ولی نصر : خاورمیانه دیگر برای اوباما مهم نیست

آسمان :  ولی نصر می گوید: برای اوباما مهم نیست وضعیت خوب شود یا بد. او در مصر یا سوریه مداخله نمی کند. راه حل هرچه می خواهد باشد اما او نمی خواهد مداخله کند.ولی نصر رئیس مدرسه مطالعات پیشرفت بین المللی در دانشگاه جان هاپکینز در مصاحبه با الشرق الاوسط که مجله آسمان ترجمۀ آن را منتشر کرده، از نگرانی هایش برای آینده خاورمیانه و نگاهش در خصوص تیم سیاست خارجی اوباما سخن می گوید.

شما تصمیم پرزیدنت اوباما برای دنبال کردن یک سیاست خارجی ضعیف در خاورمیانه را مورد انتقاد قرار داده اید. بسیاری هستند که در این زمینه با شما موافقند و تقریباً حضوری از آمریکا در منطقه نمی بینند. عکس العمل ها یا عواقب این فقدان حضور چیست؟

در خاورمیانه انتقادات درستی نسبت به آمریکا هست. درست، امریکا بارها در منطقه اشتباه کرده است. از سوی دیگر ایالات متحده فاکتور مهمی در ثبات بخشیدن به منطقه بوده است. بدون امریکا ما شاهد ناآرامی ها، درگیری ها و جنگ های بیشتری خواهیم بود.فراموش نکنید که خاورمیانه منطقه ای پر از بحران است. فقط درگیری اسراییل – فلسطین مطرح نیست بلکه درگیری ایران با دولت های عربی و بحران در سوریه و عراق هم هست. همچنین تضادهای ایدئولوژیک و سازمان های اسلامی هم هستند. این هماهنگی و یگانگی که در مناطقی مثل آسیای شرقی و اروپا می بینیم در این منطقه وجود ندارد. در این منطقه همچنین قوانین کارآمد و قدرتمند و مؤسساتی که در سایر مناطق جهان می بینیم به چشم نمی خورد به همه این دلایل، نقش امریکا و ضرورت ثبات در منطقه مهم ا ست.ادامه….

عقب نشینی ناگهانی باعث بی ثباتی شد و تأثیرات این هنوز به طور کامل عیان نشده است. فکر می کنم اصرار دولت فعلی بر عقب نشینی، بی تردید آسیب های مخرب بر کل منطقه برجا خواهد گذاشت.

اما بگذارید یک نکته مهم دیگر را هم بیفزایم، منطقه از مشکلات اقتصادی عظیمی رنج می برد. هیچ نظام اقتصادی ای نیست که ظرفیت جذب این همه جوان جویای کار را داشته باشد. همچنین در تصمیم گیری های خانواده ها هم مشکلاتی هست که موجب افزایش چشمگیر جمعیت شده است، مسئله آب هم باید مدنظر قرار گیرد. خاورمیانه از این مشکلات در رنج است، مهم است که ایالات متحده نقشی حمایتی و مثبت ایفا کند اما در پایان ایالات متحده ظرفیت تغییر در اقتصاد منطقه و اینکه منابع چگونه مدیریت می شود را ندارد.

نظر شما در مورد بدتر شدن وضعیت در سوریه چیست؟

وضعیت فعلی در سوریه ۴ تهدید را پیش روی ما قرار می دهد:

اولین تهدید اگر دولت متلاشی شود زمینه برای جنگ سالاران، سوداگران مواد مخدر و سازمان های تروریستی مثل سازمان هایی که در افغانستان شکل گرفتند فراهم خواهد شد. این تهدیدی برای همگان است ما از تجربه های مان در افغانستان عراق و سومالی آموخته ایم که در فقدان دولت و نیروهای امنیتی، سازمان تروریستی و جنگ سالاران مواد مخدر بر منطقه چیره خواهند شد.

دومین تهدید بحران انسانی است. تعداد آوارگان تا حدی افزایش یافته که به تهدیدی برای ثبات کشورهایی همانند اردن و لبنان تبدیل شده است.

سومین تهدید هم تهدید فرقه ای است. بحران سوریه به شکل گیری و عمیق شدن خطوط فرقه ای در منطقه کمک کرد. هر کشوری در منطقه تهدیدی بالقوه در این ستیزها می بیند. جنگ باعث برانگیختن لفاظی های آتشین در منطقه شده است. چهارمین تهدید هم تهدید اعتباری است. یعنی اینکه کشورهای دیگر سکوت امریکا را می بینند و شاهدند که این کشور گامی برای متوقف ساختن درگیری ها برنخواهد داشت و فضا را برای روسیه جهت حمایت از اسد و هرکاری که روس ها دلشان خواست انجام دهند، باز گذاشته و همین آنها را به این باور خواهد رساند که می توانند مداخله کنندو هر کاری که دوست داشته باشند انجام دهند و این لطمه به اعتبار امریکاست.

من به تازگی در مقاله ای خاطرنشان ساختم که بزرگ ترین خطری که می تواند از وضعیت سوریه و غیبت آمریکا برآید همانا اتحاد میان روسیه – ایران در منطقه است. نقش روسیه در سوریه در صورتی که حمایت ایران نبود راه به جایی نمی برد. روس ها می توانند تسلیحات بدهند، اما ایرانی ها مبارزانی واقعی دارند و از وضعیت منطقه هم مطلع اند. البته این باعث نمی شود که سوریه متوقف شود. این به منطقه دیگری مثل قزاقستان، آذربایجان و حتی سایر کشورهای در خلیج فارس و سایر مناطق هم تسری یابد.

برخی استدلال می کنند که دولت اوباما حمایت از نیروهای میانه رو را کنار گذاشته و همین باعث تقویت نیروهای افراطی نه تنها در سوریه بلکه در کل منطقه شده است. نظر شما در این باره چیست؟

درست است. طی برهه های جنگ های شعارهای افراطی محبوبیت می یابد چرا که این وضعیت مناسب ترین وضعیت برای برانگیختن درگیری است. میانه روها در جنگ ماهر نیستند. این مشکلی بزرگی است.

چرا به نظر می رسد که اوباما چندان علاقه ای به خاورمیانه ندارد؟

اوباما شخصا معتقد است منطقه آنقدر که برخی ها فکر می کنند مهم نیست. او می خواهد نشان دهند که عدم مداخله ایالات متحده به این کشور آسیبی نخواهد زد. حدود دو ماه پیش او به «The New Republic» گفت که در سوریه دخالت نخواهد کرد به همان دلیل که نمی تواند قتل عام در کنگو را متوقف سازد. او می خواهد به روشنی بگوید که تا جایی که به او مربوط است، اهمیت سوریه بیش از اهمیت کنگو نیست.

من این را فرضی خطا می دانم چرا که سوریه کنگو نیست و خاورمیانه هم آفریقای مرکزی نیست. این محدود به سوریه نیست. از همان آغاز پرزیدنت اوباما تلاش داشت تا از کل منطقه بیرون برود. او این را به عنوان یک استراتژی اساسی می نگریست. او از افغانستان و سپس از عراق بیرون رفت و نمی خواهد در سوریه مداخله کند. برایش مهم نیست وضعیت خوب شود یا بد. او در تونس یا مصر هم مداخله نمی کند. راه حل هرچه می خواهد باشد اما او نمی خواهد مداخله کند وقتی به تازگی از منطقه دیدار کرد با هیچ یک از کشورهای حوزه بهار عربی دیدار نکرد. این پیام روشنی بود از اینکه او فاقد نفع و علاقه نسبت به کل منطقه است.