صدای ساز جنگ

محمدعلی سبحانی *
شرق: در چند روز اخیر دولتمردان غربی بار دیگر موضوع دخالت نظامی در سوریه را مطرح کرده اند. در ادامه این اظهارات روز گذشته ژنرال دمپسی، رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا از بررسی حمله به سوریه خبر داد. با این حال ساز جنگ از حدود یک سال و نیم پیش به صدا درآمد؛ زمانی که با تظاهرات و اعتراضات برخورد شد. رفته رفته معترضان مسلح شدند و نیروهای خارجی نیز به کمک آنها آمدند. کم کم خلأ امنیتی به وجود آمد و نیروهای تروریستی وارد کارزار شدند و معادله به شکل بنیادین تغییر کرد. با بالاگرفتن تنش، حرکت اعتراضی مردم سوریه به جنگی داخلی، جنگ نیابتی بر منطقه و بحرانی بین المللی تبدیل شد. اما با وجود شدت گرفتن درگیری های داخلی، شرایط پیچیده منطقه، تا به امروز اجازه دخالت نیروهای بین المللی در سوریه را نداده است. یکی از دلایل ناکامی غرب در دخالت نظامی، مخالفت روسیه و چین با این طرح است. برای اقدامی بین المللی، توافق و تفاهم جامعه جهانی و قطعنامه ای بین المللی نیاز است اما مسکو و پکن که از هم پیمانان دولت بشار اسد هستند تاکنون با وتوی خود اجازه تصویب چنین طرحی را در سازمان ملل نداده اند. دومین مساله ای که مانع شکل گیری حمله به سوریه شده است، دخالت نیروهای منطقه ای است. صف کشی هایی که در حمایت از مخالفان و دولت بشار اسد در دو سوی نیروهای منطقه ای شکل گرفته است، امکان برتری یک گروه بر گروه دیگر را گرفته و دخالت نظامی را با مانع مواجه کرده است. این روند متاسفانه کشور سوریه را درگیر جنگ خانمان سوزی کرده است که بیش از چند هزار کشته و هزاران آواره بر جای گذاشته است. شهرها و روستاهای بسیار زیادی ویران شده و نیروهای اقتصادی، نظامی، انسانی و قدرت ملی سوریه به طرز باورناپذیری تخریب شده است. اما شاهد آن هستیم که اصرار و حرص و ولع وصف ناپذیری بر این تخریب از دو طرف درگیر وجود دارد. این دو نکته موجب جلوگیری از بروز دخالت نظامی در سوریه شده است. در کنار این نکات، تاثیرات منطقه ای جنگ داخلی سوریه بسیار نگران کننده شده است.        
این جنگ اثرات مخربی بر جای گذاشته است که نمونه بارز آن در لبنان است. در لبنان شاهد تنش بسیار عمیقی هستیم و نیروهای اهل سنت و شیعیان نسبت به هم حساس شده اند. در چنین شرایطی بروز تنش و جنگ داخلی در لبنان افزایش یافته است. در اردن، عراق و ترکیه نیز نگرانی جدی نسبت به تاثیرگذاری جنگ داخلی سوریه بر مسایل این کشورها وجود دارد. این مسایل، دلایلی است که نیروهای اثرگذار منطقه ای و فرامنطقه ای را بر توقف این بحران واداشته است. جامعه جهانی به دلیل همین نگرانی ها تلاش می کند که بحران را یا به صورت سیاسی ـ که در اولویت است- یا در نهایت نظامی حل کند. هرچند به شخصه به نتیجه بخش بودن این تلاش ها خوشبین نیستم اما به هر حال به نظر نمی رسد جامعه جهانی نسبت به سوریه بی تفاوت شود. 

*سفیر سابق ایران در لبنان و کارشناس امور سوریه