آلمان مخالف وضع تحریم‌های جدید است
دیپلماسی ایرانی: گیدو وستروله، وزیر امور خارجه آلمان به طور ناگهانی و غیرمنتظره به ایران آمد و در گفت و گو با وزیر امور خارجه کشورمان بر لزوم حل مسئله هسته‌ای ایران از طریق مذاکره و گفتوگو تاکید کرد. در کنار این شاهد سکوت آلمان درباره وضع تحریم‌های جدید هستیم. دکتر سعید خالوزاده، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل اروپا در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ابعاد این مسئله را بررسی کرده است.
به نظر می رسد در میان کشورهای اروپایی در رابطه با چگونگی برخورد با مسئله هسته‌ای ایران اختلاف نظر وجود دارد. در حالی که انگلستان و فرانسه خواهان وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران هستند، آلمان در این رابطه سکوت کرده است. به نظر شما این اختلاف مواضع در موضع اتحادیه اروپا تاثیرگذار خواهد بود؟
اتحاديه اروپا نهايتا ترجيح مى‌دهد که در قالب يک مجموعه بيست و هفت کشورى نظرات خود را اعمال کند و تا به حال هم همين رويه وجود داشته است. به رغم وجود ديدگاه‌ها و طيف‌هاى مختلف در اتحاديه اروپا که وجود آن‌ها هم طبيعى است و ناشى از منافع و ديدگاه‌هاى مختلفى است که در ميان کشورهاى بزرگ اروپايى عمدتا ديده مى‌شود، اما اتحاديه اروپا سعى کرده است که همواره نظرات خود را در قالب اين اتحاديه ابراز کنند. طبيعى است که فرانسوى‌ها، انگليسى‌ها، آلمان‌ها و ديگر کشورها، هر کدام ديدگاه‌هاى خاص خود را داشته باشند، اما در نهايت آن چه که تاکنون اتفاق افتاده است اين است که همه اين ديدگاه‌هاى متنوع و مختلف در نقطه مشترکى جمع مى‌شود و به عنوان يک موضع مشترک و يک ديد مشخص از طرف اتحاديه اروپا اعلام مى‌شود.
لذا ديدگاه‌هاى مختلف على‌رغم وجود، نهايتا در نقطه مشترکى جمع مى‌شود و اتحاديه با يک صداى واحد در قبال مسائل جهانى موضع‌گيرى مى‌کند. بنابراين من فکر نمى‌کنم که در اين‌جا بحث ديدگاه‌هاى مختلف مطرح باشد. اگر وزير امور خارجه آلمان به ايران سفر کرده و راه حل مسئله هسته‌اى را گفت و گو و مذاکره مى‌داند، اما نهايتا حرف خود را مى‌زنند و جمع بندى خود را اعلام مى‌کنند.
برخی تحلیل‌گران معتقدند علت این که بعضی کشورهای اروپایی بیشتر بر طبل تحریم می‌کوبند و برخی کمتر در میزان ارتباط اقتصادی آن‌ها با ایران پنهان است. به نظر شما مناسبات تجاری و اقتصادی تا چه حد در موضع کشورهای اروپایی درباره مسئله هسته‌ای ایران تاثیرگذار است؟
من فکر نمى‌کنم که مباحث اقتصادى و ميزان رابطه اقتصادى کشورهاى اروپايى با ايران در موضع اين کشورها درباره تحريم‌ها تاثيرگذار باشد. در نگاه اين کشورها مناسبات تجارى و اقتصادى با ايران جاى خاص خود را دارد و بحث سياسى که به مسئله هسته‌اى پيوند خورده است، جاى خاص خود را دارد. لذا مسائل اقتصادى و تجارى با اين که مطرح است و منافع شرکت‌هاى اروپايى مورد توجه است، اما نهايتا در اين بحث که کشورهاى اروپايى به اين نتيجه گيرى رسيده اند که مسائل سياسى را از طريق گروه 1+5 پيگيرى کنند، مسائل اقتصادى چندان تاثيرگذار نيست. به اين دليل که اين کشورها موضع خود را گرفته اند و در صدد اين هستند که با هماهنگى و فشار امريکا و فشار چين و روسيه اين موضع را پيش ببرند.
لذا على‌رغم اين که مسائل تجارى و اقتصادى مطرح است، اما در اين موضوع چندان نقشى نخواهد داشت و کشورهاى اروپايى با ديد سياسى و امنيتى به بحث هسته‌اى نگاه مى‌کنند و هماهنگى زيادى در بين کشورهاى اروپايى به طور کلى از يک طرف و سه کشور اصلى اروپايى که سال‌ها با ايران در حال مذاکره بودند، يعنى تروئيکاى اروپايى (انگليس، فرانسه، آلمان) با آژانس بين المللى انرژى اتمى و امريکا از طرف ديگر، هماهنگى کامل وجود دارد. اين‌ها در طى سال‌ها و با تلاش زياد به اين جمع بندى رسيده اند و لذا در صدد هستند که اين جمع بندى را حفظ کنند و نتيجه اين حفظ هماهنگى فشار بيشتر بر ايران است تا بحث‌هايى که در مذاکرات مختلف مطرح شده است را بپذيرد. بنابراين به نظر من روابط تجارى چندان در اين مسئله دخيل نيست و نقشى ندارد.
به نظر شما اتحادیه اروپا در کوتاه مدت به سمت وضع تحریم‌های جدید علیه ایران پیش خواهد رفت؟
اتحاديه اروپا در حال حاضر وراى قطعنامه‌هاى شوراى امنيت، يک سرى تحريم‌هايى را تصويب کرده است که تحريم‌هاى فوق العاده است. به خصوص بعد از قطعنامه 1929 سران اتحاديه اروپا در اجلاسى که در بروکسل داشتند نسبت به اتخاذ تحريم‌هاى سخت‌تر و شديدتر عليه ايران تصميم گيرى کردند و بعد هم در جلسه وزراى خارجه اين موضوع به طور جدى‌ترى مورد بحث قرار گرفت و اتفاق آرا در اين زمينه به دست آمد که اتحاديه اروپا تحريم‌هاى سخت ترى را وراى تحريم‌هاى سازمان ملل عليه ايران اعمال کنند.
اين تحريم‌ها در حال حاضر در حال اعمال است و به نظر مى‌رسد هر چه مى‌گذرد، دايره تحريم‌ها در حال تنگ‌تر و سخت‌تر شدن است. هدف اصلى هم از اتخاذ چنين تدابيرى اعمال فشار بيشتر بر جمهورى اسلامى ايران است و على القاعده اين براى ايران بسيار بد است و فشار را بالا مى‌برد و در جنبه‌هاى مختلف هم مى‌تواند تاثيرات منفى داشته باشد.
اما متاسفانه کشورهاى غربى اين رويکرد را در پيش گرفته اند و در پى اين هستند که از طريق اعمال فشار بيشتر، باعث تغيير در موضع ايران شوند.
در حالی که شاهد موضع گیری وزاری خارجه انگلستان و فرانسه درباره تشدید تحریم‌ها علیه ایران هستیم، می‌بینیم که وزیر امور خارجه آلمان به ایران سفر می‌کند و بر لزوم حل مسئله هسته‌ای از طریق گفتوگو تاکید می‌کند. موضع آلمان چگونه قابل ارزیابی است؟
آلمان‌ها در کنار باقى کشورها در حال اجراى تحريم‌ها عليه ايران هستند، اما معتقدند در اين مقطع همين اندازه تحريم عليه ايران کافيست و نبايد بيش از اين جلو رفت و تحريم‌ها را سخت‌تر کرد. لذا در حال حاضر در حال کار کردن روى توافقات قبلى و تحريم‌هايى که در توافقات قبلى به خصوص در اجلاس سران کشورهاى اروپايى در ژوئن 2010 به آن‌ها اشاره شده، هستند.
در واقع آلمان‌ها مى‌خواهند بگويند که همين تحريم‌هايى که تا به حال تصويب شده است، مى‌تواند فشار کافى و لازم را به ايران وارد کند و بنابراين نيازى به تصويب تحريم‌هاى بيشتر نيست. علت اين موضع آلمان اين است که تصويب تحريم‌هاى جديد، بحث‌هاى جديدترى مى‌طلبد، بايستى نظرات همه کشورها را بگيرند که اين کار بسيار سخت است و حتى شايد با توجه به اين که از نظر آلمان تحريم‌هاى کنونى کافى است، تصويب تحريم‌هاى جديد لازم هم نباشد.
تحرک ترکیه برای مشارکت در روند حل مسئله هسته‌ای ایران در چه چارچوبی قابل توضیح است؟ آیا ترکیه برای ارتقا و نمایش جایگاهش به اتحادیه اروپا است که تا این اندازه به مسئله هسته‌ای ایران علاقمند است؟
ترکيه در اين مسائل نقش برجسته اى دارد و ترک‌ها نقش خود را هم در سطح معادلات منطقه اى و هم در معادلات بين المللى بالا برده است. ترکيه به عنوان يک کشور مهم، خود را در اين قضايا مطرح کرد و جا انداخت. به اين دليل که هم مورد اعتماد ايران است و نظر ايران را جلب کرده و هم مورد اطمينان کشورهاى اروپايى است و امريکايى‌ها هم تا ميزان زيادى ترکيه را قبول دارند.
همان طور که مى‌دانيد ترکيه يکى از کشورهاى اصلى عضو پيمان آتلانتيک شمالى، ناتو است و بعد از امريکا بيشترين تعداد نيروهاى پياده نظام ناتو متعلق به ترکيه است. لذا از موقعيت مهم و کليدى براى غرب و به خصوص امريکا از جهت عضويت در پيمان ناتو برخوردار است.
از طرف ديگر به اين دليل که ترکيه خواهان پيوستن به اتحاديه اروپا است و سال‌هاست که اين درخواست را اعلام کرده و بسيارى از سياست‌هاى داخلى خود را در چارچوب مقررات پيمان ماستريخت و پيمان کپنهاگ تنظيم کرده است، يعنى سعى کرده است معيارهاى همگرايى در اتحاديه اروپا که در پيمان ماستريخت و کپنهاگ آمده، رعايت کند، لذا ترکيه مى‌خواهد از پتانسيل خود استفاده کند. در اين راستا با همه طرفين کار مى‌کند. حداقل چيزى که مسلم است این است که ترکیه در این قضایا از موقعیت بسیار خوبی برخوردار شده و به عنوان یک کشور مهم و تاثیرگذار در معادلات منطقه ای و بین المللی نقش خود را ارتقا داده است.
نظر شما :