به نام حقوق بشر به کام تضعیف مقاومت

دیپلماسی ایرانی: بحران در سوریه مدت هاست که از مساله ای داخلی به جنجالی منطقه ای و البته فراتر از آن بین المللی تبدیل شده است. غرب با تمام وجود در این پرونده ورود کرده و شاهد این ادعا هم نشست های شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل برای دخالت در مسائل داخلی این کشور است. از سوی دیگر اعراب هم درست مانند ماجرای لیبی و رویارویی با معمر قذافی مقابل بشار اسد ایستاده اند و شاید تاکنون از دخالت نظامی رسمی در سوریه سخنی به میان نیاورده اند اما حقیقت امر این است که در پشت پرده کمک های نظامی خود به مخالفان بشار را تدارک می بینند.بشار اسد رئیس جمهوری سوریه که در میان رفقای عرب خود تنها مانده همچنان بر برگزاری انتخابات و اصلاحات اصرار داشته و این حرکت را تنها راهکار خروج از بحران داخلی در سوریه ای می داند که مشخص نیست پس از خاندان اسد به کدام سمت و سو حرکت خواهد کرد. هفت اسفند از سوی بشار اسد روز همه پرسی برای قانون اساسی جدید اعلام شده است. دیپلماسی ایرانی آخرین تحولات سوریه را در گفت و گو با محمدعلی مهتدی، کارشناس مسائل خاورمیانه بررسی کرده است:

به نظر شما چرا اتحادیه عرب تا این حد پیگیر مسئله سوریه است . چرا در این مسئله نقش محوری پیدا کرده است؟
 

آن چه در حال حاضر در سوریه در حال وقوع است دیگر یک مسئله داخلی نیست. یک مسئله کاملا منطقه ای و حتی بین المللی است. یعنی کشورهای منطقه و حتی کشورهای فرامنطقه ای مانند کشورهای اروپایی و امریکا و روسیه و چین نیز در این زمینه وارد شده اند. در واقع این امر  به یک مسئله بین المللی تبدیل شده است که همه بازیگران در آن به دنبال منافع خود هستند. تا این لحظه هر طرفی می خواهد صد در صد به اهداف خود برسد. هدف مخالفان رژیم سوریه، اعم از اسرائیل، عربستان سعودی، قطر و اروپایی ها و امریکایی ها سرنگونی رژیم سوریه است و نه اصلاحات و آرام کردن اوضاع. در حال حاضر هر دو طرف به بن بست رسیده اند. یعنی هیچ کدام از دو طرف قادر نیست که به صد در صد اهداف خود برسد و در عین حال هیچ کدام از طرفین هم به این نتیجه نرسیده اند که دست یافتن به صد در صد اهداف غیر ممکن است تا زمینه برای دست یافتن به یک راه حل میانه آماده شود.

بنابراین بعد از وتوی قطعنامه ضد سوری توسط روسیه و چین در شورای امنیت، الان طرف امریکا و اروپا و اسرائیل و چند کشور عربی به خصوص عربستان به فکر راه های دیگری افتاده اند. عربستان مسئله را به مجمع عمومی ارجاع داد تا از این طریق  قطعنامه ای علیه  سوریه به دست آورد. عده ای به دنبال آن  هستند که تحت عنوان جنایت علیه بشریت از طریق کمیته حقوق بشر، مسئله سوریه را به دادگاه بین المللی و حنایی ببرند. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا عنوان کرده است که نیاز است که راه های امنی برای رساندن کمک های انسانی به مردم سوریه فراهم شود. خود این مسئله ناشی از این است که غربی ها تبلیغات گسترده ای را درباره وضع امنیتی و انسانی سوریه انجام داده اند و به این بهانه در صدد هستند که مناطقی را در سوریه ایجاد کنند که خارج از حاکمیت دولت باشد و آن ها با استفاده از این مناطق دست به اقدام نظامی برای سرنگونی رژیم بزنند.

اما همه این اقدامات بی نتیجه است. چون دولت سوریه و هم پیمانان منطقه ای و بین المللی سوریه این پیشنهادات را نمی پذیرند. اساسا ایجاد چنین گذرگاه ها یا مناطق امنی امکان ناپذیر است. از جمله پیشنهاداتی که اتحادیه عرب ارائه داده است ورود نیروهای پاسدار صلح به سوریه است که در آن نیروهای کشورهای عربی و غیر عربی حضور داشته باشند. این مسئله هم غیر ممکن است چون هم دولت سوریه آن را رد کرده است و هم اعزام نیروهای حافظ صلح زمانی صورت می گیرد که میان دو کشور جنگ شده باشد و نیروهای پاسدار صلح برای حفظ صلح به آن جا اعزام شوند. در این جا اولا مسئله، یک مسئله داخلی است و مسئله میان سوریه و کشورهای خارجی نیست، ثانیا به گفته آقای لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه،‌ باید ابتدا صلحی ایجاد شود و بعد برای پاسداری از این صلح نیرویی اعزام شود.

همه این بازی ها به این دلیل است که کوششی که در جهت سرنگون کردن نظام سوریه انجام شده تا این لحظه بعد از گذشت یک سال به نتیجه نرسیده است و هم چنان دولت تا حدود بسیار زیادی بر اوضاع مسلط است. به نظر نمی رسد که این تلاش ها چه از طریق سازمان های بین المللی و چه از راه های دیگر به نتیجه ای برسد.

به نظر نمی رسد شرایط در داخل سوریه نیز به سمت پیدا شدن راه حل پیش رود. اعلام زمان برگزاری همه پرسی برای قانون اساسی جدید تا چه حد می تواند در حل بحران موثر باشد؟
 

این بخشی از اصلاحاتی است که دولت بشار اسد وعده آن را داده و شروع به عملی کردن آن کرده است. دولت سوریه در دو محور با بحران کنونی برخورد می کند. یک محور، محور امنیتی است و مقابله با وضعیتی که در حال حاضر دیگر شکل مسالمت آمیز ندارد بلکه کاملا شکل نظامی به خود گرفته است. طرف مقابل مسلح شده و سیل اسلحه و افراد تکفیری به سمت سوریه سرازیر شده است. به موازات این، دولت سوریه بحث اصلاحات را پیش برده است. آزادی احزاب،‌ آزادی مطبوعات و قانون اساسی جدید در محور اصلاحات می گنجد. پیش نویس قانون اساسی جدید آماده شده و تحویل بشار اسد شده است. در صورتی که این قانون اساسی تصویب شود، بر اساس قولی که بشار اسد داده، ظرف دو ماه دیگر انتخابات پارلمانی آزاد برگزار خواهد شد. در آن انتخابات همه احزاب طرفدار و مخالف رژیم حق فعالیت را خواهند داشت. این بخش مهمی از اصلاحاتی است که اسد قول آن را داده و به نظر می رسد آن را عملی خواهد کرد.

برخی معتقدند بشار اسد راهی جز کناره گیری و واگذاری قدرت ندارد. به نظر شما این مسئله تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟
 

به نظر نمی رسد چنین نتیجه گیری ای مبتنی بر واقعیات صحنه باشد و بیشتر نشان از یک موضع گیری عاطفی دارد. شبکه های الجزیره و العربیه تبلیغات بسیار زیادی از تحولات داخل سوریه می کنند و از کشتارهای فجیع و تخریب خبر می دهند. این تبلیغات واقعیت ندارد. این رسانه ها واقعیت را بزرگ نمایی می کنند و برخی تحت تاثیر این بزرگ نمایی ها قرار می گیرند و می گویند وقتی رژیمی مردم خود را می کشد و خانه ها را بمباران می کند، طبیعتا شانسی برای ادامه ندارد.

اما واقعیت این است که آن چه الجزیره و العربیه پخش می کنند غیرواقعی است و اصولا مسئله انسانی نیست، مسئله سیاسی و امنیتی است. غرب و اسرائیل و چند کشور عربی برای سرنگون کردن این رژیم تلاش می کنند و این تلاش به این دلیل نیست که این رژیم مردم خود را می کشد یا دیکتاتور است. بلکه این رژیم از مقاومت در منطقه حمایت می کند و هدف آن ها از سرنگونی این رژیم، حذف یک هم پیمان مهم برای جمهوری اسلامی در منطقه و در عین حال تامین امنیت اسرائیل و شکل دادن به خاورمیانه جدید است. بنابراین واقعیات میدانی هم نشان نمی دهد که آقای اسد هنوز شانسی برای ماندن نداشته باشد. تا این لحظه همه سناریو ها و احتمالات مطرح است و به نظر نمی رسد که در آینده قابل پیش بینی رژیم سوریه سرنگون شود. چون راه حل نظامی برای بحران سوریه وجود ندارد، امکان لشگرکشی به سوریه طبق مدلی که در عراق انجام شد یا مدلی که در لیبی شاهد آن بودیم امکان ندارد و غربی ها هم این را می دانند و مرتب هم مسئله حمله را نفی و تکذیب می کنند. از طریق تظاهرات و درگیری های مسلحانه داخلی هم یک رژیم سرنگون نمی شود. بنابراین رژیم اسد تا اطلاع ثانوی ماندگار است.