فرصتی دیگر برای سیاست خارجی ایران

دیپلماسی ایرانی: بسیاری از تحلیل‌گران بر این باوند که استراتژی هسته‌ای جدید ایالات متحده امریکا در بر گیرنده فرصت‌هایی برای سیاست خارجی و سیاست هسته‌ای ایران بود. در این مختصر تلاش می‌شود که عمده فرصتی که این استراتژی برای ایران به وجود آورده، مورد بحث قرار گیرد.

در بحث از فرصت‌هایی که استراتژی جدید هسته‌ای امریکا برای دستگاه دیپلماسی ایران فراهم کرده است باید گفت که امریکاییان از ایران تصویر کشوری غیر پایبند به تعهدات بین المللی را دارند. امریکاییان ایران را متهم به دنبال کردن سلاح هسته‌ای متهم می‌کنند، با فرض این که عقلانیت و واقع گرایی محورهای کلیدی در استراتژی جدید هسته‌ای امریکا باشند، در این صورت این سوال ایجاد می‌شود که آیا امریکاییان با ارائه این استراتژی و مستثنی کردن ایران قصد تشویق ایران به سوی دست یابی به سلاح هسته‌ای را دارند؟ این سوالی مشروع است.

 پاسخ این است که به نظر می‌رسد آنها چنین قصدی ندارند، اما چرا به واقع ایران از تضمین امنیتی منفی مستثنی شده است. بعید نیست که امریکاییان این اعتماد را داشته باشند که برنامه هسته‌ای ایران برنامه‌ای صلح آمیز است و به دلایل استراتژی دفاعی ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست.

در این میان مساله فتوای حرام بودن دست یابی به سلاح هسته‌ای مطرح است؛ در داخل ایران این فتوا اهمیت دارد و گرچه ممکن است دید خارجی اهمیت فراوانی برای مساله فتوا قائل نباشد.

با در نظر گرفتن اهمیت فتوا در ایران و ذهنیتی که ایران در ارتباط با سلاح هسته‌ای دارد، جسارت امریکاییان در مستثنی کردن ایران از احتمال به حمله هسته‌ای این معنا را می‌دهد که آنها برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران را به رسمیت شناخته‌اند. با این استدلال می‌توان گفت که امریکاییان می‌دانند برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز است و نگرانی پیرامون احتمال حرکت تهران به سوی سلاح هسته‌ای وجود خارجی ندارد.

در صورت صحت این تحلیل می‌توان گفت که بهترین فرصت برای دستگاه دیپلماسی ایران درکی است که امریکا و دیگر قدرت‌های هسته‌ای از توان هسته‌ای ایران و ماهیت صلح آمیز آن دارند.

تروریسم هسته ای؛ بحثی انحرافی

بحث دیگری که در این استراتژی مطرح شده، بحث تروریسم هسته ای است که امریکا صریحا نام القاعده را در ذیل این بحث آورده است. بحث تروریسم هسته‌ای و نام بردن از القاعده در این استراتژی می‌تواند موجب نگرانی طبیعی کشورها شود؛ ایران نیز منطقا نگران بهره برداری گروه‌های غیر مسئول از مواد و تجهیزات هسته‌ای است. در این راستا به نظر می‌رسد که برای ایران جای سوال ندارد که چرا امریکا از القاعده مشخصا در بحث تروریسم هسته‌ای نام برده است. هم ایران، هم امریکا و هم تمامی کشورهای مسئول نسبت به احتمال استفاده از سلاح و ابزارهای هسته‌ای توسط گروه‌هایی چون القاعده احساس نگرانی می‌کنند، این وجه مشترک کلیه کشورهای مسئول است با این حال ممکن است درجه نگرانی کشورها متفاوت باشد.

به نظر می‌رسد که ذکر مساله تروریسم هسته‌ای در استراتژی جدید هسته‌ای امریکا بحثی انحرافی است چراکه هیچ یک از گروه‌های تروریست به لحاظ ماهیت نمی‌توانند به ابزارها و تکنولوژی های مرتبط با انرژی هسته‌ای دست یابند مگر آن که کشوری این امکانات را در اختیار آنها قرار دهد.

در این ارتباط ایران ذکر القاعده در استراتژی هسته‌ای امریکا نمی‌تواند مورد انتقاد تهران باشد چراکه نه قصد ارائه تجهیزات هسته‌ای به القاعده را دارد و نه این گروه را مسئول و متعهد می‌داند.