام گزارشگران ویژه به ایران منتشر شد تا ذهنیت ها برای آگاهی از سرنوشت احتمالی گزارشگر سوم آماده شود.

بسیاری از غربی ها و منتقدان وضعیت حقوق بشر در ایران معتقدند تعیین گزارشگر برای ایران کمی دیر انجام شد. برخی دیگر بر این باورند که نفس تعیین گزارشگر برای ایران کافی است و حتی اگر جمهوری اسلامی اجازه ورود او را ندهد، چیزی از کارکرد سمبلیک این کار و اهداف نهادهای حقوق بشری کم نمی کند و عدم ورود گزارشگر به ایران نیز نوعی تایید حرف منتقدان حقوق بشر درباره ایران خواهد بود.

این دسته دوم اعتقاد دارند که در جهان امروز و با گسترش ابزار اطلاع رسانی و نیز فعالیت گسترده شبکه های مجازی منتسب به مدافعان حقوق بشر در ایران، اطلاعات و مستندات زیادی در اختیار سازمان های بین المللی مرتبط قرار می گیرد و بنابراین تعیین گزارشگر ویژه صرفا یک حرکت نمادین و فشاری تازه بر جمهوری اسلامی بوده است.

غربی ها گفته اند ایران برای پذیرش گزارشگر ویژه سه چهار شرط تعیین کرده بود: "مسلمان بودن، مذکر بودن، غربی نبودن، عرب نبودن" با توجه به اینکه احمد شهید – گزارشگر معرفی شده – هر چهار شرط فوق را داراست، به نظر می رسد دست ایران برای عدم پذیرش او بسته باشد. با این حال فردای روز معرفی احمد شهید، یکی دو تن از نمایندگان و اعضای کمیسیون حقوق بشر مجلس به صراحت اعلام کردند که با همه احترامی که برای احمد شهید قائل اند، اجازه ورود هیچ گزارشگری را نمی دهند.

جریان هایی در داخل می گویند که می توان سمت و سوی مشخصی را برنامه ریزی کرد تا احمد شهید به ایران بیاید و در فضایی آرام و دور از تنش و سیاسی کاری، با او همکاری کرد تا منابع اطلاع رسانی غیررسمی و غیردولتی که عمدتا در اختیار مخالفان و منتقدان جمهوری اسلامی قرار دارد، مورد استناد گزارشگران قرار نگیرد یا دست کم کمتر مورد استفاده قرار بگیرد و حکومت بتواند راستی و صداقت گفته های خود را در قضایای مربوط به زندانیان سیاسی و مرگ برخی زندانیان و بازداشت روزنامه نگاران و دانشجویان و... بازگو کند و جلوی دروغ پردازی ها و اغراق های منابع مخالف را بگیرد.

به هرحال احمد شهید وزیر امور خارجه سابق مالدیو به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر برای ایران معرفی شده و منتظر تصمیم مقام های ایران است. فروردین ماه گذشته بود که شرکت کنندگان در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو با صدور قطعنامه ای به تعیین گزارشگری ویژه‌ برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران رأی دادند. این قطعنامه با ۲۲ رای موافق در مقابل هفت رای مخالف و ۱۴ رأی ممتنع به تصویب رسید. این نخستین بار است که شورای حقوق بشر سازمان ملل که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد، برای کشوری گزارشگر ویژه تعیین می کند. بریتانیا، فرانسه و برزیل جزو کشورهایی بودند که از این قطعنامه حمایت کردند ولی روسیه و چین به آن رای منفی دادند.

طی دو سال گذشته و پس از وقوع حوادث دلخراشی که پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران به وقوع پیوست، غربی ها از همه ابزارها و رسانه های خود برای تخریب وجهه ایران و نمایش سیمایی خشن و سرکوبگر از نظام استفاده کردند و سرانجام ادعاهایشان را درباره موارد نقض حقوق بشر به تصمیم گیری درخصوص تعیین گزارشگر ویژه منتهی کردند.

گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر، وظیفه بررسی دقیق و از نزدیک گزارش ها را برعهده خواهد داشت و خواهد کوشید با سفر به ایران و تماس با نهادهای حکومتی و منابع مستقل غیرحکومتی، صحت و سقم موارد ادعایی یا موارد ناگفته را کشف و بررسی کند.

در گذشته رینالدو گالیندوپل (۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳) و موریس کاپیتورن (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) به عنوان نمایندگان ویژه حقوق بشر سازمان ملل چند بار به ایران رفتند و گزارش های متعددی در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور تهیه کردند. به نوشته بی بی سی، در آن دوران روابط دولت ایران با نمایندگان ویژه سازمان ملل عموما پرتنش بود و گزارش های آنها ناخرسندی مقام های ایران را برمی انگیخت.

حالا در شرایطی که وضعیت سیاسی ایران بسیار متفاوت از سال های دهه 70 است و ادعاهای ریز و درشت بیشتری درباره نقض حقوق بشر در ایران مطرح است، موضع گیری های شفاهی از جانب برخی نمایندگان مجلس نشان می دهد که تمایل چندانی برای ورود گزارشگر به ایران وجود ندارد. زهره الهیان از اعضای کمیسیون حقوق بشر مجلس گفته است: "گزارشگر ویژه حقوق بشر از سوی سازمان ملل را نمی‌پذیریم چرا‌که اهداف پنهان و اغراض سیاسی پشت قطعنامه حقوق بشر علیه ایران را به خوبی می‌شناسیم. امروز امریکا و انگلیس و لابی صهیونیسم با حمایت از منافقین و ایرانیان فراری که خود را مدافعان حقوق بشر می‌دانند، تلاش دارند با فشار بر سیاستمداران و مجالس کشورهای اروپایی، اتحادیه اروپا و کنگره امریکا، ایران را ناقض حقوق بشر معرفی کنند. امریکا و انگلیس بدانند که مردم ایران بازی ‌آنها در خصوص حقوق بشر را نخواهند خورد و پذیرش گزارشگر ویژه حقوق بشر از سوی سازمان ملل برای ما پذیرفتنی نیست چرا‌که اهداف پنهان و اغراض سیاسی پشت قطعنامه حقوق بشر علیه ایران را به خوبی می‌شناسیم و جمهوری اسلامی تنها تعامل در یک رابطه متوازن را می‌پذیرد و زیر بار فشارهای سیاسی نخواهد رفت، هر چند که برای گزارشگر ویژه تعیین شده که وزیر خارجه سابق مالدیو فردی مسلمان است، احترام قایلیم و از ایشان می‌خواهیم سفری به ایران برای دیدن جاذبه‌های گردشگری کشورمان داشته باشد."

مقام های مسئول و مرتبط در ایران هنوز در این باره موضع مشخصی را ابراز نکرده اند.