متن کامل مذاکرات ابراهیم یزدی با صدام حسین در هاوانا

***

این دیدار با وساطت و درخواست رئیس جمهور الجزایر در ویلای محل اقامت صدام صورت گرفت. علاوه بر صدام حسین، سفیر عراق در سازمان ملل و سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق نیز حضور داشتند. از ایران علاوه بر من، آقایان حسین لواسانی، دکتر منصور فرهنگ و یک نفر دیگر از اعضای هیات شرکت داشتند. در اطراف اتاق ماموران عراق به حالت خبردار ایستاده بودند. هر دوی ما روی یک کاناپه بزرگ در کنار هم نشستیم. او با یک زاویه ۴۵ درجه به سمت من نشسته بود و صحبت می کرد. از جعبه سیگاری که روی میز بود یک سیگار برگ برداشت و بلافاصله یکی از مأموران حاضر در اتاق جلو آمد و فندکی را روشن کرد تا او سیگارش را با آن روشن کند. طرز نشستن و سخن گفتنش روحیه از خود راضی او را نشان می داد. من در حالی که دست چپم را روی لبه مبل گذاشته بودم و پا هایم را روی هم انداخته بودم صحبت می کردم. متن گفت وگو را آقای حسین لواسانی نوشته و تنظیم کرده اند.

بعد از سلام و احوالپرسی و گفت وگو در زمینه اینکه آیا این چندمین سفر است یا اولین سفر به کوبا و رد و بدل کردن تعارفات معمول، من آغاز به سخن کردم.

ابراهیم یزدی: سخنی چند با وزیر خارجه شما داشتم. ایشان بعضی از گفته های مرا دوست نداشت. هر یک از ما دو نفر بعضی از حرف های دیگری را قبول نداشت. اما به نظر می رسد که زمینه برای تفاهم خیلی زیاد بود. تخصص من در علوم پزشکی است و واقعیات را از دید یک آسیب شناس نگاه می کنم و تخصص وزیر خارجه شما علوم سیاسی است. از این رو واقعیت ها را از یک دید دیگر نگاه می کند.

صدام حسین: هر کسی در زمینه تخصص خودش حرف می زند.

یزدی: در سال ۷۵ [۱۹۷۵] شما از ایران دیدن کردید، باز هم بیایید تا تغییرات را ببینید.

صدام: علاقه دارم چون خوب است که وضعمان را با همسایگانمان روشن کنیم. (در اینجا آقای صدام شرح نسبتاً مبسوطی در زمینه نظرات حزب بعث گفتند که چگونه و تا چه حد به اسلام و مسئولیت انسان در روی زمین و رابطه اش با خدا معتقدند.)

یزدی: خوشحالم که نظراتتان را شنیدم. با این اتفاق نظری که داریم و اینکه مسلمان هستیم و با روابط دوستانه و بستگی دینی که داریم چرا یکدیگر را نمی فهمیم؟

صدام: آیا این ما هستیم که شما را نمی فهمیم؟

یزدی: نمی دانم چه چیز غلطی بین ما وجود دارد، آقای سعدون معتقد است که ما می باید ملامت شویم. ولی من قبول ندارم. ما اکنون حاضریم نظر شما را بشنویم. چند بار گفتم و به آقای سامرائی نیز تذکر دادم که من سیاسی نیستم و دیپلماسی بلد نیستم و آمده ام اینجا که با صراحت حرف بزنم و به صراحت بشنوم. بودن بعضی اختلافات بین اعضاء خانواده غیرمتعارف نیست ولی غیرمتعارف این است که عدم تفاهم وجود داشته باشد. اگر چیزی هست آماده ایم که بشنویم.

صدام: ما دکتر فرهنگ را به عنوان حکم انتخاب می کنیم.

یزدی: ما نیز آقای سعدون را به عنوان حکم انتخاب می کنیم.

صدام: اگر بخواهیم که ماهیت هر چیزی را عوض کنیم اول می باید آن را همان طور که هست بشناسیمش و بعد از آن می باید با دقت راه حل صحیحش را پیدا کنیم. یکی از مسائل اساسی این است که انقلاب ایران عراقی ها را تحت تاثیر قرار داده است. ایرانی ها افرادی نبودند که از زیرزمین آمده باشند، هیچگونه ارتباطی به خارج نداشتند و تصوراتشان شخصی و غیروابسته به خارج بود و این ثابت شده است که انقلاب ایران ربطی با خارج ندارد. عمر این جنبش ۱۵ سال است. ولی بگذارید یک قدم به عقب برگردیم. در سال ۷۴ ما با کرد ها، ایرانی ها، با شاه و نظام شاه که آمریکایی ها پشتیبانش بودند، وارد جنگ شدیم و ۱۲ ماه طول کشید. تعداد قنبله هایی که از توپ های سنگین بر عراقی ها و خاک ما انداخته شد ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ عدد بود و ۱۶ هزار نفر از افراد ارتشی و غیرارتشی ما کشته و زخمی شدند. ارتش ما می جنگید و پیش می رفت تا اینکه قرارداد سال ۷۵ برقرار شد. تعداد قنبله هایی که در اختیار نیروهای جوی و بری و بحری (هوایی، زمینی و دریایی) ما باقی مانده بود فقط ۳ عدد بود و از این وضع ناراحت کننده فقط ۳ نفر خبر داشتند، رئیس جمهور آقای بکر و فرمانده کل ارتش و من. و این حالت و کیفیت را از همه مخفی نگه داشتیم، ولی حاضر بودیم تا آخرین قطره خونمان بجنگیم، حتی اگر چیزی در دست نداشته باشیم. این حکمی است که سیاست بین المللی بر ما تحمیل کرد، چون ما اسلحه را می خریدیم و خودمان در ساختنش دست نداشتیم، ولی تصمیم داشتیم که اگر شاه بخواهد تا ۴ ماه بعد از این تاریخ همین روش را ادامه بدهد با او در تمام جوانب بجنگیم. به این جهت با روس ها وارد مذاکره شدیم و آن ها بنا را بر این گذاردند که به ما کمک کنند. ولی قبل از آن در تماس دائم با دولت الجزایر بودیم و با رئیس مجلس ایرانی در بغداد ملاقات کردم و به دنبال راه حل مسالمت آمیز می گشتیم و نظرمان را به او ارائه دادیم و گفتیم که خواسته های دولت ما و سیاست دولت ما واضح و حدود کشور ما مشخص است و خواستار تعیین حدود بودیم و این حدود را نه ایران، بلکه ضابطه های بین المللی تعیین می کند. وزیر خارجه ایران با سعدون ملاقات کرد و تمام این اقدامات بدون هیچگونه واسطه ای صورت گرفت. چون روش ما نیست که در کار هایمان واسطه داشته باشیم. در سال ۷۵ نامه ای از بومدین دریافت داشتم که سؤال کرده بود، آیا مانعی هست از طرف ما که با شاه در الجزایر ملاقات کنیم؟ پرسیدم که آیا این ایده خود بومدین است و یا چیزی است که مورد علاقه و نظر شاه است؟ گفت که این نظر و فکر رئیس بومدین است و بدون هیچگونه شرطی از هم دیدن خواهید کرد و با بحث و تبادل نظر با یکدیگر ممکن است راه حلی برای این مشکل پیدا کنید. ولی اعتقاد ما بر این بود که بومدین خودش مشکل را احساس کرده است و به این جهت فشاری به شاه خواهد آورد. در مرکز فرماندهی جمع شدیم. وضعی حیاتی پیش آمده بود و اگر شاه می خواست روشش را ادامه دهد یک جنگ رودرروی طولانی مدتی با او می داشتیم، بدون واهمه از نتایج آن، چون می باید بهای آن را بپردازیم. مهم ترین نکته این بود که اسلحه را زمین نگذاریم و به این جهت منتهای کوشش ما بر این بود که شاه از موضع نادرست و غیرعادلانه ای که داشت برگردد و به راه حل سیاسی راضی شود. نتیجه تمام این کوشش ها قرارداد الجزایر بود که هم اکنون در وزارت خارجه وجود دارد و قراردادی است که متن آن از مردم مخفی نیست و نقاط سری در آن وجود ندارد.

امام خمینی در عراق مکرم و محترم بود و همه گونه کمکی را که از ما ساخته بود در اختیارش گذاردیم. ولی ایشان امکانات را برای تمام مدتی که در عراق بودند می خواستند ولی ما هم می باید صاحب نظر باشیم. ما ایشان را تائید می کردیم، روش ما این نیست که بله و نه را در آن واحد بگوییم. اگر قراردادی بستیم در انجامش پایداری می کنیم و اگر با کسی اختلافی داشتیم معنایش این است که اختلاف داریم و تا آخرین لحظه پایداری می کنیم و حتی روس ها که دوست ما هستند از قرارداد ما با ایران خبری نداشتند و از ما دلخور شدند. بعد از اینکه خمینی فعالیتش را دوباره و از جهتی دیگر آغاز کرد یکی از اعضای فرماندهی را پیش او فرستادم برای اینکه او را متوجه اوضاع بنماییم و خیلی صریح به ایشان گفتیم که در سرزمین عراق کسی نیست که به شما فشار بیاورد که بروید، ولی لازم است که به همکاری ما احترام بگذارید، در حالی که شاه به عهد ها و گفته هایش احترام نمی گذارد. بعد از مسافرت خمینی به کویت و عدم اجازه دخول به آن کشور، فوراً اجازه بازگشت به ایشان دادیم و استقبالش کردیم و سپس به پاریس رفت. شاه از ما خواست (و مدارکش در وزارت خارجه وجود دارد) که امام را در عراق نگه داریم. ولی ما رد کرده و گفتیم که این خودمان هستیم که درباره سیاستمان تصمیم می گیریم و از هیچ کس پند و اندرز نمی پذیریم.

چه اتفاقی افتاد که یکباره دولت عراق از طرف انقلابیون و دیگران و در روزنامه های غربی مورد هجوم قرار گرفت. جوابی ندادیم و گفتیم که برادران ایرانی تازه کارند و به این جهت صبر کردیم ولی موضوع ادامه پیدا کرد و بالا گرفت که بالاخره به صورت یک جنبش آزادیبخش و دخالت در کار ما در آمد. بارزانی آمریکا را ترک کرد که به ایران بازگردد و تلگراف هایی برای صدر فرستاده شد تا اینکه مبارزاتش را بر علیه عراق ادامه دهد. نکته مهم و اساسی این است که صرفنظر از حکم و نظرتان نسبت به حکومت عراق، عراق قصد بازگشت به قبول فشارهای قبلی را ندارد. ما معتقدیم که تا هم اکنون سیستمی که مورد رضایت خداوند است دارد پیاده می شود که در آن تحقق عدالت اجتماعی برای انسان ها وجود دارد. ما مسلمانیم ولی معتقدیم وقتی که حکومت و دین و یا دین و حکومت در یکدیگر دخالت کنند مردم از هم خواهند پاشید و این در همه جا و در هر دین و در بین هر قومی صادق است و این امر منحصر به دین اسلام نیست. به این جهت می دیدم که مردم از هم می پاشند و ما عذاب می کشیدیم. ممکن است در نقطه ای دیگر از دنیا اجتهاد افراد دیگر با اجتهاد ما مغایرت داشته باشد ولی با وجود احترام ما به آراء دیگران، نمی توانستیم اجتهاد امام خمینی و یا هر کس دیگر را بپذیریم. مدت درازی صبر کردیم و به خودمان می گفتیم که برادران ایرانی ما در حکومتشان تازه کارند و لازم است که مراعات حق همسایه را بنماییم ولی خیلی به صراحت بگویم که عمل مثبتی ندیدم. از وزارت خارجه خواستم که روابط ما دوستانه تر باشد و مهندس بازرگان را احترام می گذاردیم ولیکن به حدی رسید که باورمان شد، شما به گونه ای حرف می زنید و به گونه ای دیگر عمل می کنید. صرفنظر از سیاستی که انتخاب کردید و تجربیاتی که دارید افرادی هستید که صاحب تجربه نیستید و به دلیل عضویتمان در گروه دنیای سوم نمی خواستیم مشکلات تازه ای برای دیگران بوجود آوریم. به این جهت احتیاجی برای بکار بردن اسلحه نمی دیدم. ایران کشوری است از دنیای سوم و لازم است که این امر را بداند و برای رسیدن به ثبات و حل مشکلات داخلی اش احتیاج به چیره شدن بر اوضاعش دارد.

عراق کشوری است اسلامی، سابقه مبارزاتی و کمک به مبارزین دیگر را دارد و تجربه حکومتش از شما ایرانیان بیشتر است و لازم بود که شما این کشور را در کنار خودتان نگه دارید برای اینکه به شما کمک کند. بعد از اینکه متوجه شدید که عراق می باید مورد هجوم قرار گیرد می توانستید تأمل کنید چون این کار را همیشه می توانستید انجام دهید. در سرزمین عراق کسانی که صاحب ملایین باشند (میلیونر) وجود ندارند و در عین حال گرسنگی نیز وجود ندارد و به این جهت می پنداشتیم که می تواند دوستی ما برایتان مفید باشد.

از خودمان می پرسیدیم که آیا ایرانیان حسابگری خاصی نسبت به عراق دارند و اگر نیست، پس چرا عراق را در عداد اولین دشمنان خود قرار دادند. احتیاج به جواب این سؤال داشتیم که آیا شما می خواهید از طریق انتخاب مذهب تشیع برای خودتان عدالت را در دنیا مستقر کنید. این چیزی است که همه دنیا خواستار آن است و شما قبل از هر چیز احتیاج به حل مشکلات داخلی و ناراحتی های ناشی از مشکلات اقتصادی و پیاده کردن نظرات اسلامی تان دارید، خصوصاٌ در مورد مسائلی که می خواهید نظریات اسلام ۱۳ قرن پیش را پیاده کنید. البته این خودتان بودید که این راه را انتخاب کردید و اگر بین شما و ما رابطه، رابطه دوستانه تجارتی بود و در شرایطی بودیم که شما و ما حرف های یکدیگر را مثل یک برادر می پذیرفتیم ممکن بود که نصایح و اندرزهای یکدیگر را پذیرا باشیم، ولی در وضعیتی که ما داریم، حق شماست که همان راهی را که دوست دارید انتخاب کنید و این خلاصه گفتارهای ماست و امیدواریم که شما را خسته نکرده باشم و لازم است که تعارف نداشته باشیم، با وجود اینکه در تعارف وارد هستید، ولی در کار هایمان می باید صراحت و هدف داشته باشیم و ما در برابر دوستان و دشمنانمان صراحت گفتار داشته ایم و گلایه دوستانمان را در زمینه صراحتمان شنیده ایم. در گذشته حتی دوستانمان از صراحت ما گلایه داشتند ولی بعد از مرور زمان چون ما را صمیمی در گفتار صریحمان دیدند اعتمادشان جلب شد.

یزدی: من آشنا با مواضع شما هستم و با وجود اینکه با برداشت شما از دین و سیاست موافق نیستم به برنامه اقتصادی تان احترام می گذارم. ولی می دانم که مصالح منطقه ما را در کنار هم قرار می دهد. اشاره به اتفاق خودتان با شاه کردید و عواملی را که به این قرارداد انجامید ذکر کردید. ولی انتظار داشتیم که خوشوقتی خودتان را از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر علیه شاه بیشتر ذکر کنید. ما ۲۵۰۰ سال حکومت شاهنشاهی و۶۰ سال حکومت پهلوی را از کشورمان برچیدیم، ساواک در عراق و در جمیع کشورهای منطقه ضد عرب ها فعالیت داشت و انتظار داشتیم که همه دول عربی ما را پشتیبانی کنند. ولی چنین چیزی را از همسایگان، خصوصاً از دولت عراق ندیدیم و شما حتی به ما فرصت ندادید تا اینکه اطلاعاتی را که ساواک بر علیه شما از طریق اسرائیلی ها جمع آوری کرده بود به شما بدهیم و یکباره دیدیم که خرابکاران لوله های نفت را منفجر کردند و روزنامه هایتان خوزستان را عربستان و خرمشهر را محمره نامیدند و عرب های خوزستان را «مواطنین عرب» خطاب کردند. از خود می پرسیدم که راستی چه خبر است. آیا این عراق است که جنبش آزادیبخش برای رهایی خوزستان رهبری می کند؟ عراق می توانست با شاه تبادل نظر و ملاقات کند، آیا ما نمی توانیم با آن ها به تبادل نظر و معلومات بپردازیم؟ من حدود پیشروی و نفوذ ساواک را در کشور شما و دیگر کشورهای منطقه را می دانم ولی آن را دوست نداشتم. چون جنبش ایران دوست ندارد که در امور داخلی کشور ها دخالت کند. ولی وقتی از دخالت های دیگران در کشورمان آگاه شدیم، به آقای یاسین و سامرائی گفتم و وضعیت را برایشان تشریح کردم.

در زمینه روزنامه ها، سیاست ما بر این است که نمی خواهیم تسلطی جبارانه بر روزنامه ها داشته باشیم. مردم کوچه و بازار آزادند، آیت الله نیز آزاد است که دلخواهش را بر زبان بیاورد. آیت الله روحانی چیزی در زمینه بحرین گفت و برادران بحرینی ما نگران این گفته ها بودند. در وقت خودش برایشان پیام فرستادم و سیاستمان را تشریح کردم و بعد از آن سفیر جدید ایران را در بحرین تعیین کردیم. چندین بار به برادران عراقی خودمان گفتم که پالیزبان چرا بین ایران و عراق و ترکیه رفت و آمد می کند و با زاهدی تماس می گیرد و با فرستادن پول افراد را تجهیز می کند. پالیزبان یکی از دستیاران شاه است که در جنگ بر علیه شما شرکت داشت و پیغام ها چندین بار بین ما و شما رد و بدل شد و مکرراً سؤال شد که چرا اجازه رفت و آمد به پالیزبان می دهید، ولی جوابی به ما داده نشد و همچنین در جنگ با کرد ها در پاوه مورد هجوم آن ها قرار گرفتیم و بعد از شکست همه آنان به عراق پناه آوردند و۲۰۰ نفر از آن ها کشته شدند که عده زیادی از آنان اعرابی بودند که از آن سوی مرز ایران، از عراق آمده بودند و جریان را به آقای سامرائی، سفیرتان در تهران، گفتیم و از وجود اجساد عراقی ها خبرش کردیم. بعد از اینکه عراقی ها حدود ما را بمباران کردند، به مدت دو ساعت با آقای یاسین حرف زدم و ایشان حاضر نبود که اعتراف کند که اشتباهی رخ داده است و اگر بخواهیم روابطمان را بهتر کنیم، چرا حتی حاضر نیستید به اشتباهاتتان اعتراف کنید.

اگر ما می خواهیم ریشه مشکل را بررسی کنیم، لازم است بگویم که این سیاست ایران و رهبران و آیت الله و رهبری انقلاب ایران نیست که در کارهای داخلی دیگران دخالت کند و چندین بار گفتم که انقلاب ایران قصد آن را ندارد که انقلابش را صادر کند حتی به عراق و نجف، آنطور که من می دانم شما و ما هر دو اشکالاتی از ناحیه کرد ها داریم و این به صلاح ما و شما نیست که کرد ها را بر علیه یکدیگر بشورانیم. تشکیل دولت کردستان همیشه در جنگ با عراق و ایران خواهد بود و غیرممکن است که حکومتی که این چنین بوجود آمده باشد درگیر جنگ های درازمدت نباشد و رابطه چنین دولتی با اسرائیل خواهد بود و ما طمعی در کردهای شما نداریم و ما در عجب هستیم از کنترلی که آن ها درروی حدود شما دارند و شما در این مورد اقدامی نمی کنید و طرفداران شاه در مرز ها رفت وآمد می کنند و دولت شما تائید کرد که بعضی از ایرانیان عرب زبان را تحریک کردید، می دانید که اعراب خوزستان ایرانی هستند ولی آن ها را مواطنین عرب می نامید. آیا شما دوست دارید که ما شیعیان عراق را ایرانی بنامیم؟ علاقمندیم که به شما در یک عبارت خلاصه بگوییم که انقلاب ایران پایگاه دشمنان شما را در ایران از بین برد و بر شما واجب است که از آن پشتیبانی کنید و خیلی از برادران عرب آمدند و سؤال کردند که چه مسائلی است بین شما و بین دولت عراق، و در عجب بودند که می دیدند ایران دشمنان اعراب و فلسطینی ها را از بین برده است و رابطه اش را با اسرائیل و مصر و آفریقای جنوبی قطع کرده است و بر حسب گفته های قرآن مصر خائن است، چون در حالی که برادران ما با اسرائیلی ها در جنگند او با آن ها پیوند دوستی می بندد و در عجبیم و برخی از رهبران عرب در همین کنفرانس از ما می پرسند و در عجبند که چرا عراقی ها با ایران رفتار خصمانه دارد.

فرماندار خوزستان مدارک و اسنادی نشان داد که بعضی از افراد عراقی آمدند و خرابکاری کردند و از او خواستم که فعلاً سکوت کند و امید است که این سکوت را حمل بر ضعف نکنید و نگویید که دولت ایران ضعیف است. سیاست شما در مورد ایران فقط دشمنان ما را خوشحال می کند و شما از تحریکاتی که در خوزستان می کنید بهره ای نخواهید برد و به این جهت سؤال ما این است که چرا دست به چنین کارهایی می زنید؟ سامرائی معتقد بود که ما می باید مشکل خوزستان و کردستان را در آن واحد حل کنیم و من از این جواب تعجب کردم برای اینکه شما منافعی در خوزستان ندارید و حق هیچ گونه دخالتی را ندارید. ولی در مورد کردستان شما و ما هر دو ذینفع هستیم و مادامی که شما با شاه توانستید به اتفاق نظر برسید چرا نمی توانید با ما نیز به اتفاق نظر برسید؟ و بعد از اینکه سامرائی رفت و برگشت و جوابی برای سؤال من نیاورد ولی از جانب آقای سعدون مرا دعوت کرد که به عراق بروم و موضوع را آنجا بررسی کنم.

صدام: شما موضوع رادیو و تلویزیون را پیش کشیدید ولی فراموشتان شد که بیان کنید که این تبلیغات را ما بر علیه شما شروع کردیم و یا شما بر علیه ما، و این امری است که همیشه بین دو کشور اتفاق می افتد. مطالبی که در رادیو و روزنامه ها گفته و نوشته می شد همه جواب گفته های شما بود. هر یک از ما می تواند با مراجعه به مطالب گفته شده و ثبت شده در رادیو و تلویزیون و یا روزنامه ها قضاوت کند که روزنامه های عراقی چه گفته اند و در این صورت واضح خواهد شد که روزنامه های عراقی فقط جواب شما را داده اند و حسودان و عواملی که هیچ یک از طرفین از آنان راضی نیستند، ممکن است که پرونده هایتان را زیر و رو کنید و ببینید که همه آنان دشمنان شما و انسانیت اند و محکوم به اعدام هستند و هم اکنون در رادیوی شما صحبت می کنند. سری به پرونده هایتان بزنید و ببینید که عواملی که در عراق پیدا می شوند، آیا این عناصری که در عراقند قبل و یا بعد از انقلاب ایران بوده اند. و آنچه را که واقعاً می خواهیم این است که قول می دهیم از دیگر دوستان جدا نباشیم و سرزمین ما پرورشگاه و ملجاء دشمنان همسایگان ما نباشد و گفتار ما غیرطبیعی و غیرقانونی نباشد.

یزدی: جراید ایران همچنانکه به ما حمله می کنند به شما نیز حمله کردند و این طبیعت جراید در کشور ماست و اعتراف می کنیم که بعضی از جراید به عراق حمله کرده اند ولی این افراد اشخاص عاقل و سالمی نیستند و چه می توان گفت در زمینه کسانی که مریضند.

صدام: در ابتدای هر جنبشی نظیر این ناگواری ها پیش می آید. ولی شما ثابت کردید که توانایی رهبری و تسلط بر رادیو و تلویزیون را دارید و قادر به چیره شدن بر روزنامه ها هستید و وقتی که خواسته اید، نشان داده اید که می توانید آن ها را کنترل کنید و در وقتی که تصمیم گرفتید که بعضی از آن ها را تعطیل کنید، کردید. و این خود نمایشگر توانایی شما است و اگر شما در جواب اعتراض ما بگویید که این سیاست ما در چگونگی کنترل روزنامه هایمان است، ما نیز جواب خواهیم داد که این نیز چگونه کنترل کردن روزنامه ها در کشور ما است و این امر غیرمعقولی است. ما نمی گوییم که روزنامه های شما اخبار غیردرست را می نویسند. ولی فرق بزرگی است بین اخبار درست و داد و بیدادی که ممکن است راه انداخت. چندین بار روزنامه های شما در صفحه اولشان به عراق حمله کردند، ولی ما یک بار هم چنین کاری انجام ندادیم و این در واقع سیاست صحیح و درست است. ما ملتی هستیم با ۱۳ میلیون نفر جمعیت و انتظار نداریم که چنین رفتاری نسبت به ما اتخاذ شود و نمی باید جواب شما به ما این باشد که چه انجام دهیم. اسم شخصی بنام پالیزبان را بردید و من این شخص را نمی شناسم.

یزدی: آیا اجازه می دهید که ما به عراق بیاییم و او را ترور کنیم.

صدام: من موافق هستم.

یزدی: این اقدام صحیحی از جانب ما نیست، چون می توانید آن را در آینده به عنوان دخالت در امور خودتان تلقی کنید ولی وجود خیمه های پناهندگان کرد را چگونه تفسیر می کنید؟

صدام: این چیزی نیست که بخواهیم مخفی اش کنیم و کاری است که با موافقت دولت صورت گرفته است. ما گفتیم ممکن است اطلاعاتی که در اختیار شما گذارده می شود نادرست باشد و ما خودمان خیمه ها را برپا کردیم و عدد پناهندگان در حدود ۲۰۰۰ نفر است و شخصی با این نام در بین آن ها نیست. عملی که ما انجام دادیم و زنان و کودکان را پناه دادیم، این یک عمل انسانی بود و ما هرگز به دنبال آن ها نفرستادیم و نه هرگز آن ها را می شناسیم و شما از نقشه های اسرائیل در منطقه صحبت می کنید در حالی که روسای اکراد پیش شمایند و شما به آن ها تسلطی ندارید و به تهران و قم می روند و در رادیو و تلویزیون شما صحبت می کنند و این ها همه با موافقت شما صورت می گیرد.

یزدی: کدام یک از آن ها؟

صدام: ادریس بارزانی، مسعود بارزانی، جلال طالبانی و...

یزدی: بعضی از آن ها از عراق و از بغداد و با هواپیمای عراقی آمدند و چون کرد ها در دو طرف خاکند، لذا می باید ما حقوق طرفین را حفظ کنیم و اگر ما حقوق همسایگان را بدانیم هرگز اجازه چنین کارهایی را نمی دهیم.

صدام: یک نکته مهم است، شما می گویید که ما انقلاب شما را تمجید نکردیم در حالی که اسناد و مدارک نشان می دهد که ما انقلاب و حکومت جدید شما را به رسمیت شناختیم.

یزدی: این اعتراف کافی نیست، چون آمریکایی ها هم چنین اعترافی را نمودند.

صدام: شما انقلاب را برای خودتان انجام دادید و نه برای کشورهای عربی و مردم ما. شما اگر برعلیه سیستم شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله خودتان انقلاب کردید، کاری بود که خیلی دیر صورت گرفت، در حالی که ما سیستم و شاهی را در حین انقلاب و در جا از بین بردیم و هرگز منتی بر کسی نمی گذاریم. ما سیستم پادشاهی را از بین بردیم و از مردم نمی خواهیم که به ما روی بیاورند و آن را بر مردم تحمیل نمی کنیم. این ها پندهایی برادرانه است. و اما انقلاب شما برای خودتان بود و شما بر علیه سیستمتان شوریدید برای شخص خودتان و نه برای دیگران، بعد از این مردم را رها کنید و این اندرز را نادیده نگیرید و انتظار نداشته باشید که مردم بیایند و شما را تمجید کنند، در حالی که در بین همین تمجیدکنندگان کسانی هستند که به شما صدمه زده اند. ولی ما به عنوان برادران شما می گوییم و پیروزیتان و خیرتان را می خواهیم به شرط اینکه عرب های منطقه را برادران خودتان بدانید. آیا انتظار دارید که ما بیاییم پشت رادیو و تلویزیون شما و به شما تبریک بگوییم. این چنین کارهایی فقط برای کسانی که دنبال شهرت می گردند، بودند کسانی که انقلاب شما را به هورا استقبال کردند در حالی که از پشت به شما حمله می کردند و این روش روشنی نیست که ما با آن آشنایی داشته باشیم.

یزدی: ما از برادران عراقی خودمان بیش از این ها انتظار داشتیم. نیروهای وابسته به استعمار و استثمارکنندگان هنوز بین ما وجود دارند، در بین شما و در بین دیگران با اختلاف درجه وجود دارند و از روی برادری نصیحتتان می کنم که در حساب هایتان تجدید نظر کنید و همه را با یک حساب نرانید. با آنکه دشمنتان است دشمنی کنید و به آن کس حمله کنید که به شما حمله می کند و به این ترتیب است که خودتان بزرگ خواهید شد و انقلابتان بزرگ خواهد شد. ما انتظار داشتیم که هر دولت دیگری، حتی مصر یک چنین موضعی نسبت به ما بگیرد. وجود مشکل خوزستان و کردستان روابط ما را که دو کشور همسایه و مسلمانیم و می توانیم دوست باشیم، تیره کرده است.

صدام: ما همه می باید از عراقی ها و ایرانی ها بخواهیم که صراحت و صداقت را در کلامشان داشته باشند و به این جهت از آقای سعدون می خواهم که در طول کنفرانس با شما بنشیند و موضوع را بررسی کنید و در ضمن بگویید کلاً چه می خواهید و از عراق چه انتظار دارید؟

یزدی: هم اکنون می توانم بگویم. از حمایت جبهه آزادیبخش عربستان دست بردارید، از ارسال اسلحه به خوزستان دست بردارید.

صدام: لطفاً صبر کنید. ما انقلاب ایران را می شناسیم، شما و مهندس بازرگان را می شناسیم و ما می خواهیم که کوشش کنید و به ما بگویید که در قبال عراق چگونه التزاماتی را قبول می کنید و بعد از آن شما و آقای سعدون چون در برابر یک برنامه روشنی قرار دارید، خواهید توانست که آن را انجام دهید، روابط بین شما و ما روابط ساده ای نیست، روابط عمیقی است ولی احتیاج به اصلاح دارد. ما شک نداریم که راه حلی برای مشکل ما وجود دارد. اگر بخواهیم که مشکل را حل کنیم، شما می گویید که حاضرید، ما نیز می گوییم که آماده ایم. در این صورت اگر نتوانستیم کاری انجام دهیم معنایش این است که یا واقعاً نمی خواهیم و یا اینکه دست هایی هستند در بین ما که می خواهند اختلاف بین ما را دامن بزنند. شما به ایران بروید و با امام و دیگران تماس بگیرید و جواب صریح و واضحی بیاورید. لازم است که ما یکدیگر را بفهمیم قبل از اینکه بتوانیم مشکلمان را حل کنیم.

صدام در این گفت وگو مساله سه جزیره ایرانی در خلیج فارس را مطرح کرد و گفت که این جزایر در زمان شاه ایران اشغال شده اند و شما باید آن ها را تخلیه کنید و به امارات برگردانید.

در پاسخ به این سخنان صدام گفتم در مورد سه جزیره ایرانی در خلیج فارس حاضر نیستیم با شما صحبت کنیم، چون به عراق ربطی ندارد. در واکنش به سخن من صدام گفت مگر شما با باور های حزب بعث آشنا نیستید؟ ما معتقدیم هر مساله عربی، مساله حزب بعث است. از او پرسیدم: حزب بعث چند سال است تاسیس شده است؟ صدام (با نوعی از تبختر و غرور) گفت نزدیک به ۵۰ سال است. در پاسخ او گفتم: حزب بعث با یک سابقه ۵۰ ساله هر مساله عربی را مساله خود می داند. حوزه علمیه نجف بیش از ۹۰۰ سال سابقه دارد و با منطقی که حزب بعث دارد، امام خمینی هم می گوید هر مساله اسلامی، مساله ماست. حال اگر می خواهید وارد این چالش بشوید، فکر عواقب آن را هم بکنید.