اسناد محرمانه: نگرانی کندی از برنامه هسته‌ای اسرائیل

تاریخ ایرانی - شیدا قماشچی: آرشیو امنیت ملی آمریکا، پروژهٔ بررسی تاریخچهٔ «اشاعه بین المللی سلاح هسته ای» و مرکز مطالعات «منع اشاعه سلاح هسته ای جیمز مارتین» اسنادی را منتشر کرده اند که نشان می دهد جان اف. کندی برنامه هسته ای اسرائیل را تهدیدی در راستای گسترش سلاح های هسته ای می شمرده و اصرار داشته تا اسرائیل اجازه بازرسی های دوره ای را صادر کند تا این خطر کاهش بیابد.
کندی، دولت داوید بن گوریون، نخست وزیر اسرائیل را تحت فشار قرار داده بود تا برنامهٔ هسته ای نظامی اش را متوقف سازد؛ در سال های ۶۲-۱۹۶۱ پس از آنکه دولت اسرائیل یک برنامهٔ صحنه آرایی شده برای بازدید دانشمندان آمریکایی از مرکز هسته ای دیمونا اجرا کرد، آژانس اطلاعاتی آمریکا به اهداف پنهانی این برنامهٔ هسته ای مشکوک شد. این اسناد نشان می دهند که هدف درازمدت کندی این بود که بازرسی ها از دیمونا توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی افزایش یافته و نظام مند شوند.
در ۳۰ می ۱۹۶۱، کندی با بن گوریون در منهتن دیدار کرد تا به روابط دوجانبه و خاورمیانه بپردازند. اما مسالهٔ اصلی (و نخستین موضوع مطرح شده) در این دیدار برنامهٔ هسته ای اسرائیل بود که موجبات نگرانی کندی را فراهم آورده بود. بنا به یادداشت های این جلسه - که برای نخستین بار منتشر شده اند - بن گوریون «بسیار سریع ولی با صدایی آرام» سخن می گفت و «برخی از کلمات مفهوم نبودند». او بر صلح طلبانه بودن این برنامه با هدف توسعه در زمینه های اقتصادی تاکید کرد. با این وجود معاون وزیر امور خارجه - فیلیپس تالبوت - که از این جلسه یادداشت برمی داشت معتقد است که بن گوریون به یک نیروگاه «آزمایشی» هسته ای اشاره کرده که پلوتونیوم را برای «انرژی هسته ای» پردازش می کند و «اکنون قصد تولید سلاح را ندارند». تالبوت عقیده دارد که بن گوریون به صورت ضمنی پتانسیل نظامی نیروگاه دیمونا را تأیید کرده است. نسخهٔ نهایی گزارش این جلسه که توسط ایالات متحده تهیه شده است جملهٔ مربوط به پلوتونیوم را حفظ کرده ولی سخنی در مورد نیروگاه «آزمایشی» و «پتانسیل تسلیحاتی» به میان نیامده است.
تفاوت میان این دو نسخه نشان از پیچیدگی ثبت دقیق این نوع ملاقات ها دارد. به هر حال هر پاسخی که بن گوریون داده باشد هیچ وقت نتوانسته کندی را قانع کند که دیمونا فقط یک پروژه صلح آمیز است. متخصصین آژانس های اطلاعاتی ایالات متحده نیز این موضوع را نپذیرفتند. نتیجه گیری آژانس اطلاعات ملی ایالات متحده در مورد اسرائیل (که چندین ماه پس از این ملاقات تهیه شده است) در یکی از اسناد منتشر شده ثبت شده است: «ممکن است اسرائیل برنامهٔ هسته ای نظامی را طرح ریزی کرده باشد. دست کم می توان گفت که تاسیسات هسته ای اش را به شکلی گسترش داده که در صورت نیاز به تسلیحات هسته ای بتواند از آن ها بهره بگیرد.» این تنها مورد از مباحث مربوط به دیمونا در مجموعهٔ نظرات آژانس اطلاعات ملی است که تاکنون از رده بندی محرمانه خارج شده است.
اسناد از رده بندی خارج شده نشان می دهند که جان اف. کندی تنها رئیس جمهور آمریکاست که تا این حد با مسالهٔ برنامه هسته ای اسرائیل درگیر بوده است؛ او همچنین بیش از باقی جانشینانش نگران این موضوع بوده است. در میان تمامی کسانی که در عصر انرژی هسته ای رهبری ایالات متحده را بر عهده داشته اند، کندی تنها رئیس جمهوری است که به عدم اشاعه سلاح های هسته ای معتقد بوده است. گلن سیبرگ، رئیس کمیسیون انرژی اتمی در زمان ریاست جمهوری کندی می گوید که گسترش سلاح های هسته ای «کابوسی مختص کندی» بود. کندی با این عقیده پا به کاخ ریاست جمهوری گذاشت که گسترش سلاح های اتمی دنیا را به محلی بسیار خطرناک بدل خواهند کرد؛ به نظر او گسترش سلاح های هسته ای یک نبرد هسته ای جهانی را به دنبال خواهند آورد. حتی پیش از آغاز کارزار انتخاباتی سال ۱۹۶۰ این دغدغه کندی در نوع نگرش او نسبت به جنگ سرد تأثیر داشت. او با ادامهٔ آزمایش های هسته ای مخالف بود و آن را در راستای گسترش سلاح های هسته ای می دانست، تجربهٔ دوران ریاست جمهوری اش و بحران موشکی کوبا نیز این عقیده را مستحکم تر ساخت.
این گزارش های الکترونیکی که در دو جلد منتشر شده اند به موضوع جان اف. کندی، دولت او و اسرائیل می پردازند. از وزارت امور خارجه، کمیسیون انرژی اتمی و آژانس های اطلاعاتی تعداد سی سند منتشر شده که نشان دهندهٔ توجه شخصی کندی و نقش مستقیم او - به خصوص در دو سال اول دورهٔ ریاست جمهوری اش - در بکارگیری سیاست های عدم گسترش سلاح های هسته ای هستند. برخی از این اسناد به تازگی از رده بندی محرمانه خارج شده اند و برخی دیگر در بایگانی وجود داشتند ولی اکثر آن ها برای نخستین بار منتشر شده اند. این مجموعه با ملاقات جان اف. کندی با سفیر اسبق آمریکا در اسرائیل - اگدن راید - در ۳۱ ژانویه ۱۹۶۱، چند روز پس از به قدرت رسیدن کندی، آغاز می شود و با گزارش داخلی وزارت امور خارجه در اواخر سال ۱۹۶۲ پس از دومین بازدید ایالات متحده از دیمونا خاتمه می یابد.
اسرائیل بیش از هر دولت دیگری، پیچیدگی برنامهٔ گسترش سلاح هسته ای را به کندی نشان داد. اسرائیل نخستین چالش کندی در دوران ریاست جمهوری اش بود. تنها چند هفته پیش از آنکه قدرت را در دست بگیرد، دولت آیزنهاور رآکتور مخفی دیمونا را کشف و وجود آن را به صورت محرمانه تأیید کرد. در اواسط ماه دسامبر در حالیکه دولت آیزنهاور مشغول سنجش گزارش ویژهٔ آژانس اطلاعات ملی بود که در آن شواهدی به دست آمده بود که نشان می داد «تولید پلوتونیوم برای سلاح های هسته ای حداقل یکی از اهداف اصلی این پروژه است»، این خبر به رسانه ها درز پیدا کرد. بنا به این گزارش، اگر اسرائیل به تسلیحات هسته ای دست می یافت یک «آشفتگی» در دنیای عرب پدید می آمد و فرانسه و ایالات متحده به دلیل تسهیل این روند مورد شماتت قرار می گرفتند. جمهوری متحده عربی (مصر - سوریه) «بیش از همه احساس خطر خواهند کرد و برای رفع این تهدید و برابری نظامی و پشتیبانی سیاسی» به شوروی پناه خواهند برد. دنیای عرب نیز «واکنش جدی» علیه منافع غرب در منطقه نشان خواهد داد. به علاوه «این حرکت اسرائیل باعث خواهد شد تا برخی از محدودیت های موجود علیه گسترش سلاح های هسته ای در دیگر کشورهای دنیای آزاد مرتفع شوند».
کندی در نخستین شب به قدرت رسیدنش در ۱۹ ژانویه ۱۹۶۱، به همراه مشاوران ارشد خود برای آخرین بار به عنوان یک مهمان به کاخ سفید رفت. پس از یک دیدار ۴۵ دقیقه ای با رئیس جمهور آیزنهاور، هر دو نفر به اتاق کابینه رفتند تا با وزرای خارجه، دفاع و خزانه داری اسبق و جدید دیدار کنند و انتقال دولت را مورد بررسی قرار دهند. یکی از نخستین سؤالات کندی این بود که کدام کشورها بیش از بقیه به دنبال دستیابی به بمب هستند. کریستین هرتر وزیر امور خارجه به سرعت پاسخ داد: «هند و اسرائیل» و در ادامه اضافه کرد که رآکتور به تازگی کشف شدهٔ دیمونا، که با کمک فرانسه تأسیس شده است، تا سال ۱۹۶۳ توانایی تولید ۹۰ کیلوگرم پلوتونیوم لازم برای ساخت بمب را به دست خواهد آورد. هرتر به رئیس جمهور جدید پیشنهاد کرد که پیش از آنکه اسرائیل سلاح هسته ای را به خاورمیانه معرفی کند بر بازرسی های سختگیرانه از این دولت پافشاری بورزد.
کندی که دغدغهٔ ثبات در خاورمیانه و تهدیدات گسترده تر از جانب گسترش سلاح های هسته ای را داشت، اندرز هرتر را جدی گرفت. در چند روز آینده با سفیر اسبق آمریکا در اسرائیل (راید) دیدار کرد تا راجع به مسالهٔ دیمونا و دیگر مسائل منطقه ای صحبت کنند. وزیر امور خارجهٔ کابینهٔ جدید - دین راسک - به منظور آماده سازی کندی برای این ملاقات گزارش به روز شده از وضعیت فعالیت های هسته ای اسرائیل و تاریخچهٔ دقیق کشف رآکتور هسته ای دیمونا را برای رئیس جمهور فراهم کرد. تا پایان دوران کندی، مساله دیمونا برای او و نزدیکترین مشاورانش دغدغه ای خاص و شخصی باقی ماند.
مهم ترین نشستی که در این مجموعه به آن پرداخته شده است «نشست هسته ای» است که در ۳۰ ماه می ۱۹۶۱ در هتل والدورف آستوریای نیویورک میان کندی و بن گوریون برگزار شد. از این نشست با عنوان نشست هسته ای یاد می شود زیرا دیمونا موضوع اصلی این گفت وگوها بود. امکان این گفت وگو برقرار شد زیرا ده روز پیش از آن گزارش های اطمینان بخشی از نخستین بازدید فرستادگان آمریکا از دیمونا رسیده بود.
کندی از زمان به دست گرفتن قدرت به طور خستگی ناپذیری به بن گوریون اصرار می کرد تا اجازهٔ دیدار از این مرکز هسته ای را صادر کند - درخواستی که دولت آیزنهاور نیز پس از آگاهی یافتن از تاسیسات دیمونا آن را مطرح کرده بود - و آن را تنها شرط برقراری روابط میان آمریکا و اسرائیل برشمرد. کندی به نوعی به اسرائیل اولتیماتوم داد. بن گوریون به مدت چند هفته قضیه را طول داد و مشکلات داخلی (آنچه که در اسرائیل با عنوان ماجرای لاوون شناخته می شود) را بهانه کرد و حتی این مشکل را بزرگسازی کرده و دولت را به استعفا تهدید کرد تا بازدید از دیمونا را متوقف ساخته و یا به تعویق بیاندازد.
در آوریل سال ۱۹۶۱ زمانی که یک دولت جدید آغاز به کار کرد، سفیر اسرائیل - آورام هرمان - به دولت آمریکا گفت که اسرائیل با بازدید آمریکا از تاسیسات دیمونا موافقت کرده است. در ۲۰ می، دو دانشمند از کمیسیون انرژی اتمی آمریکا - یو.ام. استبلر و جی. دابلیو، کروچ جونیور - از این تاسیسات بازدید کردند؛ این بازدید به طور دقیقی صحنه سازی شده بود. تور بازدید با سخنرانی گروه مدیران ارشد دیمونا به ریاست کل مِینس پرات آغاز شد و او دلایل وجود این تاسیسات را از منظر فناوری و تاریخی توضیح داد: به آمریکایی ها گفته شد که «دیمونا به عنوان ابزاری برای دستیابی به تجربه ساخت تاسیسات هسته ای بنا شد تا اسرائیل را برای دستیابی به قدرت هسته ای در طولانی مدت آماده سازد». به گفتهٔ پرات این تاسیسات در اصل با اهداف صلح آمیز ساخته شده اند. بنا به گزارش تیم دانشمندان آمریکایی که در اختیار مشاور امنیت ملی مک گرگور باندی قرار گرفت، تیم اعزامی از جانب کمیسیون انرژی اتمی متقاعد شده بودند که اسرائیل حقیقت را به آن ها می گوید: دانشمندان «راضی بودند و مطمئن از اینکه هیچ مساله ای از آن ها پنهان نمانده است و همانطور که نمایندگان دولت اسرائیل پیش تر به مقامات آمریکایی خاطرنشان ساخته بودند، این رآکتور با اهداف کاملاً صلح طلبانه تأسیس شده است».
گزارش رسمی کمیسیون انرژی اتمی آمریکا اکنون برای اولین بار در دسترس قرار گرفته است. پیش از این فقط یادداشت های سران این گروه در دسترس محققان قرار داشت. تفاوت میان دو نسخه اندک است فقط در گزارش نهایی یک پاراگراف وجود دارد که حائز اهمیت است و زیر تیتر «توضیح کلی» قرار گرفته است. این پاراگراف مهم است زیرا در آن افشا شده که میزبانان اسرائیلی به تیم اعزامی از جانب کمیسیون انرژی اتمی آمریکا اطلاع می دهند که قدرت این رآکتور در آینده دو برابر خواهد شد. «این امکان کاملاً وجود دارد که پس از دستیابی به تجارب عملیاتی، قدرت رآکتور با ایجاد تغییراتی در سیستم به دو برابر افزایش بیابد». تیم کمیسیون انرژی اتمی می توانستند چنین موضوعی را زنگ خطر به شمار بیاورند، هشداری برای اینکه رآکتور قابلیت تولید پلوتونیوم بسیار بیشتری را دارد. اما این تیم فقط به یک پاسخ بی ارزش یک خطی بسنده کرد: «محافظه کاری در طراحی پروژه هایی از این دست قابل درک است.» به دلیل وجود چنین گزارش های مثبتی، برگزاری نشست والدورف آستوریا امکان پذیر شد.
ملاقات کندی - بن گوریون
رونوشت تهیه شده توسط طرفین اسرائیلی و آمریکایی از این جلسه در این مجموعه اسناد منتشر شده اند. یکی از این رونوشت ها نسخهٔ گزارش ملاقات کندی - بن گوریون است که پیش تر منتشر نشده بود و تفاوت های جالبی با نسخهٔ نهایی دارد. رونوشت مقامات آمریکایی از این دیدار - که در دههٔ ۱۹۹۰ از رده بندی محرمانه خارج شد - توسط فیلیپ تالبوت معاون وزیر امور خارجه در خاور نزدیک و جنوب آسیا آماده شده است. (و توسط مایر مایک فلدمن، مشاور مخصوص کاخ سفید تأیید و احتمالاً تصحیح شده است.)
رونوشت اسرائیل توسط سفیر این دولت آورام هرمان نوشته شده و در دههٔ ۱۹۹۰ از رده بندی محرمانه خارج شد و تاکنون به کررات مورد استفادهٔ تاریخ پژوهان قرار گرفته است. بن گوریون دلایل راه اندازی پروژه دیمونا را همچنان که اسرائیلی ها برای تیم کمیسیون انرژی اتمی آمریکا توضیح داده بودند، روشن کرد. (البته از عباراتی بیشتر سیاسی استفاده می کرد تا تکنیکی): پروژهٔ دیمونا یک پروژهٔ صلح آمیز است که به توسعه و انرژی مربوط می شود.
اما برخلاف آنچه که در زمان بازدید از پروژه توضیح داده شده بود، توضیحات بن گوریون امکان ایجاد تغییراتی در آینده را باقی می گذاشت. نخست وزیر اسرائیل هدف از تأسیس این پروژه را صلح آمیز توصیف کرد ولی تغییر عقیده در آینده نیز ممکن بود.
در متن رونوشت این دیدار اخطار و پیش بینی بن گوریون کاملاً مشخص است: «در حال حاضر تنها اهداف صلح آمیز وجود دارند… اما باید ببینیم در آینده در خاورمیانه چه اتفاقی خواهد افتاد. این از عهدهٔ ما خارج است.» در نسخهٔ آمریکایی این رونوشت نیز مورد مشابهی وجود دارد: «هدف اصلی - و کنونی - ما انرژی ارزان و … است». نخست وزیر اضافه کرد: «نمی دانیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد» … اضافه بر آن با اشاره بر عواقب سیاسی و استراتژیک دستیابی به تسلیحات هسته ای، نخست وزیر گفت که به عقیدهٔ او «طی ده تا پانزده سال آینده مصر به این قدرت دست خواهد یافت».
تالبوت - معاون وزیر - در یادداشت هایش در این بخش داخل پرانتز اضافه کرده است که بن گوریون «با صدایی آرام ولی به سرعت سخن می گفت» در نتیجه «برخی از کلمات مفهوم نبودند». با این وجود تالبوت فکر می کرد که بن گوریون به «نیروگاه آزمایشی به منظور جداسازی پلوتونیوم که برای دستیابی به قدرت هسته ای لازم است» اشاره کرده است؛ اتفاقی که ممکن است «طی چهار تا پنج سال آینده به وقوع بپیوندد» و «هیچ گونه قصدی برای دستیابی به توان تولید سلاح هسته ای وجود ندارد». نسخهٔ تالبوت مدت ها پیش از رده بندی محرمانه خارج شده بود ولی ابهامات زیادی در آن وجود دارد که محققین باید به آن ها بپردازند. رونوشت اسرائیلی این جلسه به طور چشمگیری در مورد نگاه بن گوریون به مسالهٔ نیروگاه آزمایشی، رک و بی پرواست: «پس از سه یا چهار سال ما باید نیروگاه آزمایشی برای جداسازی پلوتونیوم داشته باشیم که به هر حال برای یک رآکتور هسته ای مورد نیاز است.»
چند روز پس از این دیدار، تالبوت و فلدمن با هم جلسه ای در کاخ سفید تشکیل دادند تا «سود و مصلحت این موضوع را بررسی کنند». مسالهٔ پلوتونیوم وجود داشت که بن گوریون به سرعت و با صدایی آهسته از آن گذشته بود. به نظر می رسید که بن گوریون گفته باشد که مسالهٔ پلوتونیوم تا زمان تکمیل این پروژه در سال ۱۹۶۴ نباید مورد بحث واقع شود و تنها در آن زمان است که اسرائیل می تواند تصمیم بگیرد چگونه این مساله را ادامه دهد. اما به نظر می رسید این سخنان با آنچه که نخست وزیر به سفیر ایالات متحده – راید - در ژانویه ۱۹۶۱ گفته است تطابق ندارد. گفته شده بود که سوخت مصرفی به کشوری که اورانیوم را تهیه کرده است (فرانسه) باز خواهد گشت. اما ویلیام آر. کرافورد مشاور بخش اسرائیل در وزارت امور خارجه به اسناد مربوطه رجوع کرد و گفت که آنچه بن گوریون گفته است دوپهلو و طفره آمیز بوده است. پس از بررسی های دقیق تر به نظر می رسید که بن گوریون قصد داشته تا از آزادی عمل اسرائیل برای تولید پلوتونیوم دفاع کند. ممکن است کندی این موضوع را متوجه نشده باشد اما از سوی دیگر این احتمال نیز وجود دارد که او هم مانند تالبوت سخنان بن گوریون را به خوبی نشنیده باشد.
ارزیابی اطلاعاتی
اما جالب ترین اسناد در این مجموعه، ارزیابی آژانس اطلاعات ملی اس ۳۵-۶۱ است، با عنوان «چشم اندازی بر اسرائیل» که در فوریه سال ۲۰۱۵ از رده بندی خارج شد. این سند ارزیابی جای شکی باقی نمی گذارد که بازدید دانشمندان کمیسیون انرژی اتمی آمریکا از دیمونا هیچ تاثیری بر دیدگاه گروه های اطلاعاتی آمریکا مبنی بر اهداف تاسیسات اتمی دیمونا نگذاشته است. اگرچه این دیدار به وضوح از تنش سیاسی و دیپلماتیک میان ایالات متحده و اسرائیل بر سر مسالهٔ دیمونا کاست و دست کم به طور موقت مسالهٔ هسته ای را از موارد مورد بحث میان دو دولت حذف کرد، ولی تغییر در عقیدهٔ متخصصین اطلاعاتی ایالات متحده ایجاد نکرد. به عقیده آن ها، علیرغم ادعای مقامات اسرائیل که دیمونا را با اهدافی صلح آمیز معرفی می کردند، این تاسیسات به منظور دستیابی به تسلیحات هسته ای راه اندازی شده است. تاسیسات دیمونا برای اسرائیل تجارب و منابعی را فراهم می آورد تا «قابلیت تولید پلوتونیوم را به دست بیاورند». ارزیابی ۳۵-۶۱ به خوانندگان یادآوری می کند که کشور فرانسه «نقشه ها، مصالح، تجهیزات و کمک های تکنیکی را برای اسرائیلی ها فراهم کرده است».
مهم تر از همه آنکه مجامع امنیتی در سال ۱۹۶۱ پیش بینی کردند که اسرائیل «تا سال ۶۶-۱۹۶۵ در موقعیتی قرار خواهد داشت که پلوتونیوم کافی برای ساخت یک تا دو جنگ افزار خام هسته ای را تولید کند و تاسیسات جداسازی با ظرفیت بیشتری از نیروگاه آزمایشی که اکنون در دست تأسیس هستند، راه اندازی می شوند». اکنون می دانیم که این پیش بینی ها و ارزیابی های اطلاعاتی همگی درست بوده اند، اما کسی از جانب ایالات متحده مطمئن نبود که اسرائیل چه زمان به تاسیسات غنی سازی مجدد دست خواهد یافت. مطلب مربوط به «تاسیسات جداسازی» پرسش های مهمی را برانگیخت. اگر اسرائیل قصد تولید سلاح هسته ای را داشت می باید تکنولوژی بازفرآوری سوخت مصرفی به پلوتونیوم را تهیه کند. اینکه چه زمانی و چگونه آژانس اطلاعاتی آمریکا متوجه شد که اسرائیل به صورت محرمانه مشغول کار بر یک نیروگاه مختص جداسازی - بزرگتر از نیروگاه آزمایشی - در دیمونا است را نمی دانیم زیرا این اطلاعات هنوز محرمانه هستند. اما اگر سی آی ای از چنین طرحی باخبر بود اطلاعات اصلی آن را از دانشمندان کمیسیون انرژی اتمی که از دیمونا بازدید کردند، پنهان ساخته است. (و شاید به آن ها دستور داده شده که مکان این تاسیسات را شناسایی کنند.)
تهیه کنندگان ارزیابی اطلاعاتی ۳۵-۶۱ از آنجایی که به اطلاعات محرمانه داخل دولت اسرائیل دسترسی نداشتند، به عمق مسالهٔ انرژی هسته ای اسرائیل پی نبردند یا نحوهٔ عملکرد اسرائیل برای ادامه دادن پروژهٔ هسته ای را نمی دانستند. مسالهٔ انرژی هسته ای اسرائیل - از منظر مفهمومی و از منظر حقیقی - برای آن ها روشن نبود؛ آن ها نمی دانستند که آیا دیمونا با هدف ساخت سلاح راه اندازی شده است یا به عنوان زیربنایی ساخته شد تا بعدها به قابلیت ساخت سلاح دست بیابد. تهیه کنندگان این اسناد معتقد بودند که «اسرائیلی ها قصد داشتند که خود را دست کم در موقعیتی قرار دهند که اندکی پس از تصمیم گیری به تولید سلاح، بتوانند به تولید آن دست بیابند.»
با وجود برخی ابهامات، یافته های آژانس های اطلاعاتی با آنچه که بن گوریون در باب اهداف کلی دیمونا و قابلیت تولید پلوتونیوم به کندی گفت، همخوانی نداشتند. به همین ترتیب با گزارش های تیم اعزامی کمیسیون انرژی اتمی به اسرائیل نیز تطابقی نداشتند زیرا نویسندگان این گزارش سخنان اسرائیلی ها دربارهٔ ماهیت دیمونا را باور کرده بودند.
به هر صورت، سی آی ای از سال ۱۹۶۱ می دانست و یا شک کرده بود که اظهارنظر مقامات اسرائیلی در مورد پروژهٔ دیمونا - چه از جانب نخست وزیر و چه از جانب دانشمندان اسرائیلی - یک داستان ساختگی است تا ماهیت اصلی دیمونا را پنهان بسازند.
دیدار دوم
بازدید دانشمندان کمیسیون انرژی اتمی از اسرائیل و ملاقات بن گوریون - کندی باعث شد تا روابط میان دو دولت بهبود بیابد ولی در اصل، ملاحظات آژانس های اطلاعاتی بر نگرش ایالات متحده نسبت به پروژهٔ دیمونا تأثیرگذار بود. دولت کندی معتقد بود که موظف است بر دیمونا نظارت داشته باشد، نه فقط به خاطر گسترش سلاح های هسته ای بلکه به خاطر آرام ساختن اضطراب و نگرانی منطقه نسبت به دستیابی اسرائیل و تهدید هسته ای توسط این دولت. ایالات متحده نمی خواست تنها کشوری باشد که ماهیت صلح آمیز دیمونا را نزد کشورهای عربی تضمین می کند. به همین دلیل، در ماه های پس از جلسات ملاقات، مقامات وزارت امور خارجه سعی کردند تا پیگیر درخواست کندی از دانشمندان دیگر کشورهای بی طرف همچون سوئد باشند تا آن ها نیز از نیروگاه دیمونا بازدید به عمل بیاورند.
انگلیسی ها نیز با این عمل موافق بودند ولی آن ها می خواستند که آمریکا به اسرائیل فشار بیاورد تا اجازهٔ بازدید آژانس بین المللی انرژی اتمی را صادر کند. دولت کندی عقیده داشت که بازدید آژانس بین المللی انرژی اتمی یک هدف درازمدت است ولی اگر امکان بازدید نمایندگان کشورهای بی طرف همچون سوئد فراهم نشود، بازدید دوم از سوی دانشمندان آمریکایی الزامی خواهد بود.
مذاکرات با مقامات سوئدی موفقیت آمیز نبود؛ در ژوئن سال ۱۹۶۲ دولت کندی تصمیم گرفت تا «یک بار دیگر این مسئولیت را به عهده بگیرد». در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۲، «پس از چندین بار درخواست در طول چند ماه» دومین بازدید آمریکایی ها از دیمونا صورت گرفت. تا همین اواخر اطلاعات زیادی از این دیدار در دست نبود، فقط آنکه سفیر آمریکا والورث باربر آن را «محدودیت بی مورد برای بازدید ۴۵ دقیقه» برشمرد.
پروفسور یوال نیمان که در آن زمان مدیر علمی مرکز تحقیقات اتمی سورِک و میزبان رسمی فرستادگان کمیسیون انرژی اتمی آمریکا بود، در کتاب «اسرائیل و بمب» از او نقل قول شده است که این بازدید دوم از مرکز دیمونا یک «حیله» بود که برای رهایی از فشارهای آمریکا بر اسرائیل طراحی و اجرا شد. (در متن کتاب کلمهٔ «حیله» حذف شده است.)
در این مجموعه، اسناد مربوط به دومین بازدید نیز وجود دارند. یک سند کلیدی، گزارشی است که در ۲۷ دسامبر سال ۱۹۶۲ توسط راجر دیویس، معاون رئیس بخش روابط خاور نزدیک وزارت امور خارجه خطاب به تالبوت، معاون وزیر، در رابطه با بازدید ماه سپتامبر نگاشته شده است. این سند در یک میکروفیلم در مجموعه اسناد تاریخی وزارت امور خارجه پنهان مانده بود. این گزارش، وقایع پیش آمده حین بازدید از مرکز اتمی را تشریح می کند و با آنچه که نیمان در دههٔ ۱۹۹۰ توضیح داد، تطابق بسیار دارد. دو دانشمند کمیسیون انرژی اتمی آمریکا - اولیسیس استابلر و توماس هنکوک - که به بازدید رآکتور کوچک واقع در سورِک رفته بودند، در حال بازگشت از تور دریای مرده بودند که نیمان به طور ناگهانی متوجه شد که در مسیرشان از کنار رآکتور دیمونا عبور می کنند و او می تواند «با تماس با مدیر نیروگاه امکان بازدید ناگهانی آن ها را فراهم کند». استابلر یکی از دانشمندانی بود که در ماه می ۱۹۶۱ از دیمونا بازدید کرده و با مدیر نیروگاه – پرات - آشنا شده بود.
معلوم شد که مدیر نیروگاه در آنجا حاضر نیست ولی رئیس مهندسین نیروگاه برای آن ها یک تور ۴۰ دقیقه ای برگزار کرد. سند روز ۲۷ دسامبر نشان می دهد که این بازدید در دانشمندان احساس بدی را ایجاد کرده بود، «مشخص نبود که آیا مهمان دانشمند اسرائیلی هستند یا برای بازدید آمده اند». آن ها نتوانستند از تمام تاسیسات بازدید کنند و به تمامی ساختمان ها نیز وارد نشدند، ولی معتقد بودند که آنچه دیده اند بیانگر آن است که دیمونا یک رآکتور تحقیقاتی است نه یک رآکتور تولیدی؛ و همین باعث شد که این بازدید را پراهمیت بشمارند. در این گزارش همچنین ذکر شده که به دانشمندان پیشنهاد شد که صبح روز آینده برای ادامهٔ بازدید به مرکز دیمونا بازگردند ولی آن ها نپذیرفتند زیرا در این صورت مجبور بودند که پروازشان را چهار روز به تعویق بیاندازند.
بنا به گفتهٔ راجر دیویس، ماهیت غیرمعمول این بازدید شک مقامات اطلاعاتی در واشنگتن را برانگیخت. در یک ملاقات درون سازمانی، «رئیس اطلاعات» سی آی ای (به احتمال زیاد منظور رِی کلاین معاون رئیس سازمان است)، گفته است: «شاید به اهداف ثانوی این بازدید دست یافته باشیم، اما به اطلاعات ابتدایی و پایه دسترسی نداریم.» همچنین مشاهده شده که «اختلافات مشخصی میان بازدید اول و دوم وجود دارد تا آنجایی که نحوهٔ استفاده از برخی تجهیزات نگرانی آفریده بود». اینکه از بازدیدکنندگان دعوت شد تا روز بعد برای ادامه بررسی بازگردند نشان می دهد «که حقه و حیلهٔ تعمدی از جانب اسرائیل در کار نبوده است». ولی تأخیر چهار روزه در پرواز دانشمندان در صورت پذیرفتن این دعوت، حاکی از آن است که پیشنهاد اسرائیلی ها به دروغ و غیرعملی بوده است.
علیرغم بدگمانی های متخصصین اطلاعاتی، وزارت امور خارجه نتیجه گیری خود را به کشورهای دیگر اینگونه اعلام کرد که دیمونا پروژه ای صلح آمیز است. چند هفته بعد، با آغاز شکل گیری بحران موشکی کوبا، وزارت امور خارجه در خفا به دولت های چندین کشور اعلام کرد که نظر مثبتی نسبت به دیمونا دارد. دیپلمات های آمریکایی به جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر در حین اعلام گزارشی دربارهٔ وضعیت کوبا، اطمینان دادند که بازدید اخیر دانشمندان بر ادعای اسرائیل دربارهٔ رآکتور صحت گذاشته است. به بریتانیا و کانادا نیز گزارش مشابهی از «بازید مختصر و کوتاه» از دیمونا ارائه شد بدون اینکه دلایل کوتاه و مختصر بودن این بازدید توضیح داده شود. در پایان ماه اکتبر وزارت امور خارجه بیانیهٔ کامل تری را به سفارت کشورهای مختلف ارسال کرد.

در یادداشت دیویس، گزارش رسمی ۱۲ اکتبر ۱۹۶۲ ذکر شده که در آن تیم اعزامی کمیسیون انرژی اتمی بازدید خود را تشریح کرده اند. اما این گزارش به یادداشت مربوطه در پرونده وزارت امور خارجه ضمیمه نشده است. متاسفانه، به جز گزارش بازدید سال ۱۹۶۱، کمیسیون انرژی اتمی نمی تواند گزارش های بازدید در سال ۱۹۶۲ و سال های پس از آن را بیابد.