زیباکلام: ایران و آمریکا می‌دانند باید زمان مذاکرات را کوتاه‌تر کنند

صادق زیباکلام در روزنامه شرق نوشت: با آغاز دور جدید مذاکرات ایران و شش کشور جهان، آنچه بیش از سایر موضع گیری ها نمود دارد، تاکید طرفین بر اهمیت «سرعت عمل» است. دکتر روحانی در ایران و در سفر استانی خود در جمع مردم بوشهر، بر این موضوع تاکید کرد و در سوی مقابل، وزیر خارجه ایالات متحده نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده است.

به نظر می رسد این موضع مشترک، کلید فهم روش طرفین در دوره جدید و دوره های بعدی مذاکرات تا رسیدن به توافق در آینده ای نزدیک باشد و ایران و ایالات متحده بدون اینکه رسما اعلام کنند، روی این مساله توافق دارند. به نظر نگارنده دو طرف نه تهدید می کنند و نه بلوف می زنند، بلکه احساس می کنند برای کسب منافع بیشتر، باید زمان مذاکرات را کوتاه تر کنند.

در ایران برخی چهره های اصولگرا، مدعی شده اند که دولت می خواهد تا زمان انتخابات مجلس، مذاکرات را کش دهد. در ایالات متحده نیز دو هفته از سال ٢٠١٥ گذشته و شش ماه دیگر، مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠١٦ رسما آغاز خواهد شد و دموکرات ها باید در مقابل رقیب که در انتخابات اخیر میان دوره ای به پیروزی رسیده، صف آرایی کند.

تا به امروز این گونه بوده که موضوعات سیاست خارجی، به قول انگلیسی ها «صندلی پشت» را اشغال می کرد و صندلی جلویی به «مسایل داخلی» آمریکا اختصاص داشت. اما بیم آن می رود اگر توافق با ایران صورت نگیرد آنگاه جمهوریخواهان، کل سیاست خارجی اوباما و دموکرات ها را به چالش بکشند و مدعی شوند از ابتدا باید به روش نئوکان ها یا جمهوریخواهان قدیم، رویارویی با کشورهای مخالف آمریکا انتخاب می شد.

دموکرات ها و دولت اوباما حتما نمی خواهند این شکست در پرونده آنها ثبت شود بر همین اساس دست کم پس از روی کارآمدن دولت جدید ایران، اعلام کردند می توان با جمهوری اسلامی به نتایجی رسید. جمهوریخواهان اگر از خاکریز موضوع ایران گذر کنند آنگاه در افغانستان، عراق و سوریه هم سیاست های اوباما را به چالش خواهند کشید.

به هر حال آمریکایی ها در اساس پذیرفته اند غنی سازی، نطنز، فردو و آب سنگین اراک ادامه یابد اما به شکلی که اگر انحرافی در برنامه هسته ای ایران به نظر آنها بروز کرد، زمان زیادی تا ساخت سلاح هسته ای نیاز باشد. موافقت آنها با غنی سازی پنج درصد، نشان از همین رویکرد دارد اما بحث بر سر میزان سوخت در اختیار ایران، با توجه به تعهد روسیه برای تامین سوخت بوشهر تا هشت سال آینده، محل چالش است.

نکته دوم اینکه آمریکایی ها اصرار زیادی دارند تحریم ها به سرعت برداشته نشود. آنها مدعی هستند زمان و هزینه زیادی برای رسیدن تحریم ها به این نقطه طی شده است و اگر به سرعت برداشته شود و اگر دو سال دیگر انتخاباتی برگزار شد و مانند دولت احمدی نژاد، موضع هسته ای تفاوت فاحشی با سیاست های دولت قبل از خود پیدا کرد، قدرت مانور در اختیار غرب باشد. آنها از ٢٠سال سخن می گویند و طرف ایرانی بر حداکثر پنج سال تاکید دارد. به نظر می رسد اگر نظر ایران بر لغو تحریم های سختگیرانه بانکی و نفتی به نتیجه برسد، بر سر زمان لغو بقیه تحریم ها توافق صورت گیرد. دولت اوباما می داند ارزش حل موضوع هسته ای ایران و ارتباطی حداقلی پس از ٣٦سال روابط سرد، چه میزان ارزشمند است. این مساله می تواند با توجه به نقش راهبردی ایران در خاورمیانه، چشم انداز بهتری از همکاری های احتمالی آتی به دست دهد.