بهره وری؛ راهکار مقابله با آثار بحران اقتصاد جهانی

/بحران اقتصاد جهانی و ایران در سال 88/

  بحران اقتصادی جهان هنوز به بدترین شکل و شرایط خود نرسیده است، متناسب با این امر، از آنجا که تولید و تقاضا در بازار تحت تاثیر بحران کاهش می یابد، تقاضای جهانی نفت نیز متاثر خواهد شد و به نظر می رسد که مهمترین اثر بحران جهانی بر اقتصاد ایران نیز در بخش مربوط به قیمت نفت خواهد بود.

روند نزولی تقاضای نفت و محصولات نفتی در بازار جهانی به ویژه با آغاز فصل گرما، موجب کاهش قیمت نفت می شود؛ ضمن آنکه به دلیل آثار بحران اقتصادی بر زندگی مردم و کاهش سفرهای فصل گرما میزان تقاضای نفت و محصولات نفتی در سال آینده در مقایسه با سالیان قبل بیش از بیش کاهش خواهد یافت.

هفتاد درصد نفت خام در بخش حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد و زمانی که مردم با کاهش قدرت خرید، تقاضای کمتری برای سوخت دارند و تولید محصولات نفتی نیز تحت تاثیر بحران در رکود قرار دارد، طبیعتا تقاضای نفت در بازار جهانی بسیار کاهش خواهد یافت.

به این ترتیب پیش بینی می شود که طی ماه های آینده کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار جهانی را شاهد باشیم و این عمده تاثیری است که بحران فعلی اقتصاد بر ساختار اقتصادی ایران می گذارد.

اما ایران ضمن تاثیر پذیری از بحران در بخش نفت، در بخش صادرات غیر نفتی نیز در سال آینده با مشکلات جدی مواجه خواهد بود چراکه اکنون قیمت اکثر کالاها در جهان کاهش یافته و با وجود رقابت های فشرده میان تولیدکنندگان و فرصت های خالی در بخش صنایع، به احتمال زیاد ایران در صادرات غیر نفتی خود با کاهش تقاضا و کاهش قیمت محصولات صادراتی در بازارهای خارجی روبرو خواهد بود.

اما برخی دیگر از کالاهای غیر نفتی ایران همچون فرش نیز بدون تردید تحت تاثیر آثار بحران قرار خواهد گرفت، بطور معمول صادرات فرش ایران در دوره های بحرانی، اولین بخشی است که مورد لطمه قرار می گیرد چراکه مصرف کنندگان این کالا در بازارهای خارجی، مصارفی تزئینی و غیر ضروری دارند که با توجه به دامنه بحران در کشورهای مختلف، مصارف فانتزی کاهش خواهند یافت.

بر این اساس ایران در سال آینده هم در بخش صادرات نفتی و هم در صادرات غیر نفتی خود تحت تاثیر بحران اقتصاد جهانی قرار خواهد گرفت، طبیعتا با این اوضاع، درآمدهای ارزی کشور با افت شدید مواجه می شود.

به این ترتیب در نظر گرفتن قیمت 5/37 دلار برای هر بشکه نفت در بودجه سال 88 نیز بسیار خوشبینانه خواهد بود، چراکه بطور متوسط این رقم با اوضاع توصیف شده قابل تحقق نیست.

انتخابات ریاست جمهوری و تغییر سیاست های اقتصادی ایران

در هر حال بحران فعلی اقتصاد بر سیستم مالی و اقتصادی ایران تاثیرات خود را خواهد داشت اما در صورتیکه با برگزاری انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، به هر ترتیب تغییر سیاست های اقتصادی مد نظر قرار گیرد، باید به این نکته توجه داشت که اصلی ترین چالش اقتصاد ایران، چالش بهره وری است و دولت چاره ای نخواهد داشت جز آنکه از مسیر ارتقای بهره وری رشد اقتصادی کشور را تضمین کند.

با این کار رشد متکی به درآمدهای نفتی حذف و توسعه مبتنی بر بهره وری جایگزین خواهد شد که بی تردید تاثیر پذیری کمتری از بحران های مختلف خواهد داشت.

اگر در انتخابات دوره دهم، دولتی روی کار آید که ارتقای بهره وری را وجه همت جدی خود قرار دهد، قادر خواهیم بود بخشی از افت رشد اقتصادی را جبران کنیم.

بنابراین می توان با در پیش گرفتن سیاست های منطقی تر اقتصادی در سال آینده، می توان انتظار متعادل ساختن آثار بحران را در کشور داشت، بخصوص که ایران طی چند سال گذشته بواسطه بالا بودن درآمدهای نفتی، ریخت و پاش های اقتصادی افزایش و بهره وری به میزان قابل توجهی کاهش یافته بود، با این حال در ایران پتانسیل بهره وری وجود دارد و تنها راه نجات اقتصاد ایران در سال آینده، توجه ویژه به مقوله بهره وری است.