قرارداد امنیتی ایران-افغانستان-آمریکا مشکلات را حل می کند

دیپلماسی ایرانی: احمد وحیدی پس از پایان سفری دو روزه به افغانستان، اظهار داشته  که آمریکایی ها اگر عاقل باشند نباید با تلاش برای استقرار پایگاه های دائمی در افغانستان خود را با یک دردسر بلندمدت مواجه کنند. در مورد این سفر و نگرانی ایران از پایگاههای آمریکایی در افغانستان با امیر موسوی، کارشناس مسائل استراتژیک گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:

آقای موسوی سفر وزیر دفاع کشورمان به افغانستان با انتقاد از طرح ایجاد پایگاه های نظامی آمریکا در افغانستان به پایان رسید. به نظر شما تا چه حد این پایگاهها محل نگرانی ایران هستند؟

ایران به طور کلی با ایجاد پایگاه های نظامی دائمی آمریکا در افغانستان و عراق مخالف است. ایران این مسئله را تهدید امنیت ملی خود می داند و هیچ مسامحه ای در این زمینه ندارد. دولت های عراق و افغانستان نیز تلاشهایی صورت می دهند که برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد اطمینان کنند. آنها می کوشند که نشان دهند که این پایگاهها به هیچ وجه در راستای برخورد با جمهوری اسلامی نیست و قرار نیست از آنها در تضاد با منافع ایران بهره برداری شود. با این وجود تجربه ثابت کرده که پایگاه های آمریکا می تواند خطر جدی و بالفعل برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران باشد. علاوه بر این، وجود این پایگاه ها آرامش منطقه را به هم می زند. چرا که آمریکاییها در گذشته نشان داده اند که برای حفظ جان خود و از بین بردن هراسی که از دیگران، چه نیروهای محلی و چه نیروهای بین المللی دیگر، دارند از هر امکاناتی استفاده می کنند و دست به هر کاری می زنند. آنها حاضر می شوند بیگناهان را بکشند و مناطق مسکونی را ویران کنند چرا که مثلا خبری به آنها رسیده است که مثلا فلان شخص یا فلان گروه دشمن آمریکا در آن منطقه حضور دارد. لذا با این شرایط نمی توان به چنین اطمینان هایی تکیه کرد. سفر آقای وحیدی به کابل گام بزرگی در جهت ایجاد هماهنگی و همکاری بین دو کشور همسایه و تلاش برای ایجاد امنیت و آرامش در منطقه و انتقال نگرانی های ایران محسوب می شود.

ما همواره و حتی پیش از حضور آمریکاییها در این منطقه در مرزهای شرقی دچار مشکلاتی بوده ایم و از ناامنی در این مرزها رنج برده ایم. آیا خروج نیروهای آمریکایی از این منطقه ناامنی را تشدید نخواهد کرد؟  

یکی از مسائل و مشکلات ما همین خواهد بود. به هر حال مباحثی مثل قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه  و ناامنی در مرزهای شرقی کشورمان همواره برای مردم ما مشکلاتی ایجاد کرده است و ایجاد می کند. سه میلیون افغانی در ایران وجود دارد  و تردد ها آنها مشکلاتی در در گذشته و حال ایجاد کرده است. با این وجود اگر آمریکاییها نباشند ایران می تواند با عقد قراداد با دولت فعلی به نتایج خوبی برسد و بسیاری از این مشکلات را حل کند. اما با حضور آمریکا فکر نمی کنم  قراردادهایی که با کابل منعقد می شود قابلیت اجرایی داشته باشد. چرا که این  تجربه وجود دارد که قراردادهایی که ایران با عراق امضاء کرد آمریکاییها اجازه اجرای آنها را ندادند. حتی قراردادهای انسان دوستانه ای مثل قراردادهای احداث نیروگاه برق، پالایشگاه نفت، خطوط قطار و فرودگاهها در عراق نیز بلاتکلیف مانده است. چرا که چنین قراردادهایی با مخالفت آمریکاییها قابلیت اجرایی ندارد و یا آنها کارشکنی هایی در راه اجرای قراردادها می کنند. به عنوان مثال اخیرا تعدادی از مهندسین ایرانی که در یک شرکت ایرانی در هرات مشغول به کار بودند را ربودند. هرچند آنها آزاد شدند ولی این برخوردها برای نیروهای ایرانی و برای اجرای پروژه های مشترک با دولت افغانستان ایجاد ناامنی می کند.

سفر اخیر وزیر دفاع به افغانستان تا چه حد در انتقال نگرانی های ایران و حل این مسائل موثر بوده است؟  

این سفر بسیاری از مسائل را برای دولت کابل روشن کرده است. کابل متوجه نگرانی جدی ایران از این خطرها و ناامنی ها و مشکلاتی که در آینده می تواند ایجاد شود هست. آقای وحیدی با تسلط کاملی که بر مسائل نظامی منطقه و اطلاعات کافی از مسائل امنیتی، این مسائل را به طرف افغانی گوشزد کرده است و آنها متوجه این قضایا شده اند. اما آیا دولت کنونی افغانستان می تواند برای رفع این نگرانی ها و مشکلات به ایران کمک کنند؟ من در این مسئله تردید دارم. من فکر نمی کنم آقای کرزای و دولت فعلی بتواند قولهای اطمینان بخشی به جمهوری اسلامی ایران بدهد. به این دلیل که اینها کاملا تحت سلطه آمریکاییها هستند.

دولت افغانستان تا چه حد می تواند امنیت را در مرزهای شرقی ایران را بدون کمک آمریکاییها و حضور آنها تامین کند؟

ما منشاء بسیاری از مشکلات در افغانستان را آمریکاییها می دانیم. آنها خودشان القاعده و طالبان را تغذیه می کنند. ایران خبرهای موثق دارد که آمریکاییها برای حفظ تردد برخی از نیروهای آمریکایی حاضرند به طالبان سلاح، امتیازات ویژه و پول کلان بدهند. این مسئله به خصوص در  مرز افغانستان و پاکستان برای انتقال امن سوخت مورد نیازشان از پاکستان به افغانستان در حال وقوع است. در واقع آمریکاییها برای این مسئله رشوه های کلانی به طالبان و القاعده می دهند.  من فکر می کنم افغانستان با ایجاد رابطه ویژه با چهار کشور محوری منطقه یعنی ایران پاکستان چین و روسیه می تواند بسیاری از مسائل را حل کند و مشکلات امنیتی را برطرف کنند.

ایران می تواند قسمت غربی افغانستان را به عهده بگیرد و همکاری امنیتی گسترده ای انجام دهد. پاکستان قسمت جنوبی، روسیه بخش شمالی و چینی ها هم می تواننند کمک های بزرگی در مسائل امنیتی انجام دهند. اما متاسفانه آمریکاییها به افغانستان اجازه نمی دهند که قراردهای استراتژیک اینچنیی با دیگران به خصوص همسایگان امضاء کنند. چرا که اگر احساس بی نیازی از آمریکا در افغانی ها ایجاد شود منافع آمریکا به خطر می افتد.

ایران چه راهکاری برای جلوگیری از ایجاد این پایگاه های دائمی دارد؟

ایران باید تلاش های دیپلماتیک خود را بیشتر کند. تردد مقامات دو کشور افزایش یابد و مرتبا باید به رهبری افغانستان گوشزد شود که ایران از وجود آمریکاییها در افغانستان احساس خطر می کند. وجود این پایگاه ها برای ایران خطر امنیتی است مگر این که توافق امنیتی میان ایران، آمریکا و افغانستان صورت بگیرد. در آن زمان شاید شرایطی ایجاد شود که بتوان صحبت های امنیتی مشترک صورت گیرد. همان کاری که در مدت کوتاه در عراق صورت گرفت. یعنی جلسات مشترک ایران، عراق و آمریکا شکل گرفت و اتفاقا ایران به تعهداتش عمل کرد ولی متاسفانه  باز هم آمریکاییها به تعهدات خود عمل نکردند. من فکر می کنم یک قرارداد امنیتی سه گانه میان ایران- افغانستان - آمریکا امکان تفاهم و را بسیار بالا می برد. هرچند بعید می دانم آمریکاییها الان و در شرایط کنونی حاضر باشند به جمهوری اسلامی ایران قولهایی بدهند . در غیر این صورت من فکر نمی کنم ایران قبول کند که پایگاه های آمریکا در افغانستان مستقر شود و از طریق تلاش هایی دیپلماتیک و سیاسی تلاش خواهد کرد که این پایگاهها برچیده شود و افغانی ها بتوانند بعد از خروج نیروهایی آمریکایی سیادت و استقلال خود را حفظ کنند. با توجه به این که بر اساس نظرسنجی هایی که توسط خود آمریکاییها صورت گرفته درصد بسیار بالایی ازمردم افغانستان با حضور آمریکایی ها مخالفند، مشخص است که حضور نیروهای آمریکایی حتی به صورت محدود مورد هدف حملات مخالفان خواهند بود و خود این مسئله ناامنی در منطقه تولید خواهد کرد. لذا حضور نیروهای آمریکایی در مرحله اول برای ملت افغانستان و در وهله بعد برای جمهوری اسلامی ایران باعث نگرانی خواهد بود.

قرارداد امنیتی بین ایران افغانستان و آمریکا به چه صورت می تواند برقرار شود؟

آمریکا باید تعهدات مشخصی را به ایران بدهد. در آن صورت از طریق همکاری های امنیتی ایران و افغانستان، ایران می تواند کارهای امنیتی جدی برای ایجاد آرامش کمک کند. آمریکاییها باید تعهدات خاصی بدهند. به عنوان مثال اگر بخواهند نیروهایی در افغانستان داشته باشند فقط برای حفاظت سفارت خانه و آمریکاییهایی که در این کشورهستند و تردد های عادی آنها باشد. اگر این توافقنامه امنیتی امضا شود جمهوری اسلامی ایران برای کمک به ملت افغانستان سنگ تمام خواهد گذاشت. این به شرطی ممکن خواهد بود که آمریکاییها در یک قرارداد امنیتی تعهد بدهند  که در اجرای قراردادهای انسان دوستانه ایران با افغانستان دخالتی نکنند و تجربه تلخ عراق در آنجا تکرار نشود. من فکر می کنم اگر این توافقنامه امنیتی امضا شود به نفع همه خواهد بود.