ناتو ناگزیر از آشتی با پاکستان

آندرس فوگ راسموسن، دبیر کل ناتو ابتدا گفته بود که پاکستان به نشست ناتو دعوت نخواهد شد اما در آستانه این نشست شاهد حضور پاکستان در نشست شیکاگو هستیم. دلیل این تغییر موضع ناتو چیست؟

ناتو در هر حال به همکاری پاکستان نیاز دارد. در واقع این جا مزیت نسبی با پاکستان است. یعنی با توجه به موقعیت جغرافیایی پاکستان و نیاز ناتو به دسترسی به افغانستان، این پاکستان است که تعیین می کند چه کارهایی باید صورت بگیرد. با وجود این دست برتر پاکستانی ها، پاکستان در وضعیتی نیست که بتواند به ناتو سخت بگیرد. چون بی مهری ناتو و امریکا به پاکستان ممکن است هزینه های سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای پاکستان به همراه داشته باشد. لذا به نظر من طرفین به نقطه ای رسیده اند که همکاری را بر منازعه، تعارض و خصومت ترجیح می دهند.

بعد از جریان کشته شدن بن لادن در پاکستان و نیز تیراندازی ناتو به پاسگاه مرزی پاکستان به نظر می رسید تنشی در روابط پاکستان و امریکا دیده می شود. آیا می توان گفت نگاه کنونی امریکا در حال حاضر، حل مسئله افغانستان بدون پاکستان است؟
 

تقریبا حل مسئله افغانستان بدون حضور پاکستان اگر غیر ممکن نباشد، کار بسیار دشواری است. یعنی هزینه های زیادی را برای ناتو و امریکا به دنبال دارد. از طرف دیگر وجود برخی تنش ها شاید امری عادی باشد. چون تنش ها برخی مواقع تاکتیکی و موقتی است و گاهی اوقات استراتژیک است. تنشی که در روابط امریکا و پاکستان اتفاق افتاده بیشتر در حوزه تاکتیکی است. هرچند اساسا جایگاه پاکستان به لحاظ استراتژیک در سیاست های ایالات متحده امریکا کاهش داشته است. با این حال نقشی که پاکستان در جنگ علیه تروریسم ایفا می کندف یک نقش حیاتی برای ایالات متحده امریکا است و امریکا سعی دارد در چارچوب سیاست کج دار و مریز با پاکستان رفتار کند. یعنی به رغم ناملایمات یا نا به هنجاری هایی که در رفتار پاکستان وجود دارد، امریکا ناچار است پاکستان را برای یک خیر برتر یعنی مبارزه با تروریسم تحمل کند. خود پاکستان نیز همین گونه است. یعنی به رغم فشارهایی که امریکا وارد می کند، پاکستان داشتن رابطه را بر قطع رابطه یا تیرگی در روابط ترجیح می دهد.

همزمان با دعوت پاکستان به نشست ناتو، زمزمه بازگشایی راه ترانزیتی ناتو در پاکستان مطرح شده و خانم ربانی، وزیر امور خارجه پاکستان گفته است که در حال رایزنی در رابطه با این مسئله هستند. آیا این امتیازی است که پاکستان در ازای دعوت شدن به نشست شیکاگو به ناتو می دهد؟
 

به هر حال یک سری تفکرات مدیریتی در روابط بین پاکستان و امریکا و پاکستان و ناتو وجود دارد که در چارچوب این راهبردهای مدیریتی است که اختلافات حل می شود. بنابراین صد در صد حضور پاکستان در اجلاس ناتو و گشایش کریدورهای پاکستان بر روی نیروهای ناتو حتما در کنار یکدیگر قرار می گیرد. چون بخشی از مباحثی که در روابط پاکستان و ناتو مطرح می شود، به جایگاه پاکستان در سیاست های راهبردی ناتو مربوط می شود. یکی از مسائل مهم در این زمینه این است که پاکستان در ارتباط با بحران افغانستان با ناتو همکاری کند و یکی از جلوه های این همکاری گشایش کریدور های ترانزیتی است.

پاکستانی ها در مورد پیمان استراتژیک افغانستان و امریکا، به یک اعتراض ساده کفایت کردند. آیا در این نشست باید منتظر آن باشیم که پاکستان نظر خود را درباره پیمان استراتژیک بیان کند؟
 

به هر حال ممکن است جهت گیری پیمان استراتژیک میان افغانستان و امریکا تا حدی ضد پاکستانی هم باشد. اما در سیاست خارجی همواره اولویت بندی ها اهمیت بیشتری دارد. خود پاکستان چنین پیمان هایی را با امریکا دارد و لذا نمی تواند معترض کاری باشد که خود پیش از این انجام داده است. لذا به نظر می رسد که پاکستانی ها در این باره سیاست تحمل و بردباری را نشان خواهند دارد.

به عنوان آخرین سوال؛ برخی معتقدند که اگر امریکایی ها روی پاکستان فشار آورند، ممکن است بحث مذاکره با طالبان در قطر به نتیجه برسد و آی اس آی دست از حمایت های خود از طالبان بردارد. چقدر چنین وضعیتی را محتمل می دانید؟
 

طالبان یکی از ابزارهای اصلی سیاست خارجی و سیاست های امنیتی پاکستان است و پاکستان به این سادگی از طالبان دست بر نمی دارد. لذا حمایت از طالبان بخش کلی سیاست های پاکستان است. به نظر می رسد که ممکن است انعطاف هایی به خرج داده شود و معامله هایی درباره آن ها صورت گیرد. اما پاکستان به سادگی دست از حمایت از طالبان نمی کشد. ما به ازای دست برداشتن پاکستان از حمایت از طالبان هزینه زیادی برای پاکستان دارد و امریکایی ها باید ما به ازای این هزینه را بپردازند.
 

این دیده می شود که امریکا بخواهد این ما به ازا را بپردازد؟
 

بله؛ امریکا برای نفع بالا تر ممکن است انعطاف های زیادی نشان دهد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12