«اون» و بیم از تکرار تاریخ

روزنامه آرمان با درج یادداشتی به قلم نوذر شفیعی استاد دانشگاه آورده است: با به همین دلیل خط روشنی برای تحلیلگران است که چه چیزی در کره شمالی و همین طور در ارتباط با شبه جزیره کره و در نهایت در ارتباط با آمریکا و کره شمالی می گذرد. رهبر کره شمالی از تعلیق فعالیت های موشکی و هسته ای کشور خود خبر داده که به دو دلیل اتفاق می افتد؛ نخست اینکه پروسه علمی و فنی پروژه های هسته ای و موشکی کره شمالی تکمیل شده و دوم اینکه از این بعد سعی دارند در حوزه توسعه اقتصادی حرکت کنند. 

معنا و مفهوم این سخن در قالب سه تحلیل عبارت است از اینکه کره شمالی به دنبال تعلیق فعالیت های موشکی و هسته ای است و نه چیز دیگر. کره شمالی به درجه ای از توانمندی نظامی دسترسی پیدا کرده که حداقل بازدارندگی را برای این کشور به همراه دارد و این کشور با تثبیت نظام سیاسی خودش در پرتوی توانمندی موشکی و هسته ای اش الان قصد حرکت به سمت توسعه اقتصادی را دارد. به نظر می رسد این تصویر روشنی از منویات فکری رهبران کره شمالی باشد و حتما با برداشتی که مدنظر آمریکایی ها، ژاپنی ها یا کره جنوبی است، متفاوت می باشد. 

بین انتظاراتی که در کره شمالی هست و انتظاراتی که در آمریکا یا ژاپن هست، فاصله زیادی وجود دارد و این نشان می دهد اگرچه صحبت از مذاکره در درجه اول خوشحال کننده به نظر می رسد اما به نتیجه رسیدن مذاکرات به همین اندازه و شکاف دیده گاه احتمالا زمانبر، پیچیده تر و سخت تر خواهد بود. اما این اظهارنظر یک پیام خوب برای آمریکایی ها به همراه دارد. 

شاید به این معنا که صدام و قذافی به دلیل مقاومت هایی که کردند در نهایت با فشارهای نظامی روبه رو شدند و شکست خوردند. فراموش نکنیم تا دیروز «اون» معتقد بود کره شمالی آنقدر قدرتمند است که می تواند مقابل آمریکا ایستادگی کرده و به آمریکا آسیب وارد کند. اما این اظهارنظر نشان می دهد کره شمالی نگران این موضوع بوده که نه تنها آمریکا برتری فاحشی بر کره شمالی دارد -که اینطور هست- بلکه می تواند رهبری کره شمالی را به سرنوشت صدام و معمر قذافی دچار کند. این یک موضع گیری از سر ضعف است و مغایر با تمام موضع گیری هایی است که تا الان داشته و از رهبر کره شمالی بعید به نظر می رسد و همین نکته کافی است که از این به بعد آمریکایی ها در مذاکرات با کره شمالی بسیار سخت گیر باشند. 

چون رهبر کره شمالی با این اظهارات نقطه ضعف خودش را مشخص کرد و علائم بسیار حیاتی و روشنی را به آمریکایی ها داده است. تا پیش از این انتظار داشتیم حداکثر گامی که کره شمالی بخواهد بردارد، تعلیق فعالیت های موشکی و هسته ای باشد و یا متوقف کردن فعالیت های هسته ای و موشکی و هیچوقت انتظار نداشتیم این کشور به سمت خلع سلاح هسته ای حرکت کند. ولی الان راه برای آمریکایی ها جهت فشار هرچه بیشتر بر کره شمالی باز است و قطعا این یک کُد و نشانه ای است که از طرف رهبر کره شمالی صادر شده و حتما در توکیو، سئول و واشنگتن مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت و چراغ راهنمای مذاکرات آمریکا و کره جنوبی یا ژاپن با کره شمالی خواهد بود. 

تلاش بسیاری لازم بود تا آمریکایی ها بتوانند کشف کنند حداقل انتظارات کره شمالی چیست؟ اما الان مشخص شد کره شمالی فقط انتظار دارد که نظام سیاسی اش در امان بماند و معنی دیگرش این است که حاضر است از تسلیحات هسته ای و موشکی اش چشم پوشی کند. وقتی بیانیه اصلی کره شمالی این است که به تعلیق اکتفا می کنند از دید آمریکایی ها این دو عبارت -تعلیق و گرفتار نشدن به سرنوشت صدام حسین و معمر قذافی- نشان می دهد که جا برای انعطاف بیشتر در کره شمالی وجود دارد. لذا آمریکایی ها در پرتوی اعمال سیاست حداکثر فشار احتمالا رهبران کره شمالی را مجبور خواهند کرد تا گام های مهمی را به عقب برگردند. 

البته این تحلیلی است که براساس این اظهارنظر می توان عنوان کرد و ممکن است در عرصه عمل دیدگاه رهبران کره شمالی یا آمریکایی ها دچار تعدیلات و تغییراتی شود که الزاما تائیدکننده تحلیل موجود نباشد. از طرفی برجام همیشه یک علامت منفی برای مقامات کره شمالی بوده. البته نه خود برجام به عنوان یک توافقنامه بلکه مسأله تهدید دائمی آمریکا به خروج از برجام. یعنی این رفتار آمریکایی ها این پیغام را برای کره شمالی به دنبال داشت که آمریکا پایبند به تعهداتی که می کند، نیست. کمااینکه درباره برجام چنین کاری کرده و به آن پایبند نبوده. لذا این موضوع کره شمالی را از مذاکره و توافق با آمریکا ناامید می کرد. با این حال به نظر می رسد چون هدف اصلی کره شمالی در چارچوب تحلیل های قبلی که داشته ام، این است که فعلا سیاست خرید وقت را در پیش بگیرد، بی میل نیست که به مدت یکی، دو سال فضای شبه جزیره کره را تحت عنوان مذاکرات فریز کند تا فشارهای فعلی و التهابات موجود بر شبه جزیره کره تا حدی فروکش کند.