ایران بعد از توافق تاریخی

۱۶ تیر ۱۳۹۴ | ۲۲:۳۰ کد : ۱۹۴۹۶۵۰ سرخط اخبار

شرق/صادق زیباکلام . استاد دانشگاه تهران

توافق هسته ای، عصای موسی کلیم الله نیست که به اقتصاد ایران خورده و معجزه کند! تورم را کاهش دهد، ارزانی به بار بیاورد، کسب و کار را از رکود به در آورد، برای شش میلیون بیکار شغل ایجاد کند، رشد اقتصادی را به عدد دست نیافتنی هشت درصد برساند، باران و رحمت الهی را بر دشت های از خشکی تاول زده آن جاری کند و بالاخره و بالاتر از همه، فساد مزمن ساختار اداری را برطرف کند.

همچنین این توافق قرار نیست روابط ما با برخی همسایگان را بلافاصله دوستانه کند یا خاورمیانه ای عاری از تسلیحات هسته ای ایجاد کند. اگرچه مخالفان توافق و تندروها، این نسبت نادرست را به دولت یازدهم و حامیان توافق هسته ای داده اند که آنها معتقدند، پس از توافق، ایران یک شبه گلستان خواهد شد، اما باید با تأکید و صدای بلند گفت: هیچ طرف دار توافقی دچار این تصور باطل، وهم و گمان نیست که اگر امروز توافق صورت بگیرد، از فردا همه چیز دگرگون شده و تغییر خواهد کرد.

اصلاح اقتصاد، سیاست، جامعه، خاورمیانه، بهبود روابط با برخی همسایگان و دنیا، همه و همه به درپیش گرفتن سیاست های عقلانی و بهینه نیاز دارد. اگر اصراری بر مذاکرات و رسیدن به توافق هسته ای مطلوب وجود دارد، به این دلیل بوده که چرا کشور باید به دلیل تحریم ها و برخی جنبه های دیگر فعالیت هسته ای، مشکلاتی داشته باشد. چرا کالایی که در بازار جهانی هزار تومان قیمت دارد، به واسطه تحریم های ظالمانه و سوءمدیریت دولت های نهم و دهم، در ایران هزاروسیصد تومان قیمت داشته باشد.

اصرار بر رسیدن به توافق خوب با غرب به آن دلیل بوده که یک سری آسیب ها و سنگ هایی که تحریم ها به پای اقتصاد کشور بسته اند، باز شوند و ما و اقتصادمان در شرایطی طبیعی و نرمال قرار بگیریم.

این توافق در حقیقت، به مثابه بازشدن آن سنگ از پای اقتصاد ملی و رفع سایر موانعی است که تحریم ها به ایران تحمیل کرده است. باز هم با صدای بلند باید گفت تازه پس از بازشدن آن سنگ از پای اقتصاد و رفع سایر موانع داخلی است که ما در شرایط برابر با سایر کشورها قرار می گیریم.

تأیید برنامه جامع اقدام مشترک صرفا به معنای آن است که کالایی که تا دیروز حداقل ٣٠ درصد گران تر به دست ایرانیان می رسید حالا به همان قیمت جهانی به دستمان می رسد. رسیدن به توافق به هیچ روی به معنای آن نبوده و نیست که آن کالا مجانی یا نصف قیمت به ایران برسد.

درعین حال این توافق، یک نقطه عطف تاریخی است؛ نه فقط برای ایران، بلکه برای کل جهان. بسیاری از مفسران غربی از هم اکنون این توافق را یکی از بزرگ ترین، پیچیده ترین و درعین حال موفقیت آمیزترین مذاکرات بعد از جنگ جهانی دوم می دانند.

کمتر تحولی بوده که ظرف بیش از ٧٠ سالی که از پایان جنگ جهانی دوم می گذرد، این میزان مذاکرات برای حل وفصل آن صورت گرفته و این همه کشور برای به نتیجه رسیدن آن، بیش از یک دهه تلاش کرده باشند. بی تردید آثار بلندمدت این توافق تاریخی، هم برای ایران هم برای خاورمیانه و جهان حائز اهمیت است.

توافق هسته ای در سطح جهانی نشان داد که اگر نیت واقعی حل وفصل مناقشه ای وجود داشته باشد و اگر طرفین حاضر شوند ملاحظات و دغدغه های طرف مقابل را نیز در نظر بگیرند و صرفا بر روی منافع یک طرفه نایستند، امکان دستیابی به نتیجه برای بسیاری از موضوعات وجود دارد.

 از مدل مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهانی می توان استفاده کرد و دست کم تلاش کرد تا برخی بحران های جهانی را حل و فصل کرد. در مورد خاورمیانه هم تأثیر توافق کم نخواهد بود. سخنی به اغراق نرفته اگر گفته شود توافق هسته ای با ایران ممکن است نقشه سیاسی خاورمیانه را تغییر دهد.

 الگوی یارگیری در خاورمیانه حداقل ظرف ٣٦ سال گذشته به این صورت بوده که یک سری از کشورها به واسطه دشمنی و اختلافات میان تهران و واشنگتن، کمابیش به دلخواه غربی ها موضع گیری کرده اند. تصور آنان این بوده که دشمنی غرب با ایران عامل تعیین کننده برای قدرت های فرامنطقه ای است.

 بنابراین هم در رابطه با کشور خودمان و هم در سطح منطقه، دشمنی غرب با ایران عامل تصمیم گیری و یارگیری سیاسی برای آنها بوده است. اگرچه که بنا نیست مناسبات میان ایران و غرب به دنبال توافق هسته ای یک شبه تغییر کند اما بعید به نظر می رسد که روال گذشته همچنان در خاورمیانه تعیین تکلیف کند.

بسیاری از کشورهای منطقه بعد از این صرفا به اتکای دشمنی تعریف شده میان ایران و غرب نمی توانند تعیین سیاست کنند. اما بیشترین تأثیر بلندمدت توافق تاریخی در داخل جامعه خودمان رخ خواهد نمود.

تاکنون مهم ترین عامل تأثیرگذار در روابط میان ما و غرب، تضاد و تنش بوده است. کمتر واقعه و تحولی را در منطقه می توان سراغ گرفت که رگه هایی از تیرگی روابط ایران و ایالات متحده بر آن تأثیرگذار نبوده باشد. اگر بتوانیم پیرامون اختلافات دشوار و پیچیده هسته ای با آمریکا به توافق برسیم آیا امکان پذیر نیست در حوزه های دیگر هم بتوان به آمریکا توافق کرد؟

کلید واژه ها: خاورمیانه


نظر شما :