پشت پرده معرفی خوشرو

دیپلماسی ایرانی: انتصاب غلامعلی خوشرو به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل تحول مهمی بود. خودداری واشنگتن از صدور ویزا برای حمید ابوطالبی، نامزد قبلی این پست به اتهام دخالت در بحران گروگانگیری سفارت امریکا در سال 1357 این پست را برای بیش از یک سال خالی گذاشته بود.

تهران دفتر حافظ منافعی در سفارت پاکستان در واشنگتن دارد اما کارکنان آن نمایندگان دائم ایران در سازمان ملل هستند نه دیپلمات ها. بنابراین هئیت نمایندگی ایران در سازمان ملل در نیویورک به عنوان مهمترین پایگاه دیپلماتیک جمهوری اسلامی در امریکای شمالی محسوب می شود. نفوذ برخی از دیپلمات های ایرانی که در نیویورک خدمت کرده اند یا مدتی را در ایالات متحده سپری کرده اند به حدی است که برخی از رقبای محافظه کار آنها را [باند] نیویورکی ها نامیده اند. چیزی که این افراد را متمایز می کند خواست مشترک آنها برای روابط سازنده تر ایران با غرب است.

از جمله اشخاص باند نیویورکی ها محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، صادق خرازی، رئیس حزب ندای ایرانیان، مجید تخت روانچی، معاون وزارت خارجه و مذاکره کننده هسته ای، حسین فریدون، برادر حسن روحانی و مشاور ویژه رئیس جمهور در امور اجرایی، امیر حسین زمانی نیا، معاون وزیر نفت و مذاکره کننده هسته ای و کاظم سجادپور هستند. خوشرو هم با سابقه خدمت در نمایندگی سازمان ملل یک نیویورکی به حساب می آید.

نیویورکی ها در دور دوم ریاست جمهوری محمود نژاد در دو موسسه پراکنده شدند: ظریف، فریدون، زمانی نیا و سجادپور به مرکز تحقیقات استراتژیک رفتند که ریاست آن با حسن روحانی بود. مابقی از جمله تخت روانچی و خوشرو هم به موسسه دیپلماسی ایرانی رفتند که توسط صادق خرازی راه اندازی شده بود. ابوطالبی هم به مرکز تحقیقات استراتژیک رفت با این حال نه وی و نه روحانی نیویورکی به حساب نمی آیند.

منابع آگاه به المانیتور گفته اند که ابوطالبی گزینه وزارت امور خارجه نبوده است. بلکه روحانی ابوطالبی را انتخاب و حتی زمانی که مشخص شد که وی نمی تواند این پست را در اختیار بگیرد بر این انتصاب اصرار داشت. ابوطالبی اکنون به عنوان مشاور سیاسی رئیس جمهور خدمت می کند. تمام نمایندگان دائم ایران در سازمان ملل نیازمند حمایت کامل آیت الله خامنه ای، رهبر معظم ایران هستند؛ حمایتی که قطعا ابوطالبی هم واجد آن بود.

پست نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل در ساختار قدرت جمهوری اسلامی به چند دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است: یکی اینکه این پست کانال اصلی برای تعامل دیپلماتیک در صحنه جهانی است و  دیگر اینکه این مقام تنها پایگاه دیپلماتیک ایران در محدوده تنها ابرقدرت دیناست. این مقام همچنین سکوی جهشی برای دیپلمات های جاه طلب است.

خوشرو که مشاور پیشین محمد خاتمی هم بوده گفته می شود که نامزد مورد نظر وزارت خارجه برای پست نمایندگی سازمان ملل بوده، که در اواسط سال 2014 به عنوان سفیر ایران در سوئیس انتخاب شد. پستی که زمانی در اختیار تخت روانچی بوده است. نشانه های ارتقای قریب الوقوع خوشرو و نزدیکی وی به ظریف از روزها و هفته ها پیش از انتصاب وی در سازمان ملل آشکار شده بود. خوشرو اوایل ژانویه ظریف را در نشست سالیانه فروم جهانی اقتصاد در داووس همراهی کرد. به علاوه گزارش شده است که پس از آن و پیرو مرگ ملک عبدالله به همراه ظریف به عربستان سعودی سفر کرده بود.

برخی ناظران در تهران تائید خوشرو توسط آیت الله خامنه ای را به حمایت های ظریف، روحانی و خرازی نسبت می دهند. اگر این درست باشد، چنین حمایتی می تواند قدرت سفیر ایران در سازمان ملل را به سطح سال 2000 یعنی دوران حضور ظریف در سازمان ملل ببرد، زمانی که وی نقشی اساسی در تحولات مهم مانند حمله آمریکا به عراق و افغانستان بازی می کرد.

با وجود اینکه نماینده دائم در سازمان ملل برخلاف امریکا در هئیت دولت جایگاهی ندارد و نیازمند تائید مجلس نیست اما این پست در ساختار سیاسی ایران مانند ایالات متحده از اهمیت بالایی برخوردار است. فرستاده سازمان ملل دارای خطی مستقیم نه فقط به وزارت خارجه بلکه به دفتر رئیس جمهور و دفتر رهبری است.

اطلاعات زیادی درباره برنامه های خوشرو در دست نیست اما یک منبع به المانیتور گفته است که "وی قرار است پیش از نوروز به نیویورک سفر کند." برای بررسی ابعاد انتصاب خوشرو باید چند بعد را مدنظر قرار داد.

از نظر داخلی ممکن است اتفاقات برای روحانی حساس شود. با وجود اینکه خوشرو از طریق ازدواج دختر فریدون با پسرش پیوندهای خانوادگی با رئیس جمهور میانه رو دارد اما قطعا به عنوان چهره ای از اردوگاه اصلاح طلبان شناخته می شود. به خصوص اینکه گفته می شود خوشرو "رابطه ویژه ای" با محمد خاتمی و همچنین ظریف و خرازی دارد. حضور اخیر صادق خرازی در مناظره هسته ای که نشان از بسط حضور وی در صحنه سیاسی کشور دارد باید مورد نظر قرار بگیرد. خرازی که پیوندهای خانوادگی قابل ملاحظه ای با خاتمی و آیت الله خامنه ای دارد در انتخابات ریاست جمهوری از روحانی حمایت نکرد و پیش از آنکه روحانی اعلام کاندیداتوری کند آینده سیاسی خود را به شهردار تهران، محمدباقر قالیباف گره زد.

به علاوه، یک منبع آگاه که درک خوبی از اوضاع فعلی دارد تصریح می کند که "خوشرو به ظریف وفادار است. وی 100 درصد مرد ظریف در امریکا خواهد بود." بنابراین به نظر می رسد شکست نامزدی ابوطالبی برای این پست، پتانسل تضعیف روحانی و در مقابل تقویت قدرت در حال ظهور خرازی و شاید حتی ظریف را داشته باشد. در حالی که قرار است انتخابات مجلس سال آینده و انتخابات ریاست جمهوری در سال 2017 برگزار شود احتمال سخت تر شدن شرایط برای روحانی وجود دارد.

زمان انتخاب خوشرو نیز از نظر بین المللی نشان دهنده این است که تهران خود را برای دو سناریوی احتمالی که هر دو آنها بر شورای امنیت سازمان ملل متمرکز است آماده می کند: نظارت و هماهنگی برای اجرای اقدامات مربوط به کاهش تحریم ها و در مقابل آمادگی احتمالی برای "بازی سرزنش" که در صورت شکست مذاکرات هسته ای به وقوع خواهد پیوست.

ضرب الاجل اواخر مارس برای ایران و 1+5 برای دستیابی به چارچوب سیاسی توافق جامع هسته ای نزدیک می شود. به نظر می رسد در حالی که دو طرف اواخر ژوئن را به عنوان زمان امضای توافق نهایی معین کرده اند، ماه مارس قطعا ضرب الاجل قاطعانه ای خواهد بود. به نظر می رسد که تهدید باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا برای وتوی هرگونه تحریم ضدایرانی جدیدی که کنگره وضع کند تاریخ انقضایی داشته باشد. به علاوه روحانی می تواند از افزایش محبوبیت داخلی که حاصل از نتیجه مذاکرات در عید نوروز است استفاده کند.

مسیر پیش روی ایران برای ناظران بر امور این کشور گیج کننده خواهد بود. ظریف اکنون در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور دارد و دور بعدی مذاکرات به زودی آغاز خواهد شد. منابع آگاه از احتمال حضور خوشرو در مونیخ و مذاکرات آتی هسته ای پیش از سفر به نیویورک خبر می دهند. در حقیقت با در نظر گرفتن اینکه خوشرو در گذشته "نقش فعالی در طراحی روش تعامل با تروئیکای اروپایی در مذاکرات هسته ای در سال های 2003 تا 2005 داشته است" روزهای و هفته های پیش رو احتمالا می توانند نشانگر خوبی برای نقش طراحی شده وی باشند.

منبع: المانیتور / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی

انتشار اولیه: دوشنبه 20 بهمن 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 26 بهمن 1393