عربستان رهبری ایران را پذیرفت؟

روزنامه الحیات چاپ لندن در یادداشتی به قلم خالد الدخیل، روزنامه‌نگار و نویسنده عربستانی در این زمینه نوشت: روابط اعراب به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس با ایران مدتی است که در یک وضعیت بحرانی به سر می‌برد. یکی از مهمترین دلایل این تنش‌ها به بحث‌های طایفه‌ای باز می‌گردد که یک طرف آن کشورهای سنی قرار دارند و طرف دیگرش ایران که مدافع شیعیان در تمامی کشورهای عربی و حالا بحرین است. بحث تنش‌های ایران و اعراب زایده تحولات دیروز و امروز نیست، بلکه پس از سقوط رژیم سابق عراق و فعال شدن ایران در این کشور تنش‌های ایران و اعراب به ویژه عربستان نیز سیر صعودی به خود گرفت.

نویسنده سپس به صحبت‌های سعود الفیصل اشاره می‌کند و می‌نویسد: در چارچوب اظهارات اخیر سعود الفیصل درباره نقش ایران در منطقه و گفتگو با تهران که اهمیت بسیاری دارد، می‌توان گفت در حقیقت وی پاسخی به اظهارات علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران داد که در 27 ژوئن بر ضرورت گفتگوهای ایران و عربستان برای عبور از اختلاف‌ها تاکید کرد.   

دخیل سپس تاکید می‌کند، در جمله اخیری که سعود الفیصل بر زبان راند، مشخص شد که عربستان با نقش رهبری ایران در منطقه خلیج فارس موافق است ولی با این شرط که مصالح دیگر کشورهای شورای همکاری را نیز در نظر بگیرد. او دقیقا گفت: «ایران کشور بزرگ و همسایه ما است و بی‌شک نقشی مهم در منطقه دارد، ولی این نقش لازم است که در چارچوب مصالح کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز باشد تا مورد مقبول همه قرار بگیرد.» و سپس افزود: «اگر ایران می‌خواهد نقش رهبری در میان کشورهای منطقه را بازی کند لازم است که مراعات مصالح کشورهای منطقه را نیز بکند.» در جمله اخیر سعود الفیصل به وضوح آمادگی عربستان برای قبول رهبری ایران در منطقه خلیج فارس دیده می‌شود. اگر چه این اظهارات با اظهارات قبلی وزیر امور خارجه کاملا متفاوت بود. اگر کمی به عقب برگردیم به یاد می‌آوریم که در سال 2005 وی در انتقاد به سیاست خارجی بوش گفته بود که امریکا عراق را تسلیم ایران کرد. در سال 2008 ایران را متهم به حمایت از حزب الله برای انقلاب در لبنان کرد و در سال 2009 نیز در نشست وزرای امور خارجه اتحادیه عرب خواستار اتخاذ یک موضع واحد از سوی کشورهای عربی برای مقابله با ایران شد.

نویسنده این یادداشت سپس می‌پرسد: آیا مواضع عربستان سعودی نسبت به نقش ایران تغییر کرده است؟ آیا اظهارات مقام‌های عربستانی را می‌توان تسلیم شدن در برابر نفوذ ایران تعبیر کرد؟

وی سپس خود پاسخ می‌دهد: اظهارات سعود الفیصل به خوبی نشان از تغییر رویکرد عربستان در برابر ایران می‌دهد. وی در حقیقت تلاش کرد به ایرانی‌ها این پیام را بدهد که بیایید رهبری منطقه را میان خود تقسیم کنیم. عربستان در برابر نفوذ ایران در عراق تسلیم شده و دیگر چاره‌ای جز پذیرفتن نقش تهران در بغداد نمی‌بیند، شاید عربستان می‌خواهد به ایرانی‌ها بگوید عراق سهم شما باشد ولی کاری به کار شورای همکاری خلیج فارس به ویژه بحرین نداشته باشید. البته این برداشت هم صحیح است که وزیر خارجه می‌خواسته با گفتن این عبارت‌ها به تهران بگوید از غرورتان دست بردارید، از آن بالا پایین بیایید و رو در روی ما بنشینید تا با هم حرف بزنیم.

در ادامه این یادداشت به روابط ایران و مصر پس از سقوط مبارک نیز اشاره شده و آمده است: اما سوال دیگری نیز مطرح است، آیا اظهارات وزیر خارجه با گشایش سیاسی که در مصر پس از انقلاب حاصل شده و خواستار بهبودی روابط با ایران است، ارتباط دارد؟ آیا این تحلیل درست است که عربستان ناچار شده به واقعیت‌های سیاسی پس از دوران انقلاب‌های عربی تن دهد و اکنون تلاش دارد که از معادلات سیاسی منطقه دور نیفتد و خود را با واقعیت‌ها تطبیق دهد؟ البته این پرسش هم مطرح است که آیا منطقه خلیج فارس شاهد تغییرات جدیدی است و عربستان می‌خواهد از سایه این تحولات عقب نیفتد؟ به هر حال از سخنان سعود الفیصل این گونه بر می‌آید که عربستان نقش جدید ایران را به رسمیت شناخته و اکنون تلاش دارد که رهبری منطقه‌ را با ایران تقسیم کند.