تقسیم سیاسی منطقه میان تهران و واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان و پژوهشگران در امریکا بعید می دانند که رئیس جمهور باراک اوباما طرفدار انزوای کشورش در جامعه جهانی باشد به رغم این که در دوران نخست انتخابات ریاست جمهوری امریکا وعده داده بود که نیروهای امریکایی را از عراق و سپس از افغانستان خارج می کند و هر گونه حمله نظامی مستقیم به ویژه در خارج از خاک امریکا تا زمانی که او رئیس جمهور است را رد می کند. او این تصمیم را برای نجات جان شهروندان امریکایی بعد از آن که حمله امریکا به عراق به بهانه از بین بردن سلاح های کشتار جمعی و آزادسازی آن کشور از حکومت دیکتاتوری صدام حسین به جنگی غیر مستقیم میان امریکا با ایران و هم پیمانان عراقی اش تبدیل شد، اتخاذ کرد. اوباما دریافت که تهران از اشغال عراق برای پیشبرد دستور العمل خود در عراق و به دنبال آن خواسته های منطقه ای اش استفاده می کند. حالا کارشناسان و پژوهشگران امریکایی می گویند که رئیس جمهوری امریکا نه مردد است و نه خونسرد و خجالتی بلکه به این درک رسیده که دنیا بیش از پیش پیچیده شده است و امریکا دیگر نمی تواند به صورت یک جانبه و تنها دنیا را رهبری کند.

و از این جا است که بحث "رهبری پشت پرده" از سوی اوباما "اختراع" شده است. رهبری پشت پرده یعنی همکاری و هماهنگی امریکا با کشورهای اساسی و قدرتمند منطقه با دادن نقشی در خور توجه به آنها هم زمان با حفظ جایگاه رهبری خودش بدون این که آن کشورها بتوانند بر کشورهای بزرگ دنیا برتری یابند. به اعتقاد پژوهشگران امریکایی اوباما نیز همانند همه روسای جمهور سابق بر اساس مصالح امریکا و احیانا مصالح سیاسی خودشان این تصمیم را گرفته علی رغم این که تناقضاتی با مصالح استراتژیک امریکا نیز دارد. بارزترین این تناقض اسرائیل است که هیچ جایگاهی برای آن در این معادله محسابه نشده اگر چه در همه جا تلاش شده است منافع آن لحاظ شود و در هر جایی جانب آن گرفته شود.

برای همین مسئولان امریکایی حاضر نیستند به انتقادات هم پیمانانشان چه در جهان اول (مثل اروپا) یا چه در جهان سوم (مثل کشورهای عربی و اسلامی) که به آنها خرده می گیرند "شما مصالحتان را نمی دانید و برای حفاظت از آن تلاش نمی کنید" گوش فرا دهند. آنها می گویند که اوباما به هیچ وجه انفعالی رفتار نکرده بلکه بر عکس همه تصمیم ها را به آرامی و به دور از فضای متشنج که می تواند بر استراتژی مصالح کشورش تاثیر بگذارد، اتخاذ کرده است و هر سیاستی که در پیش می گیرد با هدف محافظت از مصالح کلان کشورش است.

پژوهشگران و کارشناسان امریکایی همچنین می گویند، بر این اساس اوباما وقتی فهمید که ایران و "محور ممانعت" (یا مقاومت) از حجم حضور امریکا در منطقه نهایت استفاده را می کنند، مشابه همان اتفاقی که اخیرا در عراق افتاد، موازنه را میان مخالفان و تروریست ها و حکومت بشار اسد در سوریه تغییر داد و به دولتمردان ایرانی پیام داد که عراق کشور حیاتی برای ایران است که امریکا می تواند مصالحش را در این کشور به خطر بیندازد. وقتی که کسانی حوادث اخیر عراق را "رهبری" می کردند از خط مورد قبول خارج شدند و رفتارهایی انجام دادند که برای منطقه و خارج از آن زیان بار بود و از سوی جامعه جهانی رد و محکوم شد، علیه آنها برخواست و با آنها برخورد کرد.

به اعتقاد این کارشناسان و پژوهشگران، تحولات اخیر عراق به ویژه بعد از انتخابات سراسری آن نشان داد که ایران نقشی موثر در این کشور دارد و نه تنها برای شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می دهند بلکه برای سنی ها نیز پشتوانه ای مهم محسوب می شود که می توانند به آن تکیه کنند چرا که آنها نیز به این اعتقاد رسیده اند که ایران عمق استراتژیک آنها است.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: پنجشنبه 30 مرداد 1393 / باز انتشار : چهارشنبه 5 شهریور 1393