آقاى بلر در انتظار ماموریت غیرممکن

تونی بلر درحالی خود را برای پایان یک دوره 10 ساله سکانداری پست نخست وزیری انگلیس آماده می کند که فقط 54 سال از عمرش گذشته و هنوز برای ایفای نقش هایی جدی در صحنه سیاسی کشورش انرژی و انگیزه ای وافر دارد. بنابراین در اوایل ماه مه هنگامی که آقاى  بلر اعلام کرد با ریاست حزب کارگر خداحافظی کرده و 27 ماه ژوئن آخرین روز کاری وی در داونینگ استریت خواهد بود، اولین گمانه زنی ها در مورد پیشنهادهای جدید کاری به وی آغاز شد.

بالاخره اظهارات نه چندان رسمی برخی از اهالی کاخ سفید به سرگردانی رسانه ها در این مورد پایان داد و رفته رفته این شایعه که تونی بلر احتمالا به عنوان سفیر گروه چهارجانبه در خاورمیانه معرفی خواهد شد، جدیت و قوت بیشتری پیدا کرد. گروه چهار شامل سازمان ملل متحد، اتحاديه اروپا، آمريکا و روسيه است که براى حل بحران خاورميانه تشکيل شده است.

بلر هنوز در مورد این پیشنهاد احتمالی واشنگتن عکس العملی رسمی از خود بروز نداده است، اما با توجه به اشتراکات فکری وی با سیاست خارجی دولت کنونی آمریکا و حمایت هایش از طرح خاورمیانه ای بوش، به نظر می رسد که این تنها و جدی ترین پیشنهاد کاری برای تونی بلر تاحدی جاه طلب باشد.

از سوی دیگر بلر بارها در گذشته از اشتیاقش برای حل معضل اصلی خاورمیانه سخن گفته است و عنوان تنها رهبر انگلیس که موفق به حل مشکل ایرلند شمالی شده است را در با خود یدک می کشد.

همان طور که از عنوان فرستاده ویژه در امور کمیته چهار جانبه پیدا است، در صورت قبولی آن از سوی بلر، وی باید در جهت سامان دادن به اوضاع فلسطین و اعمال خواسته های این کمیته برای حل و فصل نزاع فلسطینی – اسرائیلی تلاش کند. این درست همان صندلی داغی است که پیش از این جیمز وولفن سون، رئیس سابق بانک جهانی، سال گذشته با ناامیدی از رویش بلند شد و چشم انداز تلاش های آمریکا، روسیه، اروپا و سازمان ملل را برای دستیابی به صلح در خاورمیانه تیره نشان داد.

همچنین اگر این ایده از سوی واشنگتن دنبال شود در واقع باید آن را نشانه ای از تلاش های اضطراری دولت بوش در واکنش به اصلاح وجهه خاورمیانه ای خود پس از اخراج اعضای حماس از دولت فلسطین دانست. بوش بارها اعلام کرده است که در مورد بحران فلسطین – اسرائیل کاری انجام خواهد داد، اما تاکنون هرگز موفق به عملی ساختن این وعده خود نشده است.

افزون بر خطیر بودن سمت احتمالی بلر در خاورمیانه، وجود چالش های بالقوه در راستای انجام این مهم توسط وی باعث شده است که برخی از محافل سیاسی به صراحت از مناسب نبودن نخست وزیر کنونی انگلیس برای قرار گرفتن در این سمت سخن بگویند. دلایل زیادی برای عدم موفقیت بلر ذکر شده است که برخی از آنها را در زیر مورد توجه قرار می دهیم:

عدم محبوبیت در میان اعراب: حمایت بی دریغ تونی بلر از تهاجم به عراق و سپس اشغال این کشور باعث شده است که وی در میان افکار عمومی ملت های عرب فاقد اعتبار و جایگاه باشد. امتناع بلر به منظور انجام اقدامی عاجل در جهت اعمال آتش بس میان اسرائیل و حزب الله در جنگ 33 روزه نیز یکی دیگر از دلایل عدعم محبوبیت وی در میان اعراب به شمار می رود.

سابقه عدم همکاری با اسرائیل: ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل از حضور فعال بلر در خاورمیانه حمایت کرده است. اما تونی بلر هرگز با اسرائیلی ها در جهت ارائه یک راه حل موثر به منظور حل نزاع فلسطینی – اسرائیلی همکاری نداشته اشت. همچنین در صورت پافشاری بلر بر تمایل پیشین خود مبنی بر اعطای امتیازات بیشتر به محمود عباس به منظور تقویت جایگاه وی در میان فلسطینی ها و برچیده شدن شهرک های یهودی نشین بیشتر، مقابله مقاومت جدی کابینه اسرائیل گریزناپذیر خواهد بود.

عدم تمایل روسیه و اروپا: تونی بلر در گذشته بارها به صراحت از سیاست های مسکو در مورد صدور انرژی به اروپا انتقاد کرده و روند سیاسی در روسیه را مورد نکوهش قرار داده است. بی شک این انتقادها در تصمیم گیری کرملین برای رای دادن به سمت آتی بلر در خاورمیانه تاثیری جدی خواهد گذاشت. همچنین به نظر می رسد که انتقادهای احتمالی وی از تلاش های بردبارانه خاویر سولانا، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مسئله فلسطین همراهی اروپائیان را با مسکو در این راستا در پی داشته باشد.

حمایت بی چون و چرا از سیاست های واشنگتن: بلر در بسیاری از محافل بین المللی به "سگ دست آموز" جورج بوش معروف است. هنگامی که وی با کسوت نخست وزیری در کشور خداحافظی کند، دیگر از هر گونه محدودیت داخلی برای همکاری بیشتر با سیاست های خاورمیانه ای آمریکا رها خواهد بود. بدین ترتیب هیچ انگیزه ای برای مقاومت در مقابل شیوه های یکجانبه واشنگتن برای حل معضل اسرائیلی – فلسطینی نخواهد داشت.

وجود همین چالش های جدی است که باعث شده است، مفسران سیاسی قرار گرفتن تونی بلر در جایگاه فرستاده کمیته چهارجانبه به خاورمیانه را چندان جدی و محتمل الوقوع تلقی نکنند.

اما این موضوع باعث نشده است که رسانه ها از پیگیری اظهارات نزدیکان تونی بلر در زمینه پیشنهاد مذکور نا امید شوند. هر چند که این اظهارات به گونه ای باشد که بر ابهام ها بیفزاید. جواب سخگوی تونی بلر به سوال رویترز در این زمینه نمونه ای بارز از این نوع اظهارات است: "من سخنگوی نخست وزیر هستم، نه نخست وزیر سابق هفته آینده."