محمد صدر، عضو مجمع تشخیص: برخی مخالفان داخلی برجام ممکن است نفوذی باشند / به احتمال قوی FATF در مجمع تصویب می شود

شفقنا نوشت: تحولات بین المللی در داخل و خارج پشت سر هم رخ می دهد و هر یک تحلیل و بحث های مختلفی را می طلبد، پس از اینکه زمان گفت وگو با دکتر سیدمحمد صدر، مشاور عالی وزیر امور خارجه فراهم شد، فرصت را مغتنم دانستیم و در مورد بسیاری از مسایل از جمله عاقبت برجام، تبعات قتل خاشقچی، رابطه گرم آمریکا، اسرائیل و عربستان، پولشویی در ایران و سرانجام FATF از او سوال کردیم.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از جدی بودن کشورهای اروپایی در حفظ برجام گفت و محمد بن سلمان را یک صدام کوچک دانست و تأکید کرد که باید بسیار مراقب بن سلمان بود که اگر دستش باز شود، می تواند مشکلات بسیاری برای منطقه ایجاد کند. بن سلمان دستور قتل خاشقچی را صادر کرده و اگر کسی موافق این امر نباشد ماهیت حکومت عربستان را نمی شناسد.

او همچنین در مورد پولشویی و اظهارات جنجال برانگیز دکتر ظریف هم گفت، انتقادات به صحبت های آقای ظریف منطقی نبوده است.

مشاور عالی وزیر امور خارجه اگر چه می گوید به احتمال قوی لوایح مربوط به FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب خواهد شد، اما هشدار می دهد که اگر این لوایح را تصویب نکنیم، دیگر نمی توانیم با اروپا، چین و روسیه ارتباط تجاری، مالی و اقتصادی داشته باشیم و پس از آن شاهد یک بحران اقتصادی بسیار شدید و به دنبال آن بحران اجتماعی در کشور خواهیم بود.

متن گفت وگوی شفقنا با دکتر سیدمحمد صدر را می خوانید: 

عملکردی که ترامپ داشت، به برجام ضربه زد

*با توجه به لغو برجام از سوی آمریکا پس از گذشت چند ماه به نظر می رسد این تعهدنامه چندان رمقی ندارد و کشورهای اروپایی نیز با مشکلات یا تعلل هایی همراه هستند. با این وجود نظر شما درباره حفظ برجام چیست؟ و چه اندازه احتمال حفظ برجام را در آینده می دهید؟

ترامپ با عملکرد خود یعنی خروج از برجام در واقع قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرد و اتهامی که به ایران می زند را درست خودش مرتکب شد و باعث گردید منافع جدی که برجام برای جمهوری اسلامی ایران داشت تا مقدار بسیاری متوقف شود منتها این مساله نباید اینگونه مطرح شود که برجام استفاده ای نداشته است در حالی که بسیار اقدام جدی،  درست و در چارچوب منافع جمهوری اسلامی بوده و واقعاً منافع ایران را تأمین می کرد منتها تأکید می کنم عملکردی که ترامپ داشت، به برجام ضربه زد.

اروپا در حفظ برجام جدی است

در مورد اینکه آینده برجام چه می شود، باید بگویم که تا این لحظه ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده و آژانس بین المللی انرژی هسته ای هم کاملاً تأیید کرده که ایران به تعهدات خود پایبند است. طرف اروپایی هم حداقل در بیان و مواضع سیاسی خود اعلام می کند که خواستار ادامه برجام است. نکته مهم این است که اروپا فقط به خاطر ایران از برجام حمایت نمی کند بلکه آنها برجام را یک توافقنامه اروپایی می دانند به عبارت دیگر اروپا برجام را نتیجه یک نقش فعال بین المللی اروپا می داند. واقعیت این است که همیشه در مسایل مهم بین المللی اروپا دنباله رو آمریکا بوده، اما برجام جایی است که برای خودش شخصیت قائل است حتی در جلسات برجام خانم موگرینی در صدر جلسه می نشست و وزرای خارجه کشورهای مهم دنیا به نوعی زیر دست او بودند. بنابراین خود این قضیه برای اروپا هم یک اعتبار است و طبیعتاً به شکست کشیده شدن آن یک بی اعتباری برای اروپاست، لذا اروپا غیر از اینکه می داند ایران فعلاً به تعهدات خود پایبند است، می خواهد ثابت کند که همانطور که ایران پایبند هست، آنها هم پایبند هستند و در ارتباط با موقعیت خودشان و موقعیت بین المللی و امنیتی حساسیت دارند بنابراین از نظر سیاسی و گفتاری بسیار جدی هستند و این جدیت را بیان می کنند.

*طرف اروپایی چقدر توانایی دارد جلوی اقدامات خرابکارانه ترامپ مخصوصاً در مسایل اقتصادی را بگیرد؟

اقتصاد اروپا دولتی نیست، در کشورهای اروپایی تمام اقتصاد کشور در اختیار بخش خصوصی و شرکت هاست و این شرکت ها در فعالیت های خود گوش به حرف دولتشان نمی دهند. این شرکت ها معمولاً شرکت های چند ملیتی هستند و معمولاً سهام داران آنها آمریکایی هستند. همچنین این شرکت ها ارتباط اقتصادی و تجاری با آمریکا دارند که حجم آن هم بسیار بالاست و همانطور که گفته شده حاضر نیستند به خاطر منافع کمتری که ممکن است از رابطه با ایران ببرند، منافع ارتباط با آمریکا را از دست بدهند لذا هنوز مشکلاتی برای اروپایی ها ادامه دارد منتها همچنان اذعان می کنند که به دنبال حل آن هستند؛ یک اقدام تا حدی مثبت هم برای تشکیل یک سیستم ارتباطی مالی بین ایران و اروپا و حتی کشورهای دیگر، در دست اقدام است که چند کشور کوچک اروپایی را در نظر گرفتند، ولی این کشورها زیر بار نرفتند، اما فرانسه و آلمان هر دو جدی هستند که این سیستم ارتباط مالی در یکی از این کشورها برقرار شود. این مساله در جریان است، ولی فعلاً به صورت صد در صد نمی توان گفت که در آینده چه اتفاقی می افتد.

برخی مخالفان برجام ممکن است نفوذی باشند در جهت تامین منافع آمریکا

*اگر چه شما اشاره کردید که برجام منافع جدی برای ایران دارد، اما گروهی در کشور مخالف برجام هستند و آن را خلاف منافع ایران می دانند. فکر می کنید چرا این گروه از ابتدا با برجام مخالف بوده اند؟

خوشبینانه ترین برداشت این است که این افراد آگاهی ندارند. این افراد گمان می کنند که اگر برجام نبود منافع جمهوری اسلامی تأمین می شد در حالی که اگر دوران احمدی نژاد را به یاد بیاورند که وضعیت کشور به کجا رسید و صدور نفت کاهش پیدا کرده بود و در حال رسیدن به صفر بود.

اگر برجام نبود و سیستم زمان احمدی نژاد ادامه پیدا کرده بود، اقتصاد ایران مشخص نبود که به کجا می رسید، ما صدور نفت و درآمد ارزی نداشتیم و وقتی صدور نفت نداشته باشیم طبیعتاً وارداتی هم که کمک کار تولید داخل هست، وجود نداشت، به هر حال یکسری از تولیدات داخلی ما وابسته به واردات است.

در این شرایط اقتصاد ایران به کجا می رسید!؟ بنابراین خیلی نکته ساده ای است که اگر برجام نبود چه مشکلاتی برای کشور به وجود می آمد، شاید هم با حفظ برجام منافع این گروه ها به خطر می افتد یا اینکه شاید برخی از نفوذی ها در این بخش ها هم نفوذ کرده و آنها را به سمتی می برند که در قالب شعار انقلابی و ضد امپریالیسمی، منافع آمریکا تأمین می شود.

لغو برجام مشکلات اقتصادی و اجتماعی بدتری موجب خواهد شد

*به نظر شما و با توجه به تحولات منطقه در صورت لغو برجام چه تبعاتی متوجه ایران خواهد شد؟ همانطور که تا کنون مشکلاتی فرا روی برخی کشورها در نوع ارتباط با ایران به وجود آمده آیا در آینده این مشکلات افزون تر نخواهد شد؟

در حال حاضر آمریکا به طور کامل ایران را تحریم کرده و همچنین از قدرت اقتصادی خود سوء استفاده کرده و سعی می کند اکثر شرکت های دنیا ایران را تحریم کنند. در حال حاضر کشورهای مهمی مانند چین، روسیه، انگلیس، فرانسه و آلمان در برجام حضور دارند و اگر ایران از برجام خارج شود، رابطه آن با همه این کشورها قطع می شود. در آن شرایط فشار آمریکا به علاوه قطع ارتباط با این کشورهای مهم موجب می شود که وضیت کشور از امروز بدتر شود و مشکلات اقتصادی و سپس مشکلات اجتماعی ناشی از مشکلات اقتصادی بیش از پیش ظهور و بروز می کند و مسایلی از جمله بیکاری، گرسنگی و… حتماً در کشور روند صعودی خواهد داشت.

محمد بن سلمان یک «صدام کوچک» است

*تحولات اخیر پیرامون جنگ یمن و قتل جمال خاشقچی باعث تیرگی در مناسبات برخی کشورها یا حداقل شرکت های سرمایه گذار در عربستان شده است. برخی اما در این میان بلوای قتل خاشقچی را تصنعی و برای امتیاز گرفتن بیشتر از عربستان می دانند و برخی هم از آن رسوایی بزرگ یاد می کنند. فکر می کنید این قتل چه اندازه بر معادلات منطقه اثر گذاشته و آیا فی الواقع عربستان منزوی شده است؟ به نظر شما در نهایت ممکن است این اتفاقات سبب برکناری محمد بن سلمان از ولیعهدی شود؟

اینکه بن سلمان برکنار می شود یا خیر، مشخص نیست و نمی توان یک نظر قاطعی داد چرا که بالاخره در حال حاضر شاه عربستان از بن سلمان حمایت می کند البته بن سلمان یکسری مخالف و رقیب در داخل عربستان دارد به ویژه بعد از کنار زدن محمد بن نایف و سایر افراد، نمی توان نظر قاطع داد که برکنار می شود یا خیر، آنچه مسلم هست این است که آقای «محمد بن سلمان یک صدام کوچک» است. یعنی تمام ویژگی های صدام را دارد، عملکردش هم این مساله را نشان داده است. خاشقچی آخرین اقدام بن سلمان است، به عملکردهای بن سلمان پیش از قتل خاشقچی توجه کنید، عامل اصلی جنگ یمن بن سلمان است یعنی دقیقاً همان تجاوزی که صدام به ایران و کویت کرد. تجاوز به یمن و این کشتارها و اقدامات غیر انسانی و به قحطی کشاندن یک ملت و کشتن کودکان، بمباران بیمارستان ها و مدارس که هیچ کدام با اصول انسانی نمی خواند و عامل این کشتار و تجاوزها بن سلمان است و این همان ویژگی صدام است. اما قضیه خاشقچی باعث شد که مقداری ماهیت فکری و رفتاری بن سلمان مشخص شود در صورتی که در قضایای قبلی بن سلمان تا حد زیادی به لحاظ حیثیتی مصون مانده بود یعنی علی رغم اینکه در یمن بسیار جنایت کرد یا دستگیری نخست وزیر لبنان که کار بسیار غیر عادی بود اینکه نخست وزیر یک کشور را دعوت و سپس زندانی و مجبور به مصاحبه کنند. از آن غیر عادی تر اینکه یکسری از همسنخ ها و شاهزاده ها را در هتل زندانی کرد، دنیا به اندازه واکنشی که نسبت به قتل خاشقچی داشت، در برابر این عملکردهای بن سلمان عکس العمل نشان نداد. همه نمونه های عملکردی بن سلمان نشان می دهد که اگر این فرد قدرت بگیرد، بسیار خطرناک است. درست است که بن سلمان در داخل عربستان به خاطر حمایت های پدرش قدرت بالایی دارد ولی به هر حال هنوز به ظاهر نفر اول کشور عربستان نیست بنابراین باید بسیار مراقب بن سلمان بود که اگر دستش باز شود، می تواند مشکلات بسیاری برای منطقه ایجاد کند.

*بن سلمان زیر بار قتل خاشقچی نمی رود و ابراز بی اطلاعی می کند، نظرتان بر این است که او دستور قتل را صادر کرده است؟  

اگر کسی موافق نباشد که دستور قتل خاشقچی را بن سلمان صادر کرده، ماهیت حکومت عربستان را نمی شناسد. 

احساس وظیفه به معنای وظیفه شرعی و انسانی در روابط بین الملل شوخی است

*چندین ماه از قتل خاشقچی می گذرد اما رسانه های خارجی این موضوع را رها نمی کنند و هر روز ابعاد تازه تری از این قتل را مطرح می کنند. به نظرتان چرا رسانه ها این چنین این اتفاق را پیگیر هستند، منفعت سیاسی در پرداختن به این موضوع نهفته است یا احساس وظیفه می کنند؟!

احساس وظیفه به معنای وظیفه شرعی و انسانی در روابط بین الملل شوخی است. یک دلیل، بحث منافع است به عنوان مثال ترکیه معترض است که چرا این جنایت را در خاک من انجام دادید، دوم اینکه ترکیه با عربستان یک رقابت جدی دارد، اردوغان و طرفدارانش حامی اخوانی هستند و عربستان اخوانی ها را شیطان بزرگ خود می داند. نکته دیگر اینکه تحلیل ترکیه این است که در کودتای که قرار بود در ترکیه انجام شود و اکنون گولن در امریکا حضور دارد، عربستان نقش داشته و اکنون ترکیه در حال انتقام گرفتن است. اما درست است که حقوق بشر در جایی اجرا نمی شود، ولی شعار حقوق بشر بسیار پرطمطراق و مطرح است، جنایتی که بن سلمان انجام داد و خاشقچی را کشتند، احساسات دنیا را جریحه دار کرد، اولاً کشتن یک نفر و سپس به آن حالت فجیع، انگار که دوران وحشی گری است. مجموعه این عوامل باعث شد که مقداری عکس العمل عاطفی ایجاد شود البته افرادی مانند ترامپ هم هستند که هیچ کدام از این مسایل برایشان مهم نیست و تنها تجارت، پول، دلار، فروش اسلحه و منافع شان مهم و مطرح است و مدام سعی می کند بیان کند بن سلمان در قتل خاشقچی نقش نداشته، اما در مجلس سنا و برخی از اعضای مجلس نمایندگان که جمهوریخواه هم هستند، نسبت به قتل خاشقچی عکس العمل نشان دادند و به دنبال این هستند که محدودیت هایی برای عربستان به وجود بیاورند.

خاطره ای از حضور خاتمی در عربستان و نحوه استقبال فهد از رییس جمهور پیشین ایران

*چنانچه سناریوی برکناری بن سلمان به دلیل همین عملکردها محقق شود، آیا سلطنت عربستان متزلزل خواهد شد؟

خیر! تنها قضایای اخیر در عربستان که پسر عبدالعزیز امیر مقرن ولیعهد اصلی را برکنار کردند و بن نایف به جای او ولیعهد اول و بن سلمان ولیعهد دوم شد و سپس بن نایف را برکنار کردند و بن سلمان ولیعهد اول شد، مقداری خارج از سیستم محافظه کاری حاکم بر عربستان بود. اما ۷۰ سال است این سیستم ادامه دارد. خاطره ای در این باره بگویم؛ من هم با فهد و هم با ملک عبدالله ملاقات داشتم در زمانی که فهد پادشاه و عبدالله ولیعهد بود، با آقای خاتمی به عربستان سفر کردیم، فهد سال ها بیمار و روی ویلچر بود، ولی برای استقبال از هیأت شخصاً به فرودگاه آمد. خود عربستانی ها می گفتند سابقه نداشته که فهد برای استقبال از کسی به فرودگاه برود، اما به خاطر آقای خاتمی آمده بود. پس از اینکه مراسم تمام شد، می خواستند فهد را ببرند، چند نفر آمدند که ولیچر ایشان را حرکت دهند، اما عبدالله که به ظاهر نفر دوم بود، اما در واقع نفر اول بود، برای اینکه سیستم حفظ شود همه را کنار زد و خودش ویلچر فهد را بُرد. این نشان می دهد که عربستان بسیار به سلسله مراتب خود پایبند است بنابراین اگر هم محمد بن سلمان کنار رود اینطور نیست که سیستم سلطنتی عربستان به هم بریزد.

اقدامات احمدی نژاد باعث موفقیت بیشتر آمریکا در دشمنی اعراب با ایران شد

*شواهد نشان می دهد که اسرائیل و امریکا نسبت به گذشته رابطه قوی تری با عربستان برقرار کردند و این دو کشور بسیار تلاش دارند که بن سلمان به طور رسمی بر مسند پادشاهی عربستان بنشیند. دلیل اقبال این دو کشور به عربستان را طی سال های اخیر چه می دانید؟ آمریکا و اسرائیل به چه منفعت هایی در عربستان می رسند؟

آمریکا از چهل سال پیش که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و جمهوری اسلامی برقرار شد، می دانست که کشورهای عربی و اسلامی واقعاً از اسرائیل متنفر هستند، از چهل سال پیش به دنبال این بود که به کشورها و مردم عرب بگوید که از این پس اسرائیل دشمن شما نیست این ایران انقلابی است که دشمن شماست. شورای همکاری خلیج فارس با این هدف تأسیس شد که با انقلاب اسلامی مقابله کند و از صدور انقلاب به این کشورها جلوگیری نماید البته در اوایل یک اشتباهات و تندرویی هایی در ایران شد مانند بحث صدور انقلاب لذا این حکومت ها اولین کسانی بودند که به این خواسته آمریکا پاسخ مثبت دادند منتها نه اعلام رابطه و حمایت با اسرائیل بلکه اعلام کردند با جمهوری اسلامی ایران مخالف هستند. صدام جنگ تحمیلی علیه ایران را شروع کرد و ۸ سال ادامه داشت، عربستان و امارات رسماً اعلام کردند که هزینه های این جنگ را تأمین کردند، خود عربستان اعلام کرد که ۶۰ میلیارد دلار به صدام برای جنگ با ایران کمک کرده است بنابراین دشمنی از گذشته وجود داشت، ولی آنقدر خواسته ضد اسرائیلی در بین مردم عرب بالا بود که علی رغم اینکه این حکومت ها خیلی نسبت به اسرائیل حساسیت نداشتند، اما از مردمشان می ترسیدند و به صورت علنی اسرائیل را نپذیرفتند، مصر هم که با اسرائیل رابطه برقرار کرد تبعاتی متوجه آن شد و از اتحادیه عرب اخراج گردید، ولی به مرور زمان این قضیه پیشرفت کرد و متأسفانه در دولت آقای احمدی نژاد با اقداماتی که انجام داد، باعث موفقیت بیشتر آمریکا در دشمنی این کشورها با ایران شد و آرام آرام تأثیر بر روی مردم کشورهای عربی گذاشت. این است که اکنون حکام عرب که همیشه دشمن اسرائیل نبودند، ولی از ترس مردم جرأت اعلام نداشتند، شرایط را مناسب دیدند تا با اسرائیل به صورت علنی رابطه برقرار کنند به همین دلیل نتانیاهو به عمان می رود و اتفاقی هم نمی افتد در صورتی که در گذشته چنین موقعیتی برای اسرائیل وجود نداشت.

رقابت دوستانه با عربستان باید استراتژی ما باشد و البته طبیعی است که رابطه دو طرفه است

*قوت گرفتن ارتباط میان آمریکا و اسرائیل و عربستان، مسلما تأثیر مهمی بر ارتباط میان ایران و عربستان خواهد گذاشت. در حال حاضر رابطه ایران و عربستان در وضعیت خوبی نیست، چه پیش بینی برای ارتباط این دو کشور مهم منطقه دارید؟

ایران و عربستان، همیشه یعنی نه تنها در زمان جمهوری اسلامی حتی در زمان شاه هم رقیب یکدیگر بودند چون دو کشور بزرگ منطقه هستند. رقابت شاه و عربستان در آن زمان به این دلیل بود که هر دو متحد و تحت تأثیر آمریکا بودند و رقابتشان در این جهت بود که هرکدام خودشان را بیشتر به آمریکا نشان دهند و بگویند که من می توانم عامل شماره یک  تو در منطقه باشم که آمریکا در نهایت شاه را انتخاب کرد به همین دلیل شاه در عمان دخالت نظامی کرد و مخالفین سلطان قابوس را سرکوب کرد بنابراین این رقابت از گذشته وجود داشت، بعد از انقلاب هم با توجه به اینکه حکومت اسلامی در ایران پایه گذاری شد و در عربستان هم مکه و مدینه قرار دارد، بحث و رقابت در مورد اینکه کدام کشور متولی اسلام است، وجود داشته منتها هنر ایران باید این باشد که نگذاریم این رقابتی که واقعیت دارد و نمی توان منکر آن شد، به رقابت خصمانه تبدیل شود باید سعی کنیم که این رقابت، رقابت دوستانه شود مانند زمان آقای خاتمی. رقابت دوستانه با عربستان باید استراتژی ما باشد و البته طبیعی است که رابطه دو طرفه است و هر زمان شرایط طرف مقابل مناسب شد باید در این جهت یعنی تبدیل رقابت خصمانه به رقابت دوستانه حرکت کرد. 

آقای روحانی اگر موفقیتی هم داشته در سیاست خارجی بوده است

*برخی منتقدان معتقدند دولت روحانی طی یکی دو سال اخیر در حوزه سیاست خارجه چندان قوی عمل نکرده است. دیدگاه شما چیست؟ و چرا اخیرا برخی منتقد سرسخت آقای ظریف شده اند؟

سیاست خارجی دولت آقای روحانی در واقع بر دوش آقای ظریف است و آقای ظریف بسیار خوب عمل کرد. در همین افت و خیز برجام که من در جریان مذاکرات آنها بودم، نزدیک به ۲ سال طول کشید و در این مدت مذاکرات سخت با ۶ قدرت بزرگ دنیا و بحث های بسیار دقیق که روی هر جمله و کلمه و نقطه و ویرگول بحث کردند، کار ساده ای نیست.

آقای روحانی اگر موفقیتی هم داشته در سیاست خارجی بوده است که همین بحث برجام و بعدش هم الان انزوای آمریکا. در حال حاضر آمریکا منزوی است، در زمان احمدی نژاد به دلیل عملکردش باعث شد که ایران منزوی شود. با صدور قطعنامه ها همه دنیا علیه ایران شد ولی امروز دنیا علیه ایران نیست و تنها آمریکا علیه ایران است منتها آمریکا از قدرت اقتصادی خود سوء استفاده می کند. آمریکا چند شکست در مسایل بین المللی داشته است، اجلاس شورای امنیت که تشکیل می شود، ترامپ خودش شرکت می کند و می خواهد مصوبه ای علیه ایران به دست آورد که محقق نمی شود. دیوان بین المللی لاهه  به نفع ایران حکم می دهد. اخیرا خانم هیلی قصد داشت مصوبه ای علیه حماس در مجمع عمومی سازمان ملل بگیرد اما نتوانست بنابراین در این زمینه دولت روحانی موفق است.

روزی که ایران لوایح مربوط به FATF را رد کند آن روز، روز شادی ترامپ و نتانیاهو و محمد بن سلمان است

*با توجه به اینکه شورای نگهبان لایحه FATF را رد کرد و این لایحه اکنون در زمین مجمع تشخیص مصلحت نظام است، چه پیش بینی برای آینده این لایحه دارید؟ اگر این لایحه در نهایت تصویب نشود چه ضرر و آسیب هایی متوجه کشور خواهد شد؟

روزی که ایران لوایح مربوط به FATF یعنی مبارزه با منابع مالی تروریسم، پولشویی و کنوانسیون های مربوطه را رد کند، من مطمئنم آن روز، روز شادی ترامپ و نتانیاهو و محمد بن سلمان است چون همان مشکلات و ضررهایی که اشاره کردم در صورت قطع برجام برای کشور به وجود می آید، با رد لوایح FATF قطعاً ایران دچار این مشکلات و ضررهایی خواهد شد.

لوایح مربوط به FATF به احتمال قوی در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب خواهد شد

من گمان می کنم که لوایح مربوط به FATF به احتمال قوی در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب خواهد شد، اما اگر این لوایح را تصویب نکنیم، دیگر نمی توانیم با اروپا، چین و روسیه ارتباط داشته باشیم. این کشورها به ما گفتند که اگر ایران این لوایح را تصویب نکند و همچنان جزو دول غیر همکار FATF قرار گیرد دیگر ما نمی توانیم با ایران رابطه تجاری، مالی و اقتصادی داشته باشیم یعنی یک بحران اقتصادی بسیار شدید برای ایران و به دنبال آن بحران اجتماعی که غیر قابل پیش بینی است.

انتقاد برخی به صحبت های آقای ظریف درباره پولشویی منطقی نبود

*اظهارات اخیر آقای ظریف در رابطه با پولشویی در ایران که منجر به طرح استیضاح ایشان در مجلس شد چه اندازه جدی است؟

اولاً دیدید که نظرها برگشت و همه از آقای ظریف حمایت کردند و طرح استیضاح هم به کنار رفت بنابراین معلوم شد که انتقاد آنها به صحبت های آقای ظریف منطقی نبوده است. دولت هم رسماً اعلام کرد که موضع آقای ظریف در مورد پولشویی، موضع دولت است، همه اقتصاد مملکت هم به دست دولت هست و بهتر از هر دستگاه و شخصی در جریان امور قرار دارد.