دیپلماسی خردمندانه در مقابل حماقت احتمالی

علی بیگدلی کارشناس روابط بین الملل در سرمقاله ای در روزنامه آرمان، نوشته است: با انتخاب مایک پمپئو به عنوان وزیر امورخارجه ایالات متحده، برخی از کارشناسان بر این عقیده اند که با توجه به سوابق وی و مواضع ضد برجامی که نشان داده، ترامپ با مشاورت او به طور قطع برجام لغو می شود. اما پمپئو در سخنانش در کمیته روابط خارجی آمریکا به این نکته اشاره کرده است که وی ترامپ را نسبت به عواقب خروج از برجام آگاه ساخته و بر این موضوع تاکید داشته که خروج از این معاهده به نفع سیاست خارجی ایالات متحده نیست و به کارگیری دیپلماسی قدرتمند جهت رسیدن به اهداف مورد نظر کاخ سفید از لغو برجام با صرفه تر خواهد بود. با نزدیک شدن به زمان تصمیم گیری کاخ سفید پیرامون، بودن یا نبودن برجام، ازگوشه وکنار اظهارنظرهایی در این خصوص شنیده می شود. 

البته جدا از فضای تبلیغاتی موجود در موضوع لغو یا بقای برجام باید البته این موضوع به طور کامل مشخص شود که برجام توافقی بین ایران و آمریکا بوده است و کشورهای اروپایی نقش ناظر و ضامن را در این معاهده ایفا کرده اند. اگر تاکنون آمریکا ترامپ از برجام خارج نشده به دلیل تبعات سیاسی خروج از برجام بوده است. ترامپ ثابت کرد توان خارج شدن از این دست توافقات را با کنار گذاشتن پیمان آب و هوایی پاریس دارد. به عبارت دیگر اکنون ترامپ حاضر است تبعات سیاسی خروج از این نوع توافقات را هم به جان بخرد. مضافا این که کنگره ایالات متحده هم توافق هسته ای را تایید و تصویب نکرده است.

از این رو ترامپ به راحتی می تواند از برجام خارج شود. با خروج آمریکا از برجام به طور عملی این معاهده لغو می شود. از طرف دیگر اروپایی ها برای حفظ جایگاه ویژه خود در عرصه بین الملل تلاش دارند ترامپ را از لغو برجام منصرف کنند. مکرون، دوست صمیمی اروپایی ترامپ، اکنون در آمریکا بسر می برد و صدراعظم آلمان و همچنین نخست وزیر انگلستان در روزهای آتی به این کشور سفر خواهند کرد. این تحرکات دیپلماتیک نشان از تلاش سران اروپا در حفظ برجام است. 

اتحادیه اروپا بیم دارد در صورت خروج ترامپ از برجام، منافذ ارتباطی این اتحادیه با ایران بسته شده و موجب گردد تا ایران دست به اقدام متقابل بزند. در مقابل تلاش های اتحادیه اروپا جهت تداوم برجام شاهد تلاش هایی از طرف لابی صهیونیستی و عربستان در جهت لغو این معاهده هستیم. به طور قطع ترامپ نمی تواند نسبت به رضایت متحدان و شرکای خود که مسبب پیروزی او در انتخابات شده اند، بی تفاوت باشد.

بنابراین تنها راه بقای برجام را می توان در اقدامات رهبران اروپا و اتحادیه اروپا دانست. عدم تداوم برجام و لغو آن برخلاف مصالح اتحادیه اروپا است که می خواهد به عنوان یک بازیگر نقش اصلی در معادلات جهانی ایفای نقش کند. ایران نیز به عنوان یک طرف دیگر در این معاهده باید با یک راهبرد صحیح روند اجرای برجام را پیگیری و با استفاده از یک دیپلماسی خردمندانه حرکت های حریف را بررسی کند و از اقدامات هیجانی که موجب پیچیده تر شدن شرایط می شود اجتناب بورزد.