دنیای متفاوت ایران و غرب عامل شکست مذاکرات است
نویسنده خبر:
صادق زیباکلام
گفتاری از دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی برای دیپلماسی ایرانی.
مذاکرات استانبول بدون دستیابی به نتیجه گیری و حتی تعیین زمان مشخصی برای ادامه گفت‌وگو‌ها از سوی ایران و گروه 5+1 پایان یافت. کارشناسان تحلیل‌های متفاوتی از نتیجه این مذاکرات داشتند. برخی نتیجه مذاکرات استانبول را شکست کامل تلقی کردند و بعضی دیگر نیز از نتایج مثبت این نشست سخن گفته اند. دکتر صادق زیباکلام از آن دسته تحلیل‌گرانی است که نه تنها نتیجه مذاکرات استانبول را شکست کامل می‌خواند بلکه اساسا دستیابی به توافق میان ایران و غرب را در آینده نزدیک بعید می‌داند.
گفتاری از دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل بین المللی برای دیپلماسی ایرانی:
نتایج مذاکرات استانبول از پیش کاملا روشن بود. هیچ کس در انتظار یک اتفاق خارق العاده، محیرالعقول و یک معجزه نبود. تنها معجزه ای که ممکن بود اتفاق بیفتد این بود که ترک‌ها که میزبان بودند، برای ارتقای بیشتر جایگاه بین المللی خود تلاش کنند تا شاید مذاکرات در آینده مشخص دیگری ادامه پیدا کند. اما ظاهرا همه تلاش و تقلاهای ترک‌ها هم به جایی نرسید.
مذاکرات همان طور که انتظار می‌رفت با شکست کامل روبه رو شد. دلیل شکست هم مشخص بود. ایران به نمایندگی دکتر سعید جلیلی از قبل به طور مستقیم و غیر مستقیم اعلام کرده بود که ما اصلا برای بحث هسته‌ای و پرونده هسته‌ای و مناقشه هسته‌ای به استانبول نمی‌رویم. ما برای حل و فصل مسائل جهانی به استانبول می‌رویم.
چون از دید جمهوری اسلامی ایران، مسئله و مشکلی روی میز برای مذاکره نیست. نکته ای که باید در خصوص پرونده هسته‌ای ایران حل و فصل شود روی میز نیست؛ به این دلیل که ایران معتقد است که فعالیت هسته‌ای اش در چارچوب اصول، مقررات و ضوابط آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین قرار دارد و خطایی نکرده است و مشکلی ندارد که حالا بخواهد درباره حل و فصل آن به مذاکره بپردازد. تمام فعالیت‌های ایران حَسَب قوانین و مقررات آژانس و ضوابط و اصول مندرج در ان پی تی است. خارج از این‌ها عملی انجام نداده است که نیاز به مذاکره داشته باشد.
بنابراین اگر گروه 1+5 می‌خواهد مذاکره کند، اگر امریکا، اروپا و قدرت‌های بزرگ خواهان مذاکره با ایران هستند، ایران می‌تواند درباره حل و فصل مسائل جهانی که غرب با آن دست به گریبان است مذاکره کند. این نگاه طرف ایرانی است.
اما گروه 1+5 به هیچ وجه مسئله را این گونه نمی‌بیند. این گروه معتقد است صرف نظر از این که ایران در فعالیت‌های هسته‌ای خود چه کرده و چه نکرده است، حداقل دو قطعنامه صریح شورای امنیت در مورد فعالیت‌های هسته‌ای از ایران خواسته‌هایی داشته و انتظاراتی را مطرح کرده است که ایران به این خواسته‌ها وقعی ننهاده و در نتیجه شورای امنیت سازمان ملل مجبور شده است که ایران را مجازات کند و تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند.
بحث این نیست که آنچه ایران انجام می‌دهد آیا در چارچوب ضوابط آژانس هست یا نه، شورای امنیت از ایران خواسته‌هایی را درباره فعالیت‌های هسته‌ای دارد که تا کنون ایران به آن‌ها تن در نداده است و توجهی به این خواسته‌ها نکرده است. این هم نگاه گروه 1+5 است. بنابراین معلوم بود که دو طرف دو دنیای کاملا متفاوت دارند و با آن دو دنیای متفاوت رهسپار استانبول شده اند. اما آن چه که می‌توان پیش بینی کرد این است که مثل قریب به ده سال گذشته، اختلافات بین ایران و گروه 1+5 ادامه پیدا خواهد کرد. احتمالا در آینده کشورهای اروپایی به علاوه امریکا سعی خواهند کرد که تحریم‌های بیشتری را علیه ایران در دستور کار خود قرار دهند و اعمال کنند.
باز به سبب تجربه یک دهه گذشته، چین و روسیه سعی خواهند کرد که با دو صدا و با دو طول موج صحبت کنند. یک صدا و یک فرکانس خطاب به تهران خواهد بود و یک طول موج و یک صدا خطاب به غرب و امریکا خواهد بود. فرکانس مربوط به غرب و امریکا می‌گوید که بله، ما با شما همراه خواهیم بود، ولی باید به ایران فرصت بیشتری داد و باید مذاکره کرد و نباید درهای مذاکره را بست. این مفاد صحبت‌های چین و روسیه خطاب به غرب خواهد بود. اما چین و روسیه خطاب به ایران همان صحبت‌های همیشگی را خواهند داشت که البته ایران حق دارد که در چارچوب آژانس فعالیت خود را ادامه دهید. ما هم سعی می‌کنیم که تحریم‌های جدیدی علیه شما صورت نگیرد، ما هم خیلی با تحریم‌ها موافق نیستیم.
این هم طول موجی است که از سوی چین و روسیه خطاب به ایران خواهد بود. اما طبق معمول در دقیقه نود چین و روسیه هم با اتحادیه اروپا و امریکا همراه خواهند شد و چنان چه تحریم‌های بیشتری علیه ایران در دستور کار قرار گیرد، چین و روسیه هم امضای خود را پای آن تحریم‌ها خواهند گذاشت، هم چنان که ظرف یک دهه گذشته این کار را کرده اند. گرچه هر دو طرف درهای مذاکره را باز نگه داشته اند اما به نظر می‌رسد حتی اگر در آینده نزدیک هم مذاکراتی شکل بگیرد، چیزی فراتر از مذاکرات استانبول اتفاق نخواهد افتاد.
یعنی مسئولان ایران خواهند گفت که ما برای حل و فصل مسائل جهانی به محل مذاکرات، نیویورک، وین، استانبول یا هر مکان دیگری می‌رویم، و گروه 1+5 یا به عبارت دقیق تر امریکا و متحدینش هم سعی خواهند کرد که اتمام حجت دیگری برای ایران داشته باشند و چنان چه آن اتمام حجت در آن مذاکرات موثر واقع نشود که نخواهد شد، با عذاب وجدان کمتری به سراغ دور جدیدی از تحریم‌ها بروند.
گفتاری از دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل بین المللی برای دیپلماسی ایرانی:
نتایج مذاکرات استانبول از پیش کاملا روشن بود. هیچ کس در انتظار یک اتفاق خارق العاده، محیرالعقول و یک معجزه نبود. تنها معجزه ای که ممکن بود اتفاق بیفتد این بود که ترک‌ها که میزبان بودند، برای ارتقای بیشتر جایگاه بین المللی خود تلاش کنند تا شاید مذاکرات در آینده مشخص دیگری ادامه پیدا کند. اما ظاهرا همه تلاش و تقلاهای ترک‌ها هم به جایی نرسید.
مذاکرات همان طور که انتظار می‌رفت با شکست کامل روبه رو شد. دلیل شکست هم مشخص بود. ایران به نمایندگی دکتر سعید جلیلی از قبل به طور مستقیم و غیر مستقیم اعلام کرده بود که ما اصلا برای بحث هسته‌ای و پرونده هسته‌ای و مناقشه هسته‌ای به استانبول نمی‌رویم. ما برای حل و فصل مسائل جهانی به استانبول می‌رویم.
چون از دید جمهوری اسلامی ایران، مسئله و مشکلی روی میز برای مذاکره نیست. نکته ای که باید در خصوص پرونده هسته‌ای ایران حل و فصل شود روی میز نیست؛ به این دلیل که ایران معتقد است که فعالیت هسته‌ای اش در چارچوب اصول، مقررات و ضوابط آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین قرار دارد و خطایی نکرده است و مشکلی ندارد که حالا بخواهد درباره حل و فصل آن به مذاکره بپردازد. تمام فعالیت‌های ایران حَسَب قوانین و مقررات آژانس و ضوابط و اصول مندرج در ان پی تی است. خارج از این‌ها عملی انجام نداده است که نیاز به مذاکره داشته باشد.
بنابراین اگر گروه 1+5 می‌خواهد مذاکره کند، اگر امریکا، اروپا و قدرت‌های بزرگ خواهان مذاکره با ایران هستند، ایران می‌تواند درباره حل و فصل مسائل جهانی که غرب با آن دست به گریبان است مذاکره کند. این نگاه طرف ایرانی است.
اما گروه 1+5 به هیچ وجه مسئله را این گونه نمی‌بیند. این گروه معتقد است صرف نظر از این که ایران در فعالیت‌های هسته‌ای خود چه کرده و چه نکرده است، حداقل دو قطعنامه صریح شورای امنیت در مورد فعالیت‌های هسته‌ای از ایران خواسته‌هایی داشته و انتظاراتی را مطرح کرده است که ایران به این خواسته‌ها وقعی ننهاده و در نتیجه شورای امنیت سازمان ملل مجبور شده است که ایران را مجازات کند و تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند.
بحث این نیست که آنچه ایران انجام می‌دهد آیا در چارچوب ضوابط آژانس هست یا نه، شورای امنیت از ایران خواسته‌هایی را درباره فعالیت‌های هسته‌ای دارد که تا کنون ایران به آن‌ها تن در نداده است و توجهی به این خواسته‌ها نکرده است. این هم نگاه گروه 1+5 است. بنابراین معلوم بود که دو طرف دو دنیای کاملا متفاوت دارند و با آن دو دنیای متفاوت رهسپار استانبول شده اند. اما آن چه که می‌توان پیش بینی کرد این است که مثل قریب به ده سال گذشته، اختلافات بین ایران و گروه 1+5 ادامه پیدا خواهد کرد. احتمالا در آینده کشورهای اروپایی به علاوه امریکا سعی خواهند کرد که تحریم‌های بیشتری را علیه ایران در دستور کار خود قرار دهند و اعمال کنند.
باز به سبب تجربه یک دهه گذشته، چین و روسیه سعی خواهند کرد که با دو صدا و با دو طول موج صحبت کنند. یک صدا و یک فرکانس خطاب به تهران خواهد بود و یک طول موج و یک صدا خطاب به غرب و امریکا خواهد بود. فرکانس مربوط به غرب و امریکا می‌گوید که بله، ما با شما همراه خواهیم بود، ولی باید به ایران فرصت بیشتری داد و باید مذاکره کرد و نباید درهای مذاکره را بست. این مفاد صحبت‌های چین و روسیه خطاب به غرب خواهد بود. اما چین و روسیه خطاب به ایران همان صحبت‌های همیشگی را خواهند داشت که البته ایران حق دارد که در چارچوب آژانس فعالیت خود را ادامه دهید. ما هم سعی می‌کنیم که تحریم‌های جدیدی علیه شما صورت نگیرد، ما هم خیلی با تحریم‌ها موافق نیستیم.
این هم طول موجی است که از سوی چین و روسیه خطاب به ایران خواهد بود. اما طبق معمول در دقیقه نود چین و روسیه هم با اتحادیه اروپا و امریکا همراه خواهند شد و چنان چه تحریم‌های بیشتری علیه ایران در دستور کار قرار گیرد، چین و روسیه هم امضای خود را پای آن تحریم‌ها خواهند گذاشت، هم چنان که ظرف یک دهه گذشته این کار را کرده اند. گرچه هر دو طرف درهای مذاکره را باز نگه داشته اند اما به نظر می‌رسد حتی اگر در آینده نزدیک هم مذاکراتی شکل بگیرد، چیزی فراتر از مذاکرات استانبول اتفاق نخواهد افتاد.
یعنی مسئولان ایران خواهند گفت که ما برای حل و فصل مسائل جهانی به محل مذاکرات، نیویورک، وین، استانبول یا هر مکان دیگری می‌رویم، و گروه 1+5 یا به عبارت دقیق تر امریکا و متحدینش هم سعی خواهند کرد که اتمام حجت دیگری برای ایران داشته باشند و چنان چه آن اتمام حجت در آن مذاکرات موثر واقع نشود که نخواهد شد، با عذاب وجدان کمتری به سراغ دور جدیدی از تحریم‌ها بروند.
نظر شما :